‘Ik vond het verschrikkelijk dat ik alleen contact had met mijn ouders’
‘Ik krijg amper de stof uitgelegd die ik nodig heb voor mijn examen’.
Dit zijn antwoorden van jongeren op de vraag ‘Wat vind (of vond) jij niet leuk aan de coronacrisis lockdown?’, gesteld in het internationale onderzoeksproject #Covidunder19 (zie kader), over ervaringen van kinderen en jongeren tijdens de pandemie. In Nederland vulden 282 jongens en meisjes (8 tot 17 jaar) een vragenlijst in, over onderwerpen zoals recht op onderwijs, gelijke behandeling, spel en vrije tijd en bescherming tegen geweld. De meesten waren ouder dan 12 jaar.
Zoals je kunt verwachten in een land als Nederland, merkt het overgrote deel van de kinderen en jongeren geen (of een positieve) verandering als het gaat om drinkwater (99%), eten (98%) en veilig wonen (94%) sinds de uitbraak van de pandemie. Over andere thema’s zijn de belevingen negatiever. Zo zegt een grote groep (meer dan 40%) dat hun contact met vrienden, het onderwijs en hun mate van lichaamsbeweging verslechterd zijn. Kinderen en jongeren zijn bijvoorbeeld bang dat ze niet genoeg leren en vertrouwen er minder op dat zij de schoolcijfers krijgen die ze verdienen.
Bij alle onderwerpen is er een substantiële minderheid die problemen ervaart. Zo vindt 19% van alle bevraagden dat zij sinds de uitbraak van het virus slechtere toegang heeft tot schoolboeken en heeft 15% geen plek meer om alleen te zijn. Ook zegt een groep minder vrije tijd te hebben (28%) en minder buiten te komen (24%) dan voorheen.
Nog alarmerender: 11% van de kinderen en jongeren geeft aan dat zij meer geweld hebben meegemaakt sinds corona en 12% wordt vaker gepest. Deze uitkomsten sluiten aan bij eerder onderzoek naar de impact van de coronamaatregelen op kinderen (zie bijvoorbeeld dit onderzoek van het NRO: en dit onderzoek van het UMC).
Het invullen van de vragenlijst deed overigens niet iedereen op hetzelfde moment: een kleine groep (30 kinderen) beantwoordde de vragen voor de zomer van 2020, de grootste groep (221) aan het begin van dit schooljaar (september-december) en een kleinere groep (31) na aankondiging van de tweede schoolsluiting halverwege december.
De antwoorden van de twee latere groepen bleken negatiever. De onderzoekers vermoeden dat naarmate de crisis langer duurt, kinderen en jongeren steeds meer problemen ervaren in hun dagelijkse leven.
Al gaat het om een minderheid, de overheid moet in haar beleid serieuze aandacht schenken aan jongeren voor wie de crisis ernstige gevolgen heeft, benadrukken de onderzoekers.
De helft van de oudere kinderen (13 tot 17 jaar) vindt niet dat de regering naar hen luistert als het gaat om maatregelen die de jeugd aangaan. Dat was wel de bedoeling: tijdens de persconferentie van mei 2020 bijvoorbeeld riep Mark Rutte kinderen en jongeren nog op om van zich te laten horen. Daarna werden bepaalde groepen jongeren uitgenodigd om in het kabinet te spreken en kwamen er verschillende initiatieven van de grond (zoals platform en denktank Coalitie-Y https://coalitie-y.nl/). Maar volgens de onderzoekers is het maar de vraag of de meest kwetsbare en kansarme jongeren hiermee zijn bereikt. De overheid zou daar veel meer werk van moeten maken, stellen zij.
Voor heel jonge kinderen is een vragenlijst invullen geen optie. Wel kun je hen op andere manieren bevragen, blijkt uit onderzoek van Judi Mesman en Wei Li (Universiteit Leiden). Zij vroegen leraren in China en Nederland om kinderen over de coronacrisis te laten tekenen. In Nederland ging dat moeizamer – scholen hadden hun handen vol tijdens de pandemie en daarom richtten de onderzoekers zich daarnaast op ouders via sociale media. Uiteindelijk kwamen er 68 Nederlandse en 466 Chinese tekeningen binnen van kinderen tussen 4 en 9 jaar.
De tekeningen van Chinese kinderen straalden vooral optimisme, strijdlust en saamhorigheid uit. Teksten als ‘Go Wuhan!’ kwamen er bijvoorbeeld vaak in voor. Nederlandse kinderen tekenden vaker over maatregelen zoals mondkapjes, afstand houden en met familie thuiszitten. De onderzoekers vragen zich wel af in hoeverre de Chinese kinderen sociaal wenselijk tekenden. Mogelijk schetsten zij de boodschap die hun leraren verwachtten: patriottisme en propaganda, samen het virus verslaan. De verschillen zouden ook te maken kunnen hebben met de manier waarop de media met het virus omgaan. In Nederland is de sfeer tijdens de persconferenties (die kinderen bijvoorbeeld zien via het Jeugdjournaal) bijvoorbeeld vaak somber en hoor je vaker dat mensen zich niet aan de maatregelen willen houden.
|
Van Amerongen, Booij, Hanssen, Liefaard, Mesman (2021). Hoe ervaren kinderen en jongeren in Nederland de coronacrisis en wat zouden zij adviseren aan beleidsmakers? Een onderzoek vanuit kinderrechtenperspectief. Universiteit Leiden, 2021.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
Internationaal
