De overstap van de vertrouwde basisschool naar een nieuwe middelbare school is niet voor elke leerling even warm en succesvol. Een te laag of te hoog schooladvies kan leiden tot onderpresteren en motivatieproblemen. Literatuuronderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen leert welke factoren van invloed zijn op een succesvolle, warme overgang. Daarbij is gekeken naar de achtergrond (sociaal milieu, sekse, etnische herkomst, leerpotentieel) en de sociale omgeving van de leerlingen (invloed van ouders, peers en leerkrachten/docenten). Van elk van deze factoren is in kaart gebracht of en hoe ze van invloed zijn op de schoolloopbanen van leerlingen. En ook of ze van invloed zijn op de (niet-)cognitieve ontwikkeling van leerlingen. De omvangrijke literatuurstudie en review van eerder onderzoek bevestigt dat kinderen met lager opgeleide ouders bij gelijke prestaties net wat lagere schooladviezen krijgen dan kinderen met hoger opgeleide ouders. De sociaaleconomische achtergrond speelt dus een belangrijke rol bij het afgeven van schooladviezen.
Het instroomniveau bepaalt voor een belangrijk deel de verdere schoolloopbaan van een leerling. Een schoolbestuur beslist over toelating op de vo-school, maar het schooladvies van de po-school is leidend. De leerling zal ten minste op het niveau van het schooladvies moeten worden toegelaten. De eindtoets geldt hierbij als tweede gegeven. De leerling kan dus wel op een hoger niveau worden toegelaten dan het oorspronkelijke advies, maar nooit lager (tenzij ouders anders verzoeken). Uit ons onderzoek blijkt echter dat laaggeschoolde ouders minder snel om een hoger instroomniveau vragen als de eindtoets hoger uitvalt dan het oorspronkelijke schooladvies.
Plaatsing in een lager niveau dan de eindtoets aangeeft, kan voor deze leerlingen ongunstig uitpakken. Zij hebben daarom baat bij reparatiemogelijkheden. Denk hierbij aan opstroom naar een hoger vo-niveau, het volgen van vakken op een hoger vo-niveau, het stapelen van vo-diploma's of het doorstromen naar een hoger mbo-niveau. Bij onvoldoende kansen op reparatie van de (te) lage instroom dreigt onderpresteren en demotivatie.
Po- en vo-scholen vinden een zogenoemde 'warme overdracht' van leerlingen belangrijk. Ook uit de wetenschappelijke literatuur komt eenduidig het belang hiervan naar voren. De meeste po-scholen dragen dan ook met zorg relevante leerlinggegevens over, alhoewel de communicatie tussen de onderwijssectoren nu meer incidenteel dan structureel lijkt. Uit de wetenschappelijke literatuur blijkt dat veel leerlingen onzeker zijn over de overstap en daar ook last van hebben. Kortom, alle partijen hebben baat bij een adequaat begeleide, warme en eerlijke overstap.
Gelijke kansen voor alle leerlingen zou hierbij het uitgangspunt moeten zijn. Wij pleiten dan ook voor het stimuleren van een 'warme overdracht' (binnen de mogelijkheden die de privacywetgeving biedt) en voor behoud van de eerdergenoemde reparatiemogelijkheden, zodat ook kinderen van lager opgeleide ouders de best passende schoolloopbaan kunnen volgen. Eén van de beleidsadviezen is om po-scholen te verplichten het schooladvies naar boven bij te stellen, indien het niveau-advies op basis van de centrale eindtoets hoger is dan het schooladvies, of het schooladvies te laten voorzien van beargumentering waarom bijstellen niet wenselijk wordt geacht.
Meer info [email protected]
Download hier het rapport Overgangen en aansluitingen in het onderwijs. Deelrapportage 1: reviewstudie naar de po-vo en de vmbo-mbo overgang.
Dit artikel is eerder verschenen in Didactief, maart 2016.
1 Reviewstudie naar de po-vo en de vmbo-mbo overgang
2 NRO-pagina over het project Aansluitingen en overgangen tussen po en vo en vmbo en mbo
1 Motivatie in het mbo
2 Meervoudig advies helpt vooruit
3 Schooladvies
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
