Nieuws

Leer ze lezen

Tekst Redactie
Gepubliceerd op 27-01-2021 Gewijzigd op 05-12-2023

In Leer ze lezen, praktische inzichten uit onderzoek voor leraren basisonderwijs zijn 23 kernpublicaties uit de schatkamer van het internationale onderzoek bijeengebracht. Leesonderzoekers Amos van Gelderen, Kees de Glopper en Roel van Steensel selecteerden 23 kernartikelen over de fundamenten van goed leesonderwijs. Onderwijsjournalist Bea Ros beschrijft in een toegankelijke stijl hoe leraren en schoolleiders uit het basisonderwijs iedere leerling kunnen leren lezen. Leer ze lezen bestrijkt het hele palet van ontluikende geletterdheid tot en met tekstbegrip en geeft uitsluitsel over het belang van onder meer leesmotivatie, leesstrategieën en thematisch leesonderwijs.

Of BESTEL Leer ze lezen, praktische inzichten uit onderzoek voor leraren basisonderwijs.

Nominatie Onderwijsboek van het Jaar 2021

Leer ze lezen is genomineerd voor Beste Onderwijsboek 2021, door LBBO.

Lezen is misschien wel het belangrijkste schoolvak. Immers, zonder goede leesvaardigheid ben je nergens, op school noch in de samenleving. Een goede basis leggen op de basisschool is van levensbelang.

Thema’s die uitgebreid in Leer ze lezen aan bod komen, zijn onder andere voorlezen (het maakt niet uit hoe je voorleest, als je leerlingen maar uitdaagt over het verhaal te praten, dát stimuleert hun geletterdheid), technisch lezen (hoe pak je de instructie het beste aan?), werken aan tekstbegrip (korte expliciete instructie van specifieke leesstrategieën, werken met rijke teksten én veel tijd voor lezen, schrijven en praten over teksten), en digitaal lezen (lezers zijn efficiënter en bewuster van hun tekstbegrip als ze van papier lezen in vergelijking met een scherm).

Leraren geven bij de meeste hoofdstukken tips hoe zij deze wetenschappelijke inzichten toepassen in hun klaslokaal. Ieder hoofdstuk bevat bovendien een lijst take-aways, een tip voor een jeugdboek en een online dossier met verder lezen bronnen en een lijst met mooie (voor)leesboeken voor in de klas (zie hieronder).
Kees de Glopper geeft op 24 maart 2021 een gratis webinar over het boek op een online congres ter gelegenheid van het 50-jarig jubileum van Didactief. Meld je aan op www.didactiefonline.nl .

‘Leer ze lezen, praktische inzichten uit onderzoek voor leraren basisonderwijs’ is het derde deel in de succesvolle Onderzoeksserie van vakblad Didactief/Uitgeverij TBU, gemaakt in coproductie met schoolbesturen Stichting Fedra, SKPO Novum, Kentalis, Josephscholen, Optimus, Stichting Klasse, KPOA, Lucas Onderwijs, PO-Raad en Hogeschool De Kempel. Juist die samenwerking blijkt garant te staan voor praktische bruikbaarheid op school.
Het gratis boek ‘Op de schouders van reuzen’ (2018) van Paul Kirschner, Steven Raaijmakers en Luce Claessen is inmiddels meer dan 60.000 keer gedownload, ‘Werk maken van gelijke kansen’ (2020) van Eddie Denessen, Linda van den Bergh en Monique Volman is bijna 30.000 keer gedownload. Recensies zijn unaniem lovend.

Meer informatie of recensie-exemplaren: [email protected]

Mooie (voor)leesboeken

Veel (voor)lezen en praten over boeken helpt om leerlingen leesvaardig te maken. Om je te helpen hebben we een lijst met mooie (voor)leesboeken samengesteld, een greep uit recente en klassieke kinderboeken. En omdat zo’n lijst natuurlijk nooit compleet kan zijn en er nog veel meer moois te halen is, vind je eronder ook een lijstje inspirerende en informatieve boekenwebsites.

Lancering

Tijdens de lancering van Leer ze lezen hield een van de auteurs, Kees de Glopper, een korte presentatie. Kijk gerust nog eens mee:

INHOUD

I. Ontluikende geletterdheid

1. Kleuters proeven letters (Whitehurst & Lonigan, 1998)
2. Niet elk kind wordt voorgelezen (Heath, 1992)
3. Laat ouders in hun waarde (Van Steensel et al, 2012)
4. Maak van voorlezen een dialoog (Dickinson & Smith, 1994)

In de praktijk

Taal in alle hoeken
Boven het verhaal

II. Aanvankelijk en technisch lezen

5. Hoe ons hoofd woorden strikt (Perfetti, 1992)
6. Verbind techniek altijd aan betekenis (Suggate, 2016)
7. Het begint met leren decoderen (Castles, Rastle & Nation, 2018)
8. Hoge doelen voor zwakke lezers (Houtveen & Van de Grift, 2012)

In de praktijk

Stevige didactiek voor speciaal onderwijs
Spelenderwijs letters leren
Geef duidelijke feedback

III. Tekstbegrip

9. Puzzelen met kennis (Kintsch, 1988)
10. Werken aan woordenschat (Chall, Jacobs & Baldwin, 1990)
11. Investeer in kennis van de wereld (Hirsch, 2003)
12. Strategieën van ervaren lezers (Duke & Pearson, 2008)
13. Met modeling help je zwakke lezers (Palinscar & Brown, 1984)
14. Breek de tekst open met vragen (Beck et al, 1996)
15. Digitaal lezen leerlingen minder diep (Clinton, 2019)

In de praktijk

Leeskilometers maken
Uitdagende teksten
Alle vakken vervlechten
Strategie als leermiddel
Goeie vraag

IV. Leesmotivatie

16. Wat je altijd al wilde weten over leesmotivatie (Schiefele et al, 2012)
17. Thematisch leesonderwijs motiveert (Guthrie, McRae & Lutz Klauda, 2007)
18. Leesplezier is te leren (McKenna, Kear & Ellsworth, 1995)
19. Verleid ze tot veel lezen (Mol & Bus, 2011)
20. Motiveren vraagt om maatwerk (Miyamoto, Pfost & Artelt, 2018)

In de praktijk

Samen een tekst binnenstebuiten keren
Lezen als uitje
Help ouders om thuis samen te lezen

V. De meerwaarde van lezen

21. Woorden veroveren (Nagy, Herman & Anderson, 1985)
22. Van lezen ga je beter schrijven (Graham et al, 2018)
23. Slimmer worden van lezen (Cunningham & Stanovich, 1998)

In de praktijk

Boeken dichtbij brengen
Voice of books

REDACTIE

Amos van Gelderen is lector taalverwerving en taalontwikkeling bij de lerarenopleiding van Hogeschool Rotterdam. Daarnaast is hij senior onderzoeker bij het Kohnstamm Instituut van de Universiteit van Amsterdam. Hij begeleidt onderzoekers en lerarenopleiders bij (promotie)onderzoek naar de rol van lees- en schrijfvaardigheid in basis-, voortgezet en hoger onderwijs en naar de rol van ouders bij de taalontwikkeling van jonge kinderen.

Kees de Glopper is sinds 2001 hoogleraar Taalbeheersing van het Nederlands aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn onderzoek en onderwijs betreffen de ontwikkeling van, het onderwijs in en het gebruik en de consequenties van geletterdheid. Hij promoveerde op het proefschrift Schrijven beschreven. Inhoud, opbrengsten en achtergronden van het schrijfonderwijs in de eerste vier leerjaren van het voortgezet onderwijs. Van 1980 tot 2001 werkte hij bij de opleiding onderwijskunde aan de Universiteit van Amsterdam.

Roel van Steensel is namens Stichting Lezen bijzonder hoogleraar Leesgedrag aan de Vrije Universiteit en universitair docent onderwijswetenschappen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij doet onderzoek naar leesontwikkeling, leesmotivatie en de rol van onderwijs en gezin daarbij. Zijn onderzoek gaat over jonge kinderen (ontluikende geletterdheid) en leerlingen in basis- en voortgezet onderwijs, met een focus op leerlingen in achterstandssituaties.

AUTEUR

Bea Ros is neerlandica en zelfstandig (onderwijs)journalist. Ze is wetenschapsredacteur bij onderwijsvakblad Didactief en publiceert daarnaast over leesbevordering, (jeugd)literatuur en cultuureducatie. Ze schreef samen met Peter Zunneberg Schoolvoorbeelden. 100 jaar onderwijsdiversiteit in 10 portretten (2017), was eindredacteur van Op de schouders van reuzen (2018) en coauteur van Werk maken van gelijke kansen (2020). Ze doet als buitenpromovenda aan de Radboud Universiteit onderzoek naar de naoorlogse jeugdliteraire kritiek.

PARTNERS

Dit boek is tot stand gekomen door financiële bijdragen van acht schoolbesturen: Stichting Fedra, SKPO Novum, Kentalis, Josephscholen, Optimus, Stichting Klasse, KPOA, Lucas Onderwijs, PO-Raad en Hogeschool De Kempel.