Tim Surma, Paul Kirschner en Daniel Muijs breken een lans voor het toepassen van tutoring. Al gaat het slechts om vijf minuutjes persoonlijke aandacht: extra instructie maakt hoe dan ook een groot verschil voor de leerling.
Bekijk ook dit webinar van Tim Surma over directe instructie.
Hoe gaat Stichting LeerKRACHT in zijn werk en hoe ervaren leraren het? We lopen een dag mee op basisschool De Schakel in Amsterdam Zuidoost. Een verhaal over inspiratie en doelgericht werken, maar ook problemen met faciliteren en werkdruk. (mei 2017)
In vier jaar tijd is Stichting leerKRACHT een belangrijke speler geworden in de onderwijsadviesmarkt. Het concept van procesbegeleiding is anders dan bij andere adviesdiensten, en dat slaat aan. Wat begon als vrijwilligerswerk is nu een geduchte concurrent. Maar de pro bono-uitstraling wordt goed bewaakt.
Bs Aeresteijn in Ter Aar heeft drie jaar meegedaan aan Stichting LeerKRACHT, met als doel: elke dag een stukje beter. Het is een van de scholen van het eerste uur. Een mooie casus om eens te kijken hoe SL beklijft. We volgden deze doorsnee basisschool in het groene hart vanaf 2015.
Om goed te leren heeft een basisschoolleerling feedback nodig. Wat kunnen onderzoekers je vertellen over effectieve feedback?
Iedereen herinnert zich wel een leraar die zo goed kon vertellen. Storytelling in het onderwijs heeft ook de interesse van onderzoekers. Hoe verklaren zij de kracht van verhalen? En wat kun je ermee in de praktijk? Erik Meester legt het uit. (oktober 2020)
Een Lesson Study-special, helemaal gratis, vol good practices.
In Leer ze lezen, praktische inzichten uit onderzoek voor leraren basisonderwijs zijn 23 kernpublicaties uit de schatkamer van het internationale onderzoek bijeengebracht. Leesonderzoekers Amos van Gelderen, Kees de Glopper en Roel van Steensel selecteerden 23 kernartikelen over de fundamenten van goed leesonderwijs. Onderwijsjournalist Bea Ros beschrijft in een toegankelijke stijl hoe leraren en schoolleiders uit het basisonderwijs iedere leerling kunnen leren lezen. Leer ze lezen bestrijkt het hele palet van ontluikende geletterdheid tot en met tekstbegrip en geeft uitsluitsel over het belang van onder meer leesmotivatie, leesstrategieën en thematisch leesonderwijs.
Veel (voor)lezen en praten over boeken helpt om leerlingen leesvaardig te maken. Om je te helpen hebben we een lijst met mooie (voor)leesboeken samengesteld, een greep uit recente en klassieke kinderboeken. En omdat zo’n lijst natuurlijk nooit compleet kan zijn en er nog veel meer moois te halen is, vind je eronder ook een lijstje inspirerende en informatieve boekenwebsites.
In dit dossier zetten we alle coronagerelateerde artikelen voor je op een rij, ingedeeld per categorie.
Ook in Nederland ervaart een kleine groep jongeren ernstige problemen door de coronacrisis, blijkt uit het internationale onderzoeksproject #Covidunder19.
Tijdens de lockdown in maart 2020 moesten scholen plotseling overschakelen op afstandsonderwijs. Inmiddels is er veel bekend over de effecten daarvan op de leervorderingen van leerlingen. Maar scholen maakten zich ook zorgen over de gevolgen van de schoolsluiting voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Onderzoekers gingen na wat er veranderde in het welbevinden van basisschoolleerlingen, en of de manier waarop leerkrachten het onderwijs in deze periode aanpakten daar invloed op had.
Wat iedereen al vreesde, bevestigt onderzoek van de inspectie en de Universiteit van Amsterdam: de schoolsluiting in de coronacrisis heeft de ongelijkheid versterkt.
Wat kun je als mbo-docent doen om je studenten te stimuleren goed na te denken over wat ze willen en kunnen? Niek van den Berg presenteert in haar webinar onderzoek dat ze op een rijtje zette in antwoord op een vraag van een docent van het ROC Amsterdam.
Wanneer je de term ‘directe instructie’ dropt in een gesprek rond effectief onderwijs, krijg je al gauw discussies over wat die term nu juist inhoudt. Afhankelijk van welk statement een persoon wil maken, kiest die voor één dan wel een andere definitie. Tim Surma geeft achtergronden.
Paul Kirschner - In een blog van Robert Pondiscio (echt de moeite van het bezoeken waard), werkzaam aan de Thomas B. Fordham Institute in de VS, noemde hij directe instructie de Rodney Dangerfield van curricula. Rodney Dangerfield was een Amerikaanse komiek die voortdurend riep: ‘Ik krijg geen respect!’ Wat hij ook deed.
De selectie van kinderen vindt al veel eerder plaats dan bij het eindadvies in groep 8, schrijft Marcel Schmeier.
Het Nationaal Cohortonderzoek Onderwijs geeft scholen rapportages en resultaten, waaronder de prestaties van hun basisschoolleerlingen in het vo. Hoe kijken schoolleiders naar deze gegevens? Wat zijn voor- en nadelen? Twee basisscholen onder de loep.
Claudia van Kruistum - Het is verleidelijk om in het kader van opbrengsten, efficiëntie en effectiviteit op grote schaal gegevens te verzamelen en te koppelen.
Startende leraren in het VO kunnen - dankzij subsidie van OCW - rekenen op begeleiding, met hulp van de lerarenopleidingen. Maar liefst drie jaar lang. Deze zogenoemde BSL-trajecten (Begeleiding Startende Leraren) hebben tot doel de professionaliteit van beginnende leraren te vergroten, uitval te verminderen en een snellere ingroei in het beroep te realiseren. Lukt dat ook, hoe verlopen deze trajecten? De universiteiten in Nijmegen en Eindhoven interviewden vier betrokkenen uit de regio over hun visie en betrokkenheid bij het BSL-traject: een startende leraar, een coach, een schoolleider en een lerarenopleider.
Het lerarentekort geeft alle aanleiding om aandacht te besteden aan de begeleiding van startende leraren. We kunnen het ons immers niet veroorloven om jonge starters te verliezen doordat ze in de eerste fase van hun beroep overvraagd worden. Maar bovendien, er is ook het belang van de leerling.
Monique Marreveld - Het lerarentekort zal waarschijnlijk weer domineren in 2021. Aanjager Aanpak Lerarentekort Merel van Vroonhoven veegde na Sinterklaas de minister de mantel uit: het is tijd voor samenhangende, fact-based actie.
------
Kees Vernooy reageert op de laatste PISA-resultaten.
Een kwart van de Nederlandse tieners is volgens PISA 2018 laaggeletterd. Lees hier wat leesexpert Kees Vernooy adviseert.
schnerOp de schouders van reuzen: inspirerende inzichten uit de cognitieve psychologie voor leerkrachten. 24 wetenschappelijke kernartikelen vertaald naar de dagelijkse lespraktijk. De download vind je hier.
Aan hun keynote levert Christine Rubie Davies een bijdrage. Didactief interviewde haar onlangs.
Wat kun je doen om zoveel mogelijk leerlingen gelijke kansen te bieden? Samen met Anje Ros schreef Linda van den Bergh drie artikelen over omgaan met uitdagend gedrag in de klas.
Monique Volman doet veel onderzoek naar vernieuwingsonderwijs. Ze is hoopvol gestemd. Ze onderzocht ook hoe je jongeren helpt uit te zoeken wie ze willen zijn? Hun identiteit ontwikkelen ze elke dag. Let daarom op de boodschap die je ze (onbewust) in de les meegeeft. Ze schreef ook over curriculumvernieuwing.
Eddie Denessen waarschuwt voor teveel differentiatie.
Alles wat je moet weten over onderwijsonderzoek
Moet onderwijsonderzoek ‘harde’ resultaten opleveren? Wat is de waarde van ‘zachtere’ kennis? Ter gelegenheid van de ORD een longread van Christian Bokhove: vijf tips om twee werelden te overbruggen. Alles wat je moet weten over onderwijsonderzoek
Gratis download! ‘Wijze lessen: twaalf bouwstenen voor effectieve didactiek’, voor docenten in het voortgezet onderwijs in Nederland en België. De download vind je hier
Jan van de Ven is leraar aan Montessorischool Venray en initiatiefnemer van Het Lerarencollectief. Eerder richtte hij mede PO in Actie op. Hij schrijft maandelijks een column voor Didactief: Lees ze hier: columns Jan van de Ven
Praat met jonge leerlingen gerust over Willem van Oranje, stellen Anna Bosman en Erik Meester. Kennis stimuleert begrijpend luisteren en dat helpt later om moeilijke teksten te lezen. Vooral sociaaleconomisch kwetsbare leerlingen hebben hier baat bij.
Pleiten voor het aanbieden van culturele kennis en een rijke woordenschat aan jonge kinderen is ok. Maar hoe doe je dit precies?
Een van haar wapenfeiten: bewijzen dat je leerlingen in het speciaal onderwijs net zo goed kunt leren lezen en spellen als op reguliere basisscholen. Lees maar.
Martin Ringenaldus is docent Duits op Regionale Scholengemeenschap Goeree-Overflakkee in Middelharnis. Hij won in januari 2019 de aanmoedigingsprijs van de Onderwijsraad voor zijn blog: Hoe valide is het eindexamen Duits?
Ook schreef hij de blog Curriculum.nu en de Kleren van de Keizer
De Nederlandse organisator van ResearchED schreef zelf dit artikel pver Graham Nuthall. Deze onderwijskundige verdiepte zich in hoe leerlingen een toets maken. Zijn erfenis spoort ons aan om anders te gaan toetsen.
Hoogleraar filosofie Jan Bransen wisselt brieven uit met Jan Tishauer, programmadirecteur van de Nederlandse ResearchEd-conferenties en onderwijsadviesdienst B&T. Hier vind je de laatste Jan versus Jan.
1. Verhelder leerdoelen en deel succescriteria.
2. Zorg voor effectieve discussies, taken en activiteiten die bewijs voor leren leveren.
3. Geef feedback gericht op verder leren.
4. Activeer leerlingen als belangrijke informatiebronnen voor elkaar.
5. Stimuleer eigenaarschap over het eigen leren.
Gerdineke van Silfhout, SLO:
Formatief evalueren tijdens Nederlands
Een heel dossier over formatief evalueren met Dylan Wiliam , Dominique Sluijsmans, René Kneyber en verhalen uit de praktijk en uit onderzoek.
De wetenschappelijke adviesgroep van Curriculum.nu is het afgelopen jaar behoorlijk kritisch geweest over het proces. Lees hier wat ze schreven. Haastige spoed is zelden goed uit januari 2019 en de reactie van de onderzoekers op de voorstellen die Curriculum.nu aan de Tweede Kamer heeft aangeboden.
Het curriculum volgens Dylan Wiliam: tijdens een bezoek aan Nederland benoemde hij zijn zeven principes voor curriculumontwerp.
De Vlaamse Daniël Muijs is hoofd onderzoek bij de Britse inspectie (Ofsted
) en specialist in onderwijsonderzoek naar effectiviteit. Een interview met hem over zijn nieuwste onderzoek naar curriculumontwikkeling op veertig Britse scholen. Daniël Muijs:
Curriculum telt.
Lees ook Curriculum in 7 haltes.
‘Het kan zijn dat een minderheidsleerling graag wil presteren (gemotiveerd is), maar doordat hij het nog niet kan, zijn best niet doet (geen gemotiveerd gedrag vertoont).’
Lisette Hornstra e.a., Motivatie herkennen (Didactief, oktober 2014).
Lisette Hornstra: Nieuwsgierigheid als stimulans om te leren.
Er zijn drie criteria voor dyscalculie: grote achterstand in geautomatiseerde basisvaardigheden en inhoudelijk rekenen (aan het einde van groep 5 tenminste een jaar), een gemiddelde cognitieve vaardigheid, en zeer beperkt profijt van hulp.
Lees hier wat je kunt doen om een leerling met dyscalculie te helpen. Hans van Luit zet het op een rij: Dyscalculie, wat nu?
Om leerlingen kansen te bieden in hun schoolcarrière, zijn doorlopende leerlijnen belangrijk. Die heb je niet altijd in de hand. Maar onderzoek toont aan: soms kun je ze echt wel een duwtje geven. Besteed bijvoorbeeld als basisschool aandacht aan een soepele overgang van groep 2 naar 3 en van groep 8 naar de brugklas. Meervoudige brugklassen helpen ook. Didactief presenteert onderwijsonderzoek over kansen, met tips op bestuurs-, school- en leraarniveaus. (scroll naar de M van Marreveld)
In een vorig leven was hij nachtclubmanager in SoHo. Nu organiseert Tom Bennett als directeur van researchED congressen over onderwijsonderzoek, van Amsterdam tot Sidney. Zijn doel: leraren met wetenschappelijke argumenten helpen het gesprek over onderwijs te voeren.
(‘Pas op voor goeroe’s en dwaallichten’, 28-02-2016)
Tom Bennett selecteerde het beste onderzoek van 2019 voor Didactief: een must read natuurlijk.
Wangedrag van leerlingen is een groot probleem in Engeland. Het is tijd, zegt Tom Bennett, om wetenschappelijk bewijs te gebruiken om gedragsprob
lemen op scholen tegen te gaan.
(‘Een fijnere school’, 20-09-2018)
‘Ik heb veel in stilte geleden, toen ik in 2003 begon met lesgeven. Net als veel andere beginners was ik heel onzeker – zowel in de klas als daarbuiten.’
(‘Revolutie in livestream’, 05-04-2016)
U heeft ruim vijftien jaar lesgegeven. Hoe kwam u als leraar in aanraking met onderwijsonderzoek?
‘Mijn ervaring met onderzoek was gebaseerd op wat mijn opleiders mij leerden. Ik vertrouwde wat ze zeiden over “wetenschappelijk bewezen”. Maar het werkte vaak niet in de klas. Pas later ontdekte ik dat wat mijn opleiders zeiden, nogal eens was gebaseerd op shaky grounds. Een deel was echt onbewezen, speculatieve fictie. Vroege onderwijsfilosofen als Dewey, Freire en Piaget hebben interessante ideeën en waarden die we nodig hebben in het onderwijs, maar hun werk staat ook bol van retoriek. Waar is het bewijs dat kinderen het best leren in groepen? Als Vygotsky de klas bereikt, wordt het “verplicht groepswerk”. Kinderen zitten nu állemaal aan die eilanden in plaats van in klassieke rijen. Ik ben er niet tegen. Maar dat mensen denken dat kinderen zo het beste leren, is vooral ideologie.’
Wat wilt u bereiken met researchED?
‘Wij willen leraren uitnodigen zelf meer na te denken en samen te werken met andere leraren. Het geloof in leerstijlen en andere onzin is hardnekkig, als een zombie duikt het iedere keer weer op. Daarom hebben we “onderzoeksgeletterde” leraren nodig, die onderwijsonderzoek volgen en snappen. Via researchED kunnen leraren en onderwijsonderzoekers elkaar helpen of raad geven.’
Moeten leraren zelf onderzoek doen?
'Nee. En realiseer je dat iedere vorm van onderzoek zijn eigen kansen en beperkingen heeft. Maar je kunt jezelf wel blootstellen aan onderzoek en verbinding zoeken met onderzoeksinstellingen. Help wetenschappers aan betere onderzoeksvragen en betekenisvolle data.’
Moet het tijdperk van het onderwijsonderzoek nog beginnen?
‘Onderwijs staat nu waar geneeskunde drie eeuwen geleden stond. Toen wetenschappers dokters adviseerden om na het aanraken van dode mensen niet direct een baby op te tillen: “We weten niet waarom, maar…” Het antwoord van de dokters: “Onzin, ik ken mijn patiënten beter dan jij.” Dat is precies wat leraren nu ook zeggen: ik ken mijn leerlingen beter. We do, but maybe we don’t. Laten we niet arrogant zijn. We verkeren nog in de dark ages als het over onderwijs gaat.’
Tom Bennett, oprichter en directeur van ResearchED.
Dit artikel verscheen in Didactief, december 2018.
Digitale leermiddelen zijn in opkomst. Maar producenten van traditionele lesmethodes zijn afwachtend, ook leraren hebben nog bedenkingen. Wat werkt wel en waarom?
(‘Individueel leren met ict in de klas’, 30-06-2016)
Leraren past volgens Platform Onderwijs2032 een grotere rol in het opvoeden van leerlingen tot ‘vaardige, waardige en aardige’ jonge burgers. Maar ze kunnen daarbij beter niet belonen en straffen.
(‘Goed gedrag belonen: begrijpelijk, maar gevaarlijk’, 30-12-2015)
Wat is de beste manier om les te geven aan nieuwkomers? Hoe zorg je ervoor dat zij genoeg kansen krijgen in het onderwijs? Deze publicatie zet op een rij wat werkt.
('Wat werkt in leesonderwijs aan laaggeletterde anderstalige jongeren?', Universiteit Antwerpen, juli 2018)
Twee kinderen gaan halverwege het jaar voor het eerst naar een nieuwe school op dezelfde dag. Hun nieuwe leraar weet niets over hun niveau, dus zij geeft ze een leestest om een idee te krijgen van hun vaardigheden. Is dat een goed idee?
(‘Denken vergt kennis’, 28-09-2018)
Paul Kirschner - Wat maakt een topleraar? Iemand die leerlingen kennis en vaardigheden aanleert, zou je kunnen antwoorden. Paul Kirschner schreef er een blog over en haalt hierin de taxonomie van kennis en vaardigheden van Didau aan.
(‘Wat maakt een topleraar?’, 04-09-2018)
Tijdens de researchED 2017 was David Didau aanwezig bij de lezing van Paul Kirschner. Op zijn blog deed hij verslag. ‘One of the highlights of my day at researchED Amsterdam was hearing Paul Kirschner speak about edu-myths.’
(‘Humans can’t multitask’,13-03-2017)
Op 21 januari 2017 vond de tweede researchED-conferentie in Nederland plaats, en Didactief was erbij. In de overdaad aan presentaties lichten we de Britse Laura McInerney eruit, maar ook een interview met David Didau mag niet ontbreken.
(‘Relax, meneer de perfectionist!’, 21-02-2017)
Publicist en oud-leraar David Didau is een van de aanvoerders van de onderwijsrevolutie in Engeland en sprak tijdens researchED 2017 op 21 januari. Zijn stokpaardje? Professionele scepsis.
(‘Onderzoek negeren in onetisch’, 27-01-2017)
Hoe onderwijs je de natuurwetenschappen het beste? Laten we eens kijken naar de PISA resultaten van 2015.
(‘PISA 2015: wat voorzichtige gedachten over succesvol lesgeven’, 17-01-2017)
Wat is mijn doel, welke uitspraken wil ik doen en wat wil ik meten? Stel jezelf die vragen voor je een observatie-instrument kiest.
(‘Op naar betere lesobservaties’, 06-12-2016).
Marita Eskes neemt u mee naar een deel van haar schooldag in groep 3. Haar boodschap: Het is van groot belang om niet zomaar je best te doen, maar je best te doen met zaken waarvan je weet dat het werkt.
(‘Een kijkje in groep 3', 02-11-2015.)
Soms vergeten we de mooie kanten van onderwijs. Tuurlijk is de werkdruk onder leerkrachten hoog en is de nieuwe CAO in het PO het gesprek van de dag. Ook speelt de ouderbetrokkenheid een steeds grotere rol. Maar onderwijs is ook: de toekomstige generatie onderwijzen, intensief contact met kinderen, afwisseling, planmatig mogen handelen en trots zijn op wat we met elkaar bereiken.
(‘Onderwijs is prachtig’, 28-05-2015.)
De afgelopen weken was er veel discussie over de boodschap van Anna Bosman aangaande dyslexie. Ik deel haar zorgen over de vele dyslexieverklaringen en het aantal leerlingen in Nederland dat het basisonderwijs verlaat met een onvoldoende leesniveau.
(‘De dyslexie-discussie: laten we ons richten op goed leesonderwijs’, 02-03-2017.)
Ook groep 3, het schooljaar waarin leerlingen starten met het technisch leren lezen, is geschikt om aandacht te besteden aan tekstbegrip. Niet alleen middels begrijpend luisteren, maar ook al middels aandacht voor begrijpend lezen.
(‘Begrijpend lezen in groep 3: "De mier’’', 09-06-2016.)
Zittend bij het congres ‘Weet wat je leest’ en genietend van alles wat mij wordt verteld, gaat er veel informatie mijn brein in. Het gaat vandaag over ‘informatie verwerven’, ‘begrijpend luisteren’, ‘begrijpend lezen’, ‘het belang van tekstbegrip’ en er komt antwoord op de vraag hoe leesstrategieën ons helpen om tot beter tekstbegrip te komen.
(‘Congres over lezen’, 09-06-2015.)
Gewoontes staan een betere instructie soms in de weg. Met een onderzoeksgerichte aanpak, samen met collega’s, kun je daar verandering in brengen.
(‘Verbeter je instructie: gebruik data’, 04-05-2018)
Kinderen verdienen het best denkbare onderwijs: een excellente school. Maar is uw school eigenlijk al zover?
(‘Wat maakt uw school excellent?’, 30-05-2012 (In special ‘Excellent’)
Basisscholen kunnen veel leed voorkomen door al in een vroeg stadium alert te zijn op rekenproblemen. Rekenzwakke leerlingen hebben baat bij snel ingrijpen, sturende didactiek en verlengde instructie.
(‘Elk kind kan rekenen’, 08-05-2007)
Eva Hartell - PhD, STEM teacher (Haninge Municipality and KTH Royal Institute of Technology, Zweden)Kom eens los van de methode en werk vakoverstijgend. Makkelijk praten, hoor. Want hoe beoordeel je leerlingen zonder die (handige of vermaledijde) methodetoetsen? Gebruik comparative judgment of ga lesgeven zonder cijfers.
(‘Bekwaam beoordelen’, 05-12-2017)
In elke lerarenkamer hoor je wel eens: ‘Als ze haar best zou doen zou ze het best kunnen, maar ze heeft de verkeerde instelling.’ Onderzoek en de mindset-theorie van Carol Dweck.
(‘Got my mindset on you’, 30-06-2017)
Casper Hulshof, onderwijskundige aan de universiteit Utrecht en co-auteur van Jongens zijn slimmer dan meisjes, geeft leestips!
(‘Wat leest Casper Hulshof?’, 05-12-2016)
Kwajongens zijn het, Pedro de Bruyckere (universitair docent in Gent, België) en Casper Hulshof (universitair docent in Utrecht). In tweehonderd pagina’s maken ze in Urban Myths about Learning and Education korte metten met allerlei hardnekkige mythen over onderwijs en leren.
(‘Boekentips over hersenen en leren’, 20-09-2015)
Welk onderwijsonderzoek stak in 2014 met kop en schouders boven de rest uit? Onderzoeker Casper Hulshof, auteur van Jongens zijn slimmer dan meisjes, en andere mythes over leren en onderwijs, spitte honderden artikelen door en maakte een scherpe selectie.
(‘Het beste onderwijsonderzoek van 2014’, 30-12-2014)
Recensie Jongens zijn slimmer dan meisjes, en andere mythes over leren en onderwijs. ‘Het ziet er hip uit, de titel is modern, de eerste naam die je op de cover ziet is die van een Belg (Pedro de Bruyckere)... Tja, stom, zeg ik nu, dat ik dit boek niet serieuzer heb genomen toen het – al maanden geleden – uitkwam.’
(‘Best briljant’, 30-05-2014)
Rome, Parijs, Athene: ook nu het economisch wat minder gaat, blijven veel middelbare scholen reisjes organiseren naar buitenlandse bestemmingen. De kosten van zulke reizen kunnen flink oplopen en zijn voor minder draagkrachtige ouders soms een zware last. Weegt het nut van schoolreisjes nog wel tegen de kosten op?
(‘Schoolreisjes?’, 17-06-2013)
Leren rekenen betekent allang niet meer ellenlange staartdelingen oplossen. Een nieuwe vaardigheid is schatten. Goede rekenaars blijken ook betere schatters. En traditionele verschillen tussen jongens en meisjes blijven bestaan.
(‘Schatten van kinderen’, 08-05-2006)
Bij samenwerkend leren is het belangrijk dat je je leerlingen hulp aanbiedt én hen zelf de controle laat houden. Dat concluderen Utrechtse onderzoekers na een literatuurstudie.
('Samenwerkend leren: zo vind je de balans’, 12-06-2018)
Leerlingen moeten vaak in de les in groepjes samenwerken. Maar hoe zorg je als leraar dat ze het meeste uit samenwerkend leren halen?
(‘Leren in groepjes’, 30-06-2014)
Docenten in de tweede fase vinden hun nieuwe rol als begeleider van samenwerkend leren leuk, maar ook moeilijk. Ze hebben vooral weinig vat op het proces van samenwerken, blijkt uit Utrechts onderzoek.
(‘Docenten vinden begeleiden moeilijk’, 23-01-2009)
Jelle Kaldewaij - Directeur NROVoor de vernieuwing van het onderwijs is de bijdrage van wetenschap onmisbaar. Maar hoe versterk je de verbinding tussen onderzoek en praktijk en maak je zinvolle onderwijsvernieuwing mogelijk? (december 2019)
‘Stop met financieren van praktijkgericht onderzoek’ is de titel van de column van Ferry Haan in Onderwijsinnovatie juni 2018 (p.16) waarin hij het NRO oproept dit soort onderzoek niet meer te financieren. Opmerkelijk genoeg lijken zijn opvattingen voor een groot deel te sporen met die van het NRO, maar ons inziens leidt dit tot een diametraal andere conclusie: zet subsidies voor praktijkgericht onderzoek vooral door.
(‘Professionaliseren niet, praktijkgericht onderzoek wel subsidiëren’, 20-06-2018)
Onderzoek is een internationale aangelegenheid: onderzoeksvragen overschrijden landsgrenzen. Dat geldt ook voor onderzoek naar onderwijs. Voorwoord van Jelle Kaldewaij in de AERA-special.
(‘Impressies uit New York’, 15-06-2018)
Met koele blik kijken naar onderwijs waar je warm van wordt: die combinatie van distantie én betrokkenheid treedt op wanneer we de onderwijsgevenden bij het onderzoek betrekken. Hoe hiermee om te gaan?
(‘Met koele blik kijken naar onderwijs waar je warm van wordt’, 17-10-2016)
Sommige conclusies in het CPB-rapport Kansrijk Onderwijsbeleid hebben tot flinke discussies geleid. Stevige kritiek (stukroodvlees.nl/kansrijk-onderwijsbeleid-de-economische-tunnelvisie-van-het-cpb/) werd geuit door Herman van de Werfhorst en Thijs Bol aan de hand van het voorbeeld: 'homogene groepen in het basisonderwijs zijn beter'. Ferry Haan legt in zijn blogpost op DidactiefOnline een relatie met het werk van het NRO en betrekt de stelling dat ófwel het CPB te weinig profiteert van inzichten die het onderzoek van het NRO oplevert ófwel dat het NRO inferieur onderzoek subsidieert. Dit is een onjuiste tegenstelling die om een reactie vraagt.
(‘Het NRO reageert’, 08-07-2016)
Scholen kiezen zelf uit het immense aanbod aan leermiddelen. Onderzoekers willen hen daarbij graag helpen. Maar is het logisch dat met publiek geld, onderzoek wordt gedaan naar dit soort commerciële producten? Een uitgever van een 'wetenschappelijk bewezen' product zal nuances niet in het persbericht opnemen. En waarom wordt het ene leermiddel wel onderzocht en het andere niet? Didactief houdt praktijkgericht onderwijsonderzoek tegen het licht. ' Je moet waarborgen inbouwen voor onafhankelijkheid en openbaarheid.'
(‘Wetenschap en commercie? Pas op!’, 30-04-2016)
Veel onderzoek naar onderwijs wordt gefinancierd door het NRO. Maar eerst vindt er een zeer strenge selectie plaats: slechts 13% van de onderzoeksvoorstellen haalt de eindstreep. Directeur Jelle Kaldewaij legt uit hoe de selectie in zijn werk gaat.
(‘Wij gaan niet alles dichttimmeren’, 30-05-2015)
In april 2014 werd bekend welke projecten een subsidie krijgen van het NRO voor de eerste ronde 'Kortlopend praktijkgericht onderwijsonderzoek'. Dat dit niet onopgemerkt is gebleven is mooi: onderwijsadviseur Jo Kloprogge vergelijkt in zijn blogpost van 6 mei de werkwijze van het NRO met die van OCW.
(‘Objectieve beoordeling’, 12-05-2014)
Onder coördinatie van het KPC werd 15 jaar kortlopend onderwijsonderzoek uitgevoerd. Vanaf 1 januari 2014 houdt de financiering ervan op: een substantieel deel van de zogenoemde SLOA-middelen (die o.a. hiervoor werden aangewend) gaat naar het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO). Voor ons van het NRO was dus de vraag: gaan we door met dit kortlopend onderzoek en op welke wijze?
(‘Een nieuwe start’, 30-09-2013)
Jelle Kaldewaij was in juni 2013 pas een paar maanden directeur van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek. Weer een bobo erbij of heeft deze man verstand van onderwijs? Didactief ging met hem praten.
(‘Meer onderzoek naar didactiek wil ik’, 03-03-2013)
‘Wat wij willen op Windesheim Flevoland is studenten opleiden die zich hebben gekwalificeerd als manager, maar die de regie kunnen voeren over hun eigen werk, die verantwoordelijkheid kunnen nemen en dragen voor de resultaten, en die open staan voor de ontwikkelingen in hun omgeving en daarop zelfstandig en kritisch kunnen reageren.’
(‘Hoger onderwijs in Flevoland’, 30-12-2014)
Zie de blogpagina van Paul Kirschner voor al zijn blogs.
Jo Kloprogge - Het begon met Diederik Samsom. Hij lanceerde begin 2016 het plan om 10 miljard in het onderwijs te investeren. Dat leverde vooral cynische reacties op van collega-politici en op Twitter. Maar als je het onderwijs een warm hart toedraagt, dan denk je natuurlijk gewoon: 'incasseren'.
(‘Samsom/Kirschner vs Bruins/Hattie’, 01-03-2016)
Hoe haal je als leraar het beste uit je leerlingen? Een manier is om in elk geval te zorgen dat je het er op de juiste manier in stopt. Om het nieuwe schooljaar goed te beginnen een overzicht van tien gouden instructieprincipes.
(‘Tien instructieprincipes’, 03-09-2013)
Paul Kirschner, hoogleraar onderwijspsychologie, zocht uit wat werkt en wat niet bij het tot je nemen van lesstof. Met de examens in het vizier een welkome opsteker.
('Leren voor luiaards', 02-04-2013)
René Kneyber - Docent wiskunde en auteur, lid van de OnderwijsraadZie de blogpagina van René Kneyber voor al zijn blogs.
Maak het voor leraren makkelijker meer vakken te geven en van onderwijssector te switchen, stelt de Onderwijsraad in een veelbesproken advies. Wordt het leraarschap daar echt aantrekkelijker van?
(‘Ruim baan voor de leraar?’, 07-12-2018)
Recensie ‘De sluipende crisis’- Ministerie en raden krijgen er flink van langs in het nieuwste boek van René Kneyber.
(‘Giftig jubileumcadeau voor OCW’, 06-11-2018)
In maart 2017 was René Kneyber gasthoofdredacteur van Didactief. Wat zou je volgens hem écht moeten lezen?
(‘Wat leest René Kneyber?’, 24-02-2017)
We moeten van een toetscultuur naar een feedbackcultuur in het onderwijs, zegt Dominique Sluijsmans, lector Professioneel Beoordelen aan Zuyd Hogeschool. Samen met wiskundedocent René Kneyber schreef ze Toetsrevolutie, een boek vol portretten van docenten die het formatief toetsen omarmen.
(‘Omarm de subjectiviteit’, 06-12-2016)
Recensie ‘Flip the System, Changing Education from the Ground Up’ - Er gaat een bacil over de wereld die leidt tot meer gestandaardiseerde curricula en tot de-professionalisering van de leraar: GERM (Global Education Reform Movement).
(‘De magic bullet bestaat niet’, 20-09-2015)
In de 21ste eeuw, zo wil het verhaal, zijn nieuwe vaardigheden van belang: creativiteit, probleemoplossend vermogen, samenwerken, de hele shebang. Dit inzicht leidde zelfs tot grote curriculumhervormingen in het zo stoïcijnse Finland, maar natuurlijk ook tot ons eigen #Onderwijs2032-debat.
(‘Wiskunde van de toekomst?’, 30-06-2015)
Zijn boeken over orde houden schreef René Kneyber met zijn vroegere scheikundeleraar Jan Bos als lichtend voorbeeld in het achterhoofd. ‘Jan had echt een systeem, een plan van aanpak. Vanaf dag één wist je: hier is over nagedacht, hoe hij de eerste les inrichtte en wanneer hij zijn eerste grapje maakte.’
(‘De favoriete leraar van René Kneyber’, 28-02-2015)
Wiskundeleraar en schrijver René Kneyber werd een van de nieuwe leden van de Onderwijsraad. Het was voor het eerst dat een docent wordt benoemd in de raad.
(‘René Kneyber eerste leraar in Onderwijsraad’, 28-11-2014)
Karin den Heijer - Nederlandse docenten hebben een slappe, lakse en slaafse houding. Aldus René Kneyber in zijn column van 7 maart 2014 op de website van de Stichting Beroepseer. In zijn ogen zouden onderwijzers hun zinnen moeten zetten op zelfbestuur. Zo zie ik dat niet.
(‘Het juiste alternatief?’, 20-03-2014)
Docenten René Kneyber en Jelmer Evers stelden de bundel Het Alternatief: Weg met de afrekencultuur in het onderwijs samen, waarin ze de aanval openen op de groeiende afrekencultuur afkomstig uit Den Haag. René Kneyber loodst ons alvast langs de belangrijkste bevindingen.
(‘Flip the system!’, , 01-10-2013)
Dylan Wiliam timmert stevig aan de weg met zijn methode en boek Embedded Formative Assessment. Didactief reisde af naar London om een workshop te volgen en te zien waar ze zich aan de overkant van de Noordzee en de Atlantische Oceaan zo druk over maken.
(‘Cijfers geven helpt niet’, 22-01-2013)
Recensie ‘De ordegenerator’ - Orde genereert orde, wanorde genereert wanorde. In zijn handboek De Ordegenerator laat René Kneyber zien hoe docenten ‘het motortje van orde’ kunnen aanzwengelen en aan de gang houden.
(‘Stap voor stap naar meer orde’, 08-05-2012)
Vmbo-leerlingen willen graag presteren. Als dat niet lukt, gaan ze klieren. Met andere woorden, gedragsproblemen zijn vaak een gevolg van leer- en niet van motivatieproblemen. Wie vmbo´ers helpt beter te presteren, krijgt er een rustiger klas voor terug. Maar zo’n docent moet wel stevig in zijn schoenen staan.
(‘Het geheim van de Kneyber-Orde’, 01-11-2010)
René Kneyber schreef voor Didactief ook een aantal recensies:
Recensie ‘Cleverlands: The Secrets Behind the Success of the World’s Most Celebrated Education Systems.’ - Het PISA-onderzoek, de grote landenvergelijking van onderwijsprestaties, van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) is even verguisd als invloedrijk. Veel regeringen passen hun onderwijsbeleid erop aan. Maar zijn de lessen in toplanden als Finland, Japan, Singapore, Shanghai en Canada nou echt zo veel beter? Dat kunnen we niet uit de statistieken leren.
(‘Het gras bij de buren’, 24-02-2017)
Recensie ‘Overleef de onderwijsinspectie: handreiking en tips voor basisscholen’ - Het PISA-onderzoek, de grote landenvergelijking van onderwijsprestaties, van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) is even verguisd als invloedrijk. Veel regeringen passen hun onderwijsbeleid erop aan. Maar zijn de lessen in toplanden als Finland, Japan, Singapore, Shanghai en Canada nou echt zo veel beter? Dat kunnen we niet uit de statistieken leren.
(‘Lamlendigheid troef’, 01-10-2013)
In Nederland worden leerlingen te vroeg uitgesplitst naar niveaus, is vaak het verwijt. Maar klopt dit beeld wel? De overgang van po naar vo en schoolloopbanen in acht Europese landen in kaart.
(‘Het beste onderwijsstelsel bestaat niet’, 07-12-2018)
Wanneer leerlingen zich thuis voelen op een nieuwe school, presteren ze beter en vallen ze minder snel uit. Maar hoe zorg je voor dit ‘thuisgevoel’ bij brugklassers? Veel leerlingen hebben moeite om deze uitdagingen het hoofd te bieden: hun zelfvertrouwen neemt af en ze krijgen een minder positief beeld van wat ze aankunnen op school.
(‘Alles op een rij over… de brugklas’, 14-09-2017)
De overgang naar het vo is voor veel leerlingen een ingrijpende verandering. Hoe zorg je ervoor dat deze zo goed mogelijk verloopt? Onderzoekers geven tips.
('Alles op een rij over… de overdracht van groep 8 naar het vo’, 31-03-2017)
Het pleidooi van de VO-raad in een brief aan de Tweede Kamer voor een nieuw niveau-advies na twee jaar voortgezet onderwijs is een stap in de goede richting.
(‘Advies na 2 jaar VO: Stap in de goede richting’, 26-01-2017)
Brede brugklassen zijn niet altijd zo populair onder scholen en ouders, maar onderzoek van Rijksuniversiteit Groningen laat juist zien dat ‘laatbloeiers’ er veel aan kunnen hebben.
(‘Maak brugklas breed en meerjarig’, 02-12-2016)
Leerlingen die een meervoudig advies meekrijgen na de basisschool, komen vier jaar later vaak terecht op een niveau passend bij het hoogste advies.
(‘Meervoudig advies helpt vooruit’, 17-10-2016)
Kinderen van lager opgeleide ouders krijgen vaak een lager schooladvies dan klasgenoten met hoger opgeleide ouders, ook bij gelijke prestaties. Verplicht scholen daarom de eindtoets 'mee te rekenen', zeggen onderzoekers. En behoud mogelijkheden tot opstromen en stapelen in het VO.
(‘Neem eindtoets mee in schooladvies’, 09-06-2016)
Leerlingen in de tweede fase krijgen maar weinig studievaardigheden bijgebracht. En de hoeveelheid huiswerk is gering. Het is de vraag of deze leerlingen wel het beste uit zichzelf kunnen en willen halen.
(‘Leerling tweede fase kan méér’, 05-11-2007)
Het vmbo heeft onterecht een negatief imago, vinden schooldirecteuren. Het onderwijs ontwikkelt zich er goed en de inzet van docenten is groot.
(‘Directies positief over vmbo en studiehuis’, 03-10-2006)
Schrijven lijkt soms het hoofdpijndossier van het taalonderwijs. Gelukkig biedt de Universiteit Utrecht uitkomst met een nieuwe lesmethode voor schrijfvaardigheid: Tekster. Neem een voorproefje en bereid met dit recept een rijk gevulde schrijfles!
(‘Recept voor een rijk gevulde schrijfles’, 05-04-2017)
Leerlingen kunnen niet zomaar hun eigen leren ‘sturen’. De leraar is hierin een cruciale schakel. Maar hoe help je leerlingen het beste op weg?
(‘Zelfsturend leren’, 28-02-2015)
Leren leren, een leven lang, is essentieel in een snel veranderende wereld. Maar hoe leer je leerlingen dat in goede banen te leiden? Een analyse van 95 onderzoeken leverde een top-3 van leersstrategieën op.
(‘Top 3 leerstrategieën bij begrijpend lezen’, 03-09-2013)
Over dyslexie kun je een indrukwekkende hoeveelheid onderzoeken, meningen en vooroordelen uit de kast trekken. Vind daarin als leraar nog maar eens je weg. Daarom zetten we op een rijtje wat dyslexie is, hoe je het kunt signaleren en hoe je dyslectische leerlingen kunt helpen.
(‘Dossier Dyslexie’, 03-10-2017)
In het onderzoeksproject ‘Bouw! voor problemen met voorbereidend en aanvankelijk lezen’ is de effectiviteit van een computergestuurde leesinterventie binnen de huidige onderwijspraktijk onderzocht. Hierbij werkten UvA-onderzoekers Anne Regtvoort en Haytske Zijlstra samen met expertisecentrum Het ABC.
(‘Bouw! helpt ernstige leesproblemen voorkomen’, 08-07-2014)
Wat kun je doen voor een leerling die dyscalculie blijkt te hebben? Hans van Luit schreef er een nieuw boek over. Voor Didactief geeft hij tips aan de hand van Tonny in groep 6.
(‘Dyscalculie! Wat nu?’, 06-11-2018)
Heb je excellente rekenaars in de klas? GROW - een onderzoeksproject onder leiding van de Universiteit Utrecht met diverse partners (waaronder Hogeschool Windesheim) - biedt houvast met een handig stappenplan.
(‘Groei in rekenen’, 30-09-2016)
In 2014 werd bekend gemaakt dat alle scholieren in het voortgezet onderwijs een verplichte rekentoets moeten afleggen als onderdeel van het eindexamen. Didactief interviewde hoogleraar Hans van Luit over wat dit betekent voor leerlingen die de rekenstoornis dyscalculie hebben. Hij pleit ervoor dat zij van de toets worden vrijgesteld.
(‘3 vragen aan Hans van Luit’, 09-11-2011)
Al twee keer eerder zou Daniel Muijs, hoofd onderzoek van de Engelse inspectie (Ofsted) en gastdocent aan de universiteit van Southampton, naar de Nederlandse ResearchED komen. De eerste keer miste hij het vliegtuig, de tweede keer raakte hij betrokken bij een auto-ongeluk op de A4. Op 12 januari moet het lukken, in Nieuwegein. Didactief sprak alvast met hem over zijn presentatie.
('Curriculum telt', 21-12-2018)
Hoe leren kinderen het best? Hierover bestaan grofweg twee opvattingen. De eerste opvatting is dat kinderen vanzelf leren door te spelen en ontdekken. De andere opvatting is dat kinderen leren van een leerkracht die uitlegt en voordoet.
(Natuurlijk en schools leren, 11-09-2018)
Ook op het vwo telt de rekentoets niet meer mee voor het behalen van het diploma, net als bij de andere onderwijsniveaus. Het cijfer blijft wel zichtbaar op de cijferlijst. Goed nieuws of is het rekenonderwijs weer terug bij af?
(‘Rekentoets onschadelijk gemaakt’, 12-01-2018)
De handleiding van mijn leesmethode bestaat uit meer dan zeshonderd bladzijden. Per dag staat er uitgebreid beschreven wat de leerkracht moet zeggen en doen. Als je de handleiding precies volgt, leren de kinderen veilig lezen.
(‘Dikke leraren’, 01-11-2010)
Leraren, schoolleiders en experts zetten in op samen leren. Vanaf oktober 2017 las je maandelijks over de ervaringen van de deelnemers aan twee leernetwerken formatief evalueren: leraren en schoolleiders van het Augustianium in Eindhoven en het Vathorst College in Amersfoort. In dit dossier staan alle blogs bij elkaar, waaronder een aantal van Gerdineke van Silfhout.
(‘Leernetwerken formatief evalueren’, 08-12-2017)
Leerlingen in het voortgezet onderwijs inzicht geven in wat ze kennen en kunnen en hoe ze hun leerdoelen vervolgens kunnen bereiken. Dat is kort gezegd formatief evalueren. Daar hoef je geen aparte toetsmomenten voor te creëren of cijfers voor te geven. Het is namelijk een manier van toetsen die plaatsvindt tijdens het leren. Als docent weet je daarna beter waar de leerling naartoe werkt, krijg je een goed beeld van waar hij staat en kun je hem gerichte instructie, begeleiding en feedback geven om (nog) niet behaalde leerdoelen te bereiken. En de leerling speelt hierin zelf ook een actieve rol.
(‘Formatief evalueren tijdens Nederlands’, 06-10-2016)
Welkom op deze bijzondere vlucht. Vandaag is de bestemming formatief evalueren in het basisonderwijs. Formatieve evaluatie is een manier van toetsen die leerlingen ervaren als onderdeel van het leren, waarbij ze feedback krijgen om hun leren te verbeteren. Formatieve evaluatie vindt dus niet plaats na het leren, maar gedurende het leerproces. Dit in tegenstelling tot summatief toetsen, dat bedoeld is om vast te stellen of leerdoelen zijn behaald.
(‘Tijd om te boarden’, 30-09-2016)
Middelbare scholieren hebben vaak moeite met vakteksten. Schenk daarom structureel aandacht aan taal, óók in de vaklessen. Onderzoeker Gerdineke van Silfhout legt in drie stappen uit hoe.
(‘Taal in élk vak’, 30-11-2015)
Hoe objectiever het schooladvies in groep 8, hoe beter. Maar hoe meet je ‘zachte’ factoren als doorzettingsvermogen, motivatie of zorgvuldigheid?
(‘De zachte kant van het schooladvies’, 28-02-2015)
Goed leesonderwijs begint bij een goede schooltekst, en dat betekent: kies een verhaal met weinig vertellijnen, veel signaalwoorden en heldere verbanden.
(‘Een goede schooltekst’, 30-09-2014)
Om alles goed te kunnen begrijpen en onthouden hebben zwakke lezers niet genoeg aan schoolboeken met korte zinnetjes onder elkaar. Waarom is dat, en wat werkt dan wel?
(‘Dus daarom was zo’n pruik geen pretje’, 02-10-2012)
Marco Snoek - Lector Leren & Innoveren (Hogeschool van Amsterdam)Kanttekeningen bij het advies van de Onderwijsraad Ruim baan voor leraren. De reacties ten aanzien van een verruiming van het loopbaan- en ontwikkelperspectief van leraren variëren van ‘ha, eindelijk een ander en verfrissend geluid’, tot ‘dit is een aanslag op mijn professie als docent’.
(‘Ruim baan voor de loopbaan van leraren’, 27-11-2018)
Het lerarentekort geeft alle aanleiding om aandacht te besteden aan de begeleiding van startende leraren. We kunnen het ons immers niet veroorloven om jonge starters te verliezen doordat ze in de eerste fase van hun beroep overvraagd worden. Maar bovendien, er is ook het belang van de leerling.
(‘Startende leraren en het belang van de leerling’, 28-09-2018.)
Afgestudeerden van universitaire pabo’s schatten zelf in dat ze beter onderzoeksmatig kunnen werken en zijn daarvoor gemotiveerder. Als school kun je daar nog meer van profiteren.
(‘Geef academische leerkracht de ruimte’, 27-09-2018.)
Dankzij instroomeisen kunnen lerarenopleidingen de beste studenten selecteren. Maar nu zijn die eisen nog vooral gericht op het kennisniveau. Moet dat anders?
(‘Geschikt voor het vak?’, 25-08-2017.)
Sommige leraren geven niet alleen goed les, maar kunnen ook uitstekend leidinggeven. Doe daar je voordeel mee, scholen.
(‘Ontdek de leider in de leraar’, 24-04-2015.)
In het onlangs afgeronde OCW-programma InnovatieImpuls Onderwijs keken scholen hoe zij efficiënter kunnen werken en met minder leraren toe kunnen zonder kwaliteitsverlies.
(‘Vernieuwers’, 30-03-2015.)
Bij het schrijven van de Lerarenagenda 2013-2020 heeft het ministerie van OCW geprobeerd om de wurggreep van wantrouwen en cynisme te doorbreken die de laatste jaren in de Nederlandse onderwijspolder is ontstaan.
(‘Kritische vrienden in een cynische cultuur’, 29-01-2014.)
Maak jij je cursus helemaal zelf of werk je met een slim uitgekozen methode? Over de zin en onzin van methodes, en de toekomst van het klassieke handboek: onderwijswetenschapper Tim Surma.
Paul Kirschner, Tim Surma en Gino Camp - Leerlingen moeten soms grote hoeveelheden leerstof verwerken. Het is aan de leraar om bijvoorbeeld via de lessen de onderdelen te benadrukken die er echt toe doen. Dat kan zij-hij doen door bijvoorbeeld met advance organizerste werken en de basisbegrippen en vaardigheden regelmatig onder de aandacht te brengen (zie daarvoor deze blogs over spaced practice en wat een topleraar maakt).
('Met de markeerstift in de aanval', Blogcollectief Onderzoek Onderwijs, 20-12-2018)
Paul Kirschner en Tim Surma - Studenten denken vaak goed te weten hoe ze moeten studeren: markeren, samenvatten, overschrijven. Maar welke strategieën werken nu echt?
('Studeren: je doet het verkeerd. Gelukkig zijn hier Humo's Gouden Studietips', Humo, 28-05-2018)
Een leerstrategie is de manier waarop je leerlingen het leren aanpakken, zodat ze makkelijker hun leerdoel bereiken. Maar welke werken écht? Onderwijsonderzoekers Tim Surma en Kristel Vanhoyweghen geven uitleg bij 6 leerstrategieën die effectief zijn en die je bij alle leeftijden kan inzetten.
('Met deze 6 leerstrategieën leren je leerlingen beter', Klasse, 08-11-2017)
Paul Kirschner, Gino Camp,Tim Surma en Kristel Vanhoyweghen - Moeten onze leraren (en onze leraren van de toekomst) weten hoe hun leerlingen leren?
('Lerarenopleidingen hebben hulp nodig', 02-09-2017)
Ben je tegen het lerarenregister, dan ken je het wetsvoorstel niet, aldus de AOb. Maar deze redenering lijkt onjuist, concludeert onderwijswetenschapper, leerkracht en BON-bestuurslid Mark van der Veen (33) in zijn masterscriptie voor de Open Universiteit.
(‘Factcheck: AOb en lerarenregister’, 31-10-2017.)
Goed leesonderwijs begint bij een goede schooltekst, en dat betekent: kies een verhaal met weinig vertellijnen, veel signaalwoorden en heldere verbanden.
(‘Een goede schooltekst', 30-09-2014)
Leesstrategieën zijn middelen om het begrijpend lezen te verbeteren en falen te voorkomen door er meer controle op uit te oefenen. Door voor, tijdens en na het lezen of bestuderen van een tekst van leesstrategieën gebruik te maken, kan een leerling zijn begrijpend leesproces beter sturen, bijvoorbeeld als hij specifieke informatie zoekt.
(‘Napoleon in leesland’, 17-02-2014)
We zijn het er allemaal over eens: goed leren lezen is ontzettend belangrijk. Maar hoe zorg je ervoor dat leerlingen vlot leren lezen? En op welke manier leren ze teksten beter begrijpen? In dit dossier bespreken we het onderzoek van de afgelopen jaren.
(‘Beter leren lezen’, 16-02-2014)
Omgaan met verschillen is de opdracht die elke school heeft om het maximale uit iedere leerling te halen. Effectief leesonderwijs wordt niet alleen beïnvloed door het gegeven of het onderwijs in orde is, maar ook door de manier waarop de leerkracht omgaat met verschillen tussen leerlingen.
(‘Goed lesgeven doet er toe voor zwakke lezer’, 14-02-2014)
Er is weer een nieuwe Kees Vernooy! Al jaren geldt Kees Vernooy, lector doorlopende leerlijnen aan Hogeschool Edith Stein, als een autoriteit als het gaat om leren lezen. Met succes hamert hij op het gebruik van wetenschappelijk bewezen methoden voor leesonderwijs.
('Faits divers: excellent onderwijs', 30-05-2012)
Opbrengstgericht werken. Wie het te vaak hoort, denkt: daar heb je ze weer. Het lijkt een modegril, inderdaad, maar: het werkt echt. Werken aan betere opbrengsten, meer is het niet. Hoge doelen stellen en daar de leeromgeving en instructie op inrichten. Nagaan of die doelen ook gehaald worden, aan de hand van betrouwbare data. En als dat niet het geval is, leeromgeving en instructie aanpassen. Natuurlijk zijn er wel een paar kneepjes van het vak en geheimen van de smid. Ze staan in deze special.
(Special ‘Opbrengstgericht werken’, oktober 2010)
Er zit veel meer in kinderen dan we er uit halen. In Enschede is deze uitspraak van Kees Vernooy bewezen. Tienduizend leerlingen op 45 scholen deden mee aan een leesverbeteringstraject en de resultaten zijn verbluffend.
(‘Special 'Basisvaardigheden’, 19-03-2010)
In Didactief van januari/februari 2008 stond een interview met Anna Bosman over het belang van leren lezen. Vanuit het grote belang van goed leren lezen onderschrijven we in grote lijnen de uitspraken die Bosman doet.
(‘Leren lezen’, 25-03-2008)
Frater Caesarius Mommers, grondlegger van de succesvolste leesmethode aller tijden, diende het onderwijs zijn leven lang. Voor velen was hij niet alleen een belangrijk voorbeeld, maar ook een kundige hulp en adviseur.
(‘Leesvader van Nederland', 26-03-2007)
Internationaal en Nederlands onderzoek laten zien dat de meeste leesproblemen het gevolg zijn van slechte leesinstructie. Volgens leesdeskundige Catherine Snow en haar collega's Burns en Griffin zijn niet-deskundige leerkrachten mede verantwoordelijk voor slechte leesresultaten.
(‘Kwaliteit leesonderwijs beter dankzij onderzoek’, 10-10-2006 (uit special ‘Leren lezen’))
Goed leren lezen is noodzakelijk om de basisschool (en het vervolgonderwijs) te kunnen doorlopen. Met effectief leesonderwijs kun je daarom niet vroeg genoeg beginnen. Speelse aandacht voor letters en taal, en voorlezen zijn in de voor- en vroegschoolse periode essentieel.
(Special ‘Leren lezen’, 10-10-2006)
Uit de reactie van Amos van Gelderen op de special Lezen blijkt een grote betrokkenheid bij en zorg over de leesprestaties van kinderen. Dat is iets wat ons bindt en een goede basis zou kunnen vormen tot overeenstemming over een aanpak van leesproblemen.
('Mythen en waarheden over lezen (II)', 23-01-2006)
De klassenassistent, remediërende – of computerprogramma’s, niets is zo belangrijk als de kwaliteit van de leerkracht. Dat geldt zeker als het gaat over leesonderwijs aan risicoleerlingen. Te lang is dit fundamentele aspect van onderwijs genegeerd, vinden Thoni Houtveen en Kees Vernooy. In deze special rekenen zij af met de meest verbreide fabeltjes, en doen ze uit de doeken hoe effectief leesonderwijs er uit ziet.
(Special ‘Lezen’, oktober 2005)
Goed leren lezen is een complex proces. Onderzoek laat zien dat fonemisch bewustzijn en voortgezet technisch lezen vooral voor potentiële risicolezers belangrijk zijn. Om effectief met verschillen om te gaan tijdens het leesonderwijs is een evenwichtig samengesteld curriculum nodig dat geen hiaten kent.
(‘Opbouw Taal/leeslijn telt voor succes’, 09-10-2005)
Het speciaal basisonderwijs wordt geconfronteerd met tegenvallende resultaten op het gebied van taal en lezen. De gemiddelde leerling haalt het niveau van functionele geletterdheid niet. Om hier iets aan te doen is het project Lees Impuls Speciaal Basisonderwijs ontwikkeld.
(‘Vlot lezen haalbaar’, 09-10-2005)
Wat doet een leraar die differentieert nou precies?
(‘Differentiëren: de fijne kneepjes’, 05-12-2017.)
Tussen de meest effectieve en de minst effectieve leraar zit een jaar leerwinstverschil voor een leerling. Maar hoe verbeteren we de kwaliteit van leraren? Adrie Visscher doet aanbevelingen op basis van onderzoek, in een bewerking van zijn Twentse oratie. Deliberate Practice is een van de toverwoorden.
(‘Gericht ontwikkelen van leerkrachtkwaliteiten’, 20-09-2017.)
Wat is mijn doel, welke uitspraken wil ik doen en wat wil ik meten? Stel jezelf die vragen voor je een observatie-instrument kiest.
(‘Op naar betere lesobservaties’, 06-12-2016).
Over twee jaar moet 90% van de basisscholen opbrengstgericht werken, als het aan OCW ligt. Maar dan moet er nog wel het een en ander gebeuren. Bijzonder hoogleraar OGW Adrie Visscher verkent de status quo en doet aanbevelingen.
(‘(On)zin van opbrengstgericht(er) werken’, 25-03-2016.)
Door opbrengstgericht te werken, kun je de leerresultaten van je leerlingen verbeteren. Dat lieten tweehonderd basisscholen zich geen twee keer zeggen. Zij volgden een Focus-training van de Universiteit Twente.
(‘Eindelijk werken met een doel’, 30-05-2014.)
Recensie ‘Prestatiepijn. Opvoeding en onderwijs voor een ontspannen samenleving.’ - Een boek met daarin een briefwisseling tussen beide redacteuren, beschouwende essays en interviews met (bekende) denkers.
(‘Pleidooi voor verlangzamen’, 18-07-2018)
Recensie ‘De geschiedenis herhaalt zich niet’ - In 'De geschiedenis herhaalt zich niet' trekt Alderik Visser ten strijde tegen het maakbaarheidsideaal en afrekenklimaat in het onderwijs.
(‘Lichtbaken’, 07-11-2016)
Weer zijn er aanslagen. Weer is er de angst, de verbijstering, de onzekerheid. Ontstellend genoeg herhaalt de geschiedenis zich en deze zal zich waarschijnlijk blijven herhalen. Hoe ga ik erover in gesprek op school?
(‘Over terreur en de school’, 19-11-2015)
Het is de Commissie Schnabel gelukt een nationaal curriculumdebat op gang te brengen en zelfs een 'curriculumbewustzijn' te kweken. Van het allergrootste belang is de centrale rol die de commissie leraren toekent bij het uitwerken en implementeren van de nieuwe plannen.
(‘Onderwijs2032 is een eerste stap’, 02-11-2015)
Vrijdagmiddag, 9 januari 2015. De Franse politie is bezig met een klopjacht op de vermoedelijke daders van de aanslag op Charlie Hebdo. Leraren, schoolleiders en leerlingen overleggen in school en online over de vraag óf en hoe ze hier aandacht aan zullen besteden.
(‘Charlie in de klas’, 20-01-2015)
Alderik Visser schreef voor Didactief ook een aantal recensies:
Recensie ‘Het tienerbrein’ - Het nieuwe publieksboek van neurobioloog en biochemicus Jelle Jolles is niet onopgemerkt gebleven. Landelijke media, waaronder DWDD, besteedden uitgebreid aandacht aan Het tienerbrein, en gerespecteerde, slimme namen uit het onderwijsveld zwaaiden het grote lof toe.
(‘De totale tiener’, 08-09-2017)
Recensie ‘Blauwdruk voor de emergente school. De noodzaak voor horizontale sturing in onderwijsorganisaties’ – In 2015 verscheen een alleraardigst boekje over ‘de emergente school’ van ‘scholendokter’ Ben van der Hilst. Stop met de illusie, zo zou je het kunnen samenvatten, van ‘sturing’ in het onderwijs, zeker als die verticaal, dus top-down, gedacht is.
(‘Blauwdruk’, 27-01-2017)
Wat doe je op een zaterdag vroeg in september, als je schooljaar net begonnen is? Uitblazen van de nieuwe start op school, misschien? Boodschappen doen? Je kinderen aanmoedigen bij voetbal? In ieder geval wil je niet al teveel aan je hoofd hebben. Hoewel - je kunt ook naar Londen, naar de National Conference van researchED.
(‘ResearchED 2017 Londen’, 22-09-2017)
Lesson Study is een trend, overgewaaid uit Japan. Maar werkt het ook in de Nederlandse context? Onderzoekers uit Groningen bekeken de literatuur en volgden twee jaar lang teams in de praktijk.
('Lesson study: hip én veelbelovend', 07-12-2018)
Honderden docenten werkten de afgelopen jaren samen in ruim twintig bovenschoolse professionele leergemeenschappen. Cindy Poortman en collega’s publiceerden over hun ervaringen in november 2017. Elke week vertelt een plg hier wat er geleerd is.
(‘Vergroot je repertoire met PLG-2’, 12-12-2017)
Lees alle blogs van Amber Walraven op haar blogpagina.
Amber Walraven nam ook deel aan het NRO-project TALENTontwikkeling. Alle blogs over dit project vind je hier.
Bij TALENTontwikkeling werden leerkrachten uit Lent begeleid door onderzoekers van de Universiteit Twente en de Radboud Universiteit. Samen deden zij praktijkgericht onderzoek. Het resultaat: een stappenplan voor onderzoekers en leerkrachten die samen willen optrekken.
(‘Hand in hand met de meester’, 07-12-2018)
Drie basisscholen probeerden lesprogramma’s te verrijken door met tablets aan de slag te gaan. Wat leverde het op?
(‘Tijd voor tablets?, , 30-03-2015)
Te vaak nog zitten excellente basisschoolleerlingen zich stierlijk te vervelen tijdens de les. Dat moet anders. Het nieuwe programma Excel kwadraat kan helpen.
(‘Leren in het kwadraat’, 28-05-2014)
Amber Walraven schreef ook meerdere recensies voor Didactief:
Recensie ‘Making Good Progress? The Future of Assessment for Learning’ - Het nieuwe boek van Daisy Christodoulou.
('Vlotte maar simpele schets van formatief toetsen', 08-09-2017)
Recensie ‘Leren voor morgen. Uitdagingen voor het onderwijs.’- Sinds toenmalig staatssecretaris Dekker in november 2014 het startschot gaf voor een nationale discussie over de toekomst van het basis- en voortgezet onderwijs, vind je overal bijeenkomsten, blogs, denktanks, ingezonden brieven en wat al niet meer over de zin en onzin van een grondige curriculumherziening.
(‘Pleidooi voor conceptuele kennis’, 24-01-2018)
Recensie ‘Klaskit. Tools voor topleraren.’ - Toen een collega van me de titel van het nieuwe boek van Pedro De Bruyckere zag, riep ze uit: ‘Oh nee, toch geen lijstje met trucjes?’ Ik kon gelukkig volmondig ontkennend antwoorden.
(‘Evidence-informed onderwijs’, 03-11-2017)
Recensie ‘Wat we kinderen echt kunnen leren. Over feiten en fictie in onderwijs’. - Wetenschappelijke kennis toepassen op onderwijs? Goed idee, zegt Amber Walraven in navolging van Daniel Willingham. Maar als dat ontbreekt, kunnen we niet gewoon blijven zitten en niks doen.
(‘Wat we kinderen echt kunnen leren. Over feiten en fictie in onderwijs.’, 04-05-2017)
Recensie 'Why Knowledge Matters' - Dit boek van E.D. Hirsch Jr. is met gemak het meest bijzondere boek over onderwijs dat ik de laatste jaren in handen heb gekregen. Het maakt korte metten met moderne onderwijsgoeroes en vraagt aandacht voor de waarde van kennis.
(‘Hirsch: kennis, geen vaardigheden’, 08-03-2017)
Didactief interviewde Hirsch trouwens, lees je mee?
Hoe verschillen de schoolloopbanen van leerlingen met verschillende sociale achtergronden? En worden deze (mogelijke) verschillen groter gedurende hun schoolloopbaan?
(‘Armoede maakt verschil’, 16-06-2017)
Hoe help je onderwijsmythes de wereld uit? Via de Academische Werkplaats Onderwijs, vertelt Inge de Wolf, onderwijsinspecteur en bijzonder hoogleraar Onderwijssystemen. Didactief nam een kijkje.
(‘Met de inspectie op onderzoek uit’, 27-01-2017)
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
