Dossier

Dossier: Gelijke kansen

Tekst Redactie
Gepubliceerd op 06-07-2021 Gewijzigd op 21-08-2023
In het onderwijs streven we naar een optimale ontwikkeling voor alle kinderen. Toch is ongelijkheid ook in Nederland een hardnekkig en zwaarwegend probleem. Hoe is dit zo ontstaan? En wat kun je als leraar zelf doen om alle leerlingen gelijke kansen te geven? In dit dossier staan bijdragen van onderzoekers en experts bij elkaar.

Klik hieronder op één van de categorieën of scrol door het dossier om alle artikelen te bekijken. Of lees eerst deze introductie.


In het boek 'Werk maken van gelijke kansen. Praktische inzichten uit onderzoek voor leraren basisonderwijs' zijn twintig wetenschappelijke kernartikelen vertaald naar de dagelijkse lespraktijk.


Download het boek gratis!

 

 

Bronnen van ongelijkheid

Resultaten van beleid

Segregatie

Eindtoets en schooladvies

Schaduwonderwijs

Verwachtingen en vooroordelen

Differentiëren 

Multicultureel onderwijs

Kennis van de wereld

Voor- en vroegschoolse educatie

 

Bronnen van ongelijkheid

Deze artikelen helpen je om beter te begrijpen waarom en hoe ongelijkheid in het onderwijs ontstaat.

 

Counternarratives bekritiseren en doorbreken het dominante verhaal van een samenleving en geven daardoor gemarginaliseerden meer kans. Juist onderwijsonderzoek kan helpen deze verhalen te ontwikkelen, zegt Monique Leijgraaf.

Maakt het voor leerprestaties van leerlingen uit of hun ouders werkloos zijn?

Net als in Nederland leidde het afstandsonderwijs tijdens de coronapandemie ook in de Verenigde Staten (VS) en Duitsland tot leerachterstanden. Vooral in de VS vergrootte het de kansenongelijkheid.

De armoede in Nederland groeit. Wat kun je als school doen om leerlingen die daar last van hebben te helpen?

Het pad dat een leerling aflegt in zijn of haar schoolcarrière hangt vaak af van de plek van de ouders op de maatschappelijke ladder. Maar wat veroorzaakt deze correlatie? Onderzoek kijkt naar de invloed van cognitieve capaciteiten, inschatting van de docent en eigen verwachtingen.

Een goed boek brengt je op andere gedachten. En dat is wat Kansengelijkheid, een kwestie van tijd van Marjolein Ploegman doet.

Linda Darling-Hammond is winnaar van de Yidan Prize for Education. Ze heeft zich decennialang verdiept in het bij elkaar brengen van praktijk en onderzoek, met nadrukkelijke aandacht voor inclusief en divers, kansengelijkheid, excellentie en lerarenopleidingen.

Op 13 januari 2023 verscheen Mavoklanten van Peter de Brock en Jim Jansen, met 21 interviews met succesvolle mavo-alumni, onder wie Dennis Wiersma, Youp van ‘t Hek, Liesbeth Woertman en Dieuwertje Blok. ‘De mavo was emancipatorisch van belang,’ zegt Sjoerd Karsten, emeritus hoogleraar onderwijsbeleid, in het inleidende hoofdstuk dat we hier publiceren.

Hebben echtscheiding van de ouders, overlijden van een ouder of kindermishandeling effect op het latere opleidingsniveau van het kind?

Dit OESO-rapport Equity in Education laat zien dat kinderen van laagopgeleide ouders minder kansen krijgen dan kinderen van hoogopgeleide ouders. 

Deze verschillen ontstaan al jong en zijn ernstiger dan uit de toetscijfers blijkt, schrijven onderzoekers Lex Borghans, Ron Diris en Trudie Schils.   

Socioloog Jonathan Mijs ploos alle naoorlogse studies en reviews door en kwam tot een onthutsende conclusie: loon naar werken is een valse belofte. 

Hoogleraar Herman van de Werfhorst legt in deze blog uit dat vroege selectie ongelijkheid in de hand werkt. Didactief vroeg hem ook hoe overheden het beste hun onderwijssysteem kunnen inrichten. 

De SER bracht het advies ‘Gelijke kansen in het onderwijs’ uit. Volgens voorzitter Mariëtte Hamer nemen de problemen alleen maar toe, en verhindert de inrichting van ons onderwijssysteem een spoedige oplossing. We delen leerlingen te jong in hokjes in.

Klassengrootte is nu bewezen een bron van ongelijkheid, aldus de schrijvers van het boek Rethinking Class Size.

In dit interview ter gelegenheid van zijn oratie (zie link in artikel) pleit Eddie Denessen voor meer optimisme over wat leerlingen kunnen en vraagt leraren: zijn jullie verwachtingen wel hoog genoeg? 

Hoogleraar Rob Martens schrijft in deze blog over de negatieve gevolgen van selectie en differentiatie. 

Hoogleraar Ton Mooij stelt in deze artikelen dat het jaargroepensysteem gelijkheid in de weg staat en pleit voor ‘optimaliserend onderwijs’: Weg met het jaargroepensysteem, Schaf leerstofjaarklas af en Optimale kansen voor elke leerling.

‘Wie voor een dubbeltje geboren is, wordt nooit een kwartje’- die uitspraak lijkt weer in toenemende mate op te gaan, betoogt Paul de Beer. 

Als het gaat over de zogenoemde ‘achterstanden’ in het onderwijs, is victim-blaming al decennia het standaardverhaal, schrijven Michael Merry en Orhan Agirdag. Laten we pedagogische vrijheid bewaken, stellen zij: dat leidt tot betere leeropbrengsten en dus kansengelijkheid.
Lees over dat onderwerp ook dit interview met Agirdag.

Waarom zijn we wel geïnteresseerd in gelijke kansen, maar spreken we weinig over gelijke uitkomsten? Misschien omdat de samenleving ongelijkheid nodig heeft, betoogt Gert Biesta.

Louise Elffers schrijft elke maand een column over de thema’s gelijke kansen, onderwijssegregatie, schaduwonderwijs en meritocratie. Al haar stukken lees je hier.

Wat heeft de onderwijsinspectie de afgelopen decennia bereikt op het gebied van gelijke kansen? Geert Driessen zocht het uit.    

Wat bedreigt de kansen van leerlingen en aan welke touwtjes kun jij trekken? Binnen de Nationale Wetenschapsagenda loopt een groot onderzoek, half maart 2021 verschenen de eerste inzichten.

 Er komen meer particuliere scholen in Nederland. Die zijn mogelijk een bron van ongelijkheid.

Abdelhamid Idrissi over de coronapandemie en de daarbij behorende schoolsluitingen. Die zijn mogelijk een bron van generationele ongelijkheid.

 

 

Resultaten van beleid

 

Filosoof en lector Hester IJsseling reageert op de Staat van het Onderwijs 2022, vanuit haar lectoraat Professionaliseren met hart en ziel.

Rolf van der Velden - Bij het verwerven van kernvaardigheden spelen zowel het gezin als de school een rol. Ook beleid heeft invloed op de prestaties op dit gebied. Maar hoe kunnen beleidsmakers bijdragen aan betere kernvaardigheden en meer kansengelijkheid?

Onderwijsminister Dennis Wiersma houdt van doorpakken, bijvoorbeeld om kansenongelijkheid tegen te gaan. Maar latere selectie gaat er niet komen. ‘Dat wil ik het onderwijs niet aandoen.’

Minister Dennis Wiersma (VVD) wil dat de inspectie toezicht gaat houden op weekendscholen. Ahmed Marcouch, burgemeester van Arnhem en prominent PvdA’er, zag een paar jaar geleden jihadgangers uit zijn gemeente naar het Midden-Oosten trekken en voorbereidingen treffen voor terreurdaden. Wat vindt hij van het plan van de minister?

De kansenongelijkheid is toegenomen na Covid en inconsistent beleid van OCW helpt niet. Toch weten we volgens Ehren en Meeter uit onderzoek welke interventies meer kwalitatief goede leraren zullen opleveren.

Gemotiveerde leerlingen kiezen soms niet voor hun voorkeursopleiding als daar selectie plaatsvindt, meldt de Inspectie van het Onderwijs. Niet hun kwalificaties of de opleidingsinhoud, maar de selectieprocedure is de reden. Deze ‘zelfselectie’ zorgt voor kansenongelijkheid en een minder diverse studentengroep.

Aanleg en onderwijssysteem werken op elkaar in. Het maakt bijvoorbeeld uit of je met precies hetzelfde genenpakket in Duitsland of de VS naar school gaat.

Anna Bosman en Sezgin Cihangir - Het ene Nederlandse kind krijgt meer kansen dan het andere. Een kabinetsplan voor een verlengde brugklas werkt averechts, denken Anna Bosman en Sezgin Cihangir.

Wat kan er allemaal worden verbeterd in het basisonderwijs? Voormalig onderwijsinspecteur Joop Smits heeft een hele lijst aan ideeën. Een deel daarvan heeft hij bij minister Dennis Wiersma toegelicht.

Weten we wel wat we moeten doen om onderwijsachterstanden te verhelpen? En zijn we het hierover met elkaar eens?

Onderzoeker Maarten Wolbers bespreekt de eerste resultaten van het Actieplan Gelijke Kansen.

In Amsterdam zet wethouder Marjolein Moorman een kennisnetwerk op om kwaliteitsverschillen tussen scholen aan te pakken.

De financiële tekorten bij gemeenten beperken hen in hun mogelijkheden om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Zo heeft waar je woont direct effect op je kansen als leerling. Want scholen kunnen het niet alleen.

Ook bij de curriculumherziening is er aandacht voor kansengelijkheid. De wetenschappelijke adviescommissie heeft kritiek op de gang van zaken.

 

 

Segregatie

Al jaren achtereen luidt de inspectie de noodklok over toenemende segregatie in het onderwijs. Leerlingen van verschillende achtergronden komen elkaar steeds minder vaak tegen en op de basisschool merk je dat het eerst. Hoe beïnvloedt dit kansengelijkheid?
 

Al in 1970 ontrafelden sociologen Pierre Bourdieu en Jean-Claude Passeron de mechanismen van ongelijkheid. 

De Amerikaanse hoogleraar James Banks, de vader van multicultureel onderwijs, geeft zijn visie op de segregatie in het onderwijs. 

Particuliere elitescholen staan haaks op gelijke kansen. Maar de Nederlandse gymnasia, gesponsord door de overheid, zijn geen haar beter, stellen Michael Merry en Willem Boterman. Maar soms kan segregatie ook positief uitpakken, stelt Merry. ‘De hindoescholen in Nederland zijn daarvan een lichtend voorbeeld.’ 

Autochtone ouders zijn minder vaak bereid hun eigen kinderen op een ‘gekleurde’ school te plaatsen. Ook basisscholen zelf worstelen met de segregatie in het basisonderwijs. 

‘Kleurrijke’ scholen presteren onder het gemiddelde, vooral in groep 7 en 8. Een groep excellente scholen met veel achterstandsleerlingen laat zien hoe het wél moet. 

Monique Volman e.a. pleiten voor het afschaffen van de labels wit en zwart voor scholen. ‘Dit ondermijnt het gevoel van verbondenheid tussen etnische groepen.’ 

Melanie Ehren vraagt zich af: kunnen we de kloof dichten met goed burgerschapsonderwijs? 

Goed samenleven vereist meer zelfbeheersing, vindt Gert Biesta. Laten we meer buiten onze bubbels treden, stelt Michael Merry voor. Een gesprek over burgerschap tussen de twee hoogleraren. 

Arnold Jonk luisterde naar een Amerikaanse podcast die laat zien hoe witte ouders scholen vormgeven vanuit hun belangen. Maar initiatieven waarbij ouders betrokken zijn, kunnen wel helpen om de segregatie te bestrijden.

Aisa Amagir over de uitdagingen bij het aanpakken van segregatie, de voordelen van heterogene groepen in onderwijs en waarom scholen mogelijk toch kiezen voor homogene segregatie.

Camyre de Adelhart-Toorop stelt Funderend Onderwijs (FO) van 4 tot 18 jaar voor als tegengif tegen segregatie. Zittenblijven bestaat er niet, alle kinderen krijgen les op hun eigen niveau. 

 

Eindtoets en schooladvies

Jaarlijks maken duizenden leerlingen in groep 8 de Eindtoets. Hoe bevordert deze al dan niet gelijke kansen en waar moet je als school op bedacht zijn?
 

In de discussie over eindtoets en schooladvies kan de nuance gemakkelijk wegraken. Zie hierover bijvoorbeeld het dossier 'Schooladvies' over voorspellende waarde van het advies door de leerkracht. Met onder andere een pluim voor de leraar: zijn advies bleek namelijk een betere voorspeller voor het onderwijsniveau van leerlingen dan de Eindtoets. Ook de studie van promovendus Anne van Leest (2020) en het onderzoek van Mathijs Warrens e.a. suggereren dat leerkrachten in staat zijn om accurate schooladviezen voor leerlingen te formuleren.

Maar er is ook de waarschuwing dat leraren soms zaken laten meewegen bij het schooladvies die er eigenlijk niet toe mogen doen. Onderzoek (RUG) laat bijvoorbeeld zien welke vooroordelen spelen bij het opstellen van het schooladvies. En de selectie van kinderen lijkt zelfs steeds vroeger te gebeuren. Verplicht scholen de eindtoets ‘mee te rekenen’, stellen deze onderzoekers – zo voorkom je dat kinderen bij gelijke prestaties toch een ander schooladvies krijgen. 

Maar op de eindtoets is ook kritiek. Karen Heij onderzocht vijftig jaar beleid rond de eindtoets in groep 8 en komt met een dodelijke conclusie: de overheid denkt met de toets eerlijke selectie te bevorderen, maar bereikt juist het tegendeel. En is deze niet vooral een aanjager van schaduwonderwijs? 

Paul Jungbluth erkent de nadelen, maar vindt de voordelen van de eindtoets nog steeds groter als het om kansengelijkheid gaat. Eerder al legde hij uit wat de eindtoets precies meet en hoe je de uitslag kunt interpreteren.  

SEO onderzocht hoe scholen zoal adviseerden vóór corona en waar ruimte ligt voor meer kansen voor leerlingen.   

De Onderwijsraad wil de overgang po/vo flink vertimmeren, blijkens het rapport Later selecteren, beter differentiëren. Slecht idee, schrijft Jan Drentje. Hij legt uit waarom het rapport rammelt.

Louise Elffers stelt dat vmbo-leerlingen worden benadeeld doordat de verplichte extra overstap naar mbo of havo de kans op uitval verhoogt. Door de hogere eisen komen meer vmbo’ers in de problemen, zegt zij.

Na het schooladvies blijken kinderen van hoogopgeleide ouders de verwachtingen vaker te overtreffen, terwijl kinderen van laagopgeleide ouders juist vaker niet aan de verwachtingen voldoen. 

 

 

Schaduwonderwijs

Bijles, huiswerkbegeleiding, extra oefenmateriaal en examentrainingen zijn niet meer weg te denken uit het onderwijs. Hoe komt dit en kunnen we voorkomen dat alleen kinderen van hoogopgeleide, rijke ouders profiteren?

 

Didactief laat teams fotograferen. Deze keer: zomerschool Amsterdam Nieuw-West 3-6 vertelt over wat hun school zo bijzonder maakt.

Wat kunnen we in onze school beter níet meer doen? Een krachtige vraag, ontdekte Inge de Wolf in Londen.

Bedrijven doen goede zaken met schaduwonderwijs. Soms, zoals bij Squla, met een onbedoeld kontje van de overheid. 

Dit onderzoek van SEO/Oberon laat zien dat vooral kinderen van hoogopgeleide, goed verdienende ouders profiteren. 

Louise Elffers onderzocht schaduwonderwijs in internationaal perspectief. De toegenomen concurrentie en prestatiedruk zijn volgens haar de oorzaken van de groei van schaduwonderwijs. Ook vraagt zij zich af: wat als we in alle leerlingen net zo veel zouden investeren als in de prinsessen Ariane, Amalia en Alexia?  

Toch kan schaduwonderwijs belangrijk zijn om de taalachterstand bij kinderen met een migratieachtergrond tegen te gaan.

In deze NRO-overzichtsstudie lees je wat we weten over schaduwonderwijs in Nederland, hoe dat er internationaal uitziet en welke vragen nog open liggen.

Hoe effectief is schaduwonderwijs eigenlijk? Onderzoekers evalueren inhaal- en ondersteuningsprogramma’s gesubsidieerd door het ministerie van OCW.

Ferry Haan over de plotselinge groei van het schaduwonderwijs, de twijfelachtige omstandigheden waaronder dit gebeurde, en de mogelijke voor- en nadelen.
 

 

Verwachtingen en vooroordelen

Ook op school komen vooroordelen voor en kan het - ondanks goede bedoelingen - gebeuren dat leraren bepaalde leerlingen benadelen. In deze artikelen lees je waar dit door komt en wat je eraan kunt doen.  

Onderzoek van Gershenson maakt duidelijk waarom hoge verwachtingen zo belangrijk zijn.

Varen op eerste indrukken kan voor leraren een valkuil zijn. Dat hebben Douglas Ready en Elizabeth Chu laten zien met hun grootschalige onderzoek in kleuterklassen.

Kunnen mbo-scholen stagediscriminatie aanpakken via direct placement en zo zorgen dat elke student een stageplek met een passende vergoeding krijgt?

Goed onderwijs is de beste remedie tegen kansenongelijkheid. Maar dan wel graag hand in hand met een cultuur van hoge verwachtingen.

Sociale media verdelen de samenleving in bubbels, waar je alleen jouw soort mensen tegenkomt. Mensen die je mening delen en die jou leuk en aardig vinden. Analyses van DUO suggereren dat ook binnen het onderwijs bubbels bestaan.

Het maakt voor prestaties uit in welke klas je zit. Vooral leerlingen van laagopgeleide ouders profiteren van een fijn klasklimaat.

Studenten van de KU Leuven laten in deze kennisclip zien hoe je met een laagdrempelige, wetenschappelijk onderbouwde schrijfoefening kunt werken aan gelijke kansen in je klas.

Leerlingen kunnen van je gezicht aflezen hoe jij over hen denkt, toonden onderwijspsychologen Elisha Babad, Frank Bernieri en Robert Rosenthal al in 1991 aan. Ook via beurten en hun reacties op antwoorden, lichaamstaal en taalgebruik dragen leraren verwachtingen over.

Wat zou je kwijt willen over een leerling in slechts 60 seconden? Wat zegt dat over de verwachtingen die je van hem hebt? Leraren namen de proef op de som.  

In dit artikel van Linda van den Bergh lees je meer over verwachtingen van leerlingen met een migratieachtergrond. 

Grootschalig onderzoek laat zien dat leerlingen die in groep 8 het voordeel van de twijfel krijgen, zich gaan gedragen naar die hoge verwachtingen. Lees over dit onderwerp ook dit interview met Rubie-Davies. 

Begin oktober publiceerde de Onderwijsraad het advies Een verkenning van sekseverschillen in het onderwijs. Met als bottomline: er heersen in het klaslokaal nog steeds seksistische stereotypen. Het klinkt als een echo van wat onderwijssocioloog Paul Jungbluth zo’n veertig jaar geleden al aan de kaak stelde

Jongens lezen beter op een school met veel meisjes. En voor meisjes is vroege selectie nadelig, concludeert onderwijssocioloog Margriet van Hek op basis van internationale PISA-scores. Onderzoeker Lotte Scheeren vult aan: door late selectie komen meisjes hogerop én maken minder genderspecifieke studiekeuzes.

Witte mensen zit het altijd mee? Een Rotterdamse studie brengt in beeld hoe deze meisjes uit laagopgeleide milieus vastlopen in het schoolsysteem. 

Het etiketje rekenprobleem zegt niet zoveel, aldus Marije Huijsmans. Kijk liever per lesonderdeel wat een leerling wel en niet goed kan.

Laagopgeleide ouders geloven eerder de school en stellen hun verwachtingen van hun kind sneller bij. Dat leidt tot kansenongelijkheid.

Britse scholen schorsen selectief: ze sturen zwarte Caribische meisjes en leerlingen met een Roma-achtergrond vaker weg dan witte leerlingen.

Leraren in Duitsland blijken lagere verwachtingen te hebben van leerlingen met overgewicht.

Leraren schatten hun leerlingen soms verkeerd in door aan de verkeerde informatiebron te veel waarde te hechten, blijkt uit onderzoek van Janneke van de Pol.

Arnold Jonk wijst erop dat het naderhand moeilijk te bepalen is of je iets zelf hebt bereikt of dat je een kans is gegund.

Uit Zweeds onderzoek blijkt dat leraren met hun handelen prestatieverschillen tussen leerlingen vergroten. Laagpresteerders op scholen met veel hoogopgeleide ouders kregen daarnaast vaker opbouwende steun.
 

 

Differentiëren

Leerlingen gelijke kansen geven betekent soms dat je hen verschillend moet behandelen. In deze artikelen lees je meer over hoe je effectief kunt differentiëren.
 

Wat wordt precies met differentiëren bedoeld en wat werkt wel en niet? Groningse onderzoekers ontleedden studies uit de afgelopen twintig jaar. 

Bij divergent differentiëren heeft elke leerling eigen doelen. Bij convergent differentiëren streef je naar een basisniveau. Daarbij behandel je leerlingen weloverwogen ongelijk.

Lees deze special ‘Ziet u het verschil?’ over differentiëren in het po en vo. 

Is differentiatie in de klas dé manier om het maximum te halen uit élke leerling en hoe breng je dat in de praktijk

Differentiëren in een grote klas is lastig. Ligt hier een taak voor aanvullend onderwijs?

Wat doet een leraar die differentieert nou precies? Marieke van Geel en Trynke Keuning rafelden dat uiteen.

Veel reken-wiskundemethodes voor het po sorteren leerlingen te vroeg voor, blijkt uit onderzoek van curriculumexpert Marc van Zanten. Kijk daarom hoe je alle leerlingen voldoende kansen geeft om te leren. 

Kies bij rekenen-wiskunde qua niveau voor homogene groepen, dan gaan leerlingen sneller vooruit. Kies bij taal juist heterogene groepen, aldus Roel Bosker en Firdevs Durgut. Met 6 tips om effectief te differentiëren.

Bij natuur en techniek blijkt differentiëren een uitdaging. Stichting KOE en de Universiteit Twente bedachten een oplossing: de STIP-methodiek. 

Zijn de schoolprestaties en sociale uitkomsten (vertrouwen in eigen kunnen, motivatie) van verschillende groepen leerlingen afhankelijk van de heterogeniteit in de klas? Nee, blijkt uit groot onderzoek

Hoe denken leraren over differentiatie en welke aanpak kiezen ze? 

Leraren in het voortgezet onderwijs vinden differentiëren lastig: zoveel leerlingen en de stof moet wel af. Saskia Stollman ging kijken wat er in de klas precies gebeurt. 

Gedifferentieerde instructie op cognitief en etnisch cultureel gebied kan het ontstaan van ongelijkheid doorbreken. Mits ‘superdiversiteit’ je startpunt is, stelt bijzonder hoogleraar Sabine Severiens in dit artikel

Hoe leren je leerlingen het beste in groepjes? Inzichten uit onderzoek op een rij. 

In dit artikel vind je beknopt de resultaten uit veertig jaar onderzoek naar self-efficacy. 

Wil je differentiëren maar weet je niet waar je moet beginnen? Dan is dit boek wellicht iets voor jou.

Engels onderzoek bewijst dat financieel belonen arme leerlingen motiveert om hun best te doen, terwijl rijke leerlingen er niet om geven. Een manier dus om kansengelijkheid te bevorderen.
 

 

Multicultureel onderwijs

Onze samenleving is rijk aan talen, culturen en religies. Hoe doe je recht aan verschillen en haal je de multiculturele maatschappij de klas in? 
 

Maak op school gebruik van wat een leerling al wél beheerst, zoals een andere thuistaal. In de Werkplaats Onderwijsonderzoek Amsterdam (WOA) gingen drie themateams afgelopen jaar aan de slag.

Lerarenteams zijn doorgaans geen goede afspiegeling van de leerlingenpopulatie als het gaat om etnisch-culturele achtergrond. Tegelijk kampt het onderwijs met een groot lerarentekort. Meer leraren met een migratieachtergrond voor de klas kan beide kwesties goed doen. Hoe krijgen – en houden – we hen in het onderwijs?

Studenten van de KU Leuven laten zien hoe je met behulp van literatuur kunt zorgen voor kansrijk multicultureel onderwijs.

Alleenstaande minderjarige asielzoekers lopen op school gemiddeld drie jaar achter bij hun klasgenoten. Maar onderwijs is voor hen wel de manier om hun dromen te realiseren.

Leraren in opleiding ervaren ongemak en weerstand als het gaat om diversiteit. Sabine Severiens selecteert het beste onderzoek van het afgelopen jaar, en vraagt aandacht voor precies dit onderwerp.

Victor Kouratovsky spreekt zich uit tegen non-verbale IQ-testen bij vluchtelingenkinderen.

Zijn arbeidsmigranten in Nederland veroordeeld tot banen die onder hun niveau liggen? Op basis van PIAAC-data is de economische integratie van immigranten in 13 Europese landen onderzocht.

Onderwijssocioloog Iliass El Hadioui vraagt aandacht voor een cultuurverandering op scholen om kansengelijkheid te bevorderen. 

In dit artikel beschrijft Hüseyin Susam wat je nodig hebt om succesvol om te gaan met culturele verschillen. 

Deze literatuurstudie geeft adviezen om leerlingen met een migratieachtergrond te ondersteunen bij de inburgering.

Burgerschap hangt nauw samen met democratie. Hoe kunnen we dit in een multiculturele samenleving beter vormgeven? Gert Biesta komt met prikkelende observaties

Nederlandse leerkrachten voelen zich onvoorbereid op lesgeven in een multiculturele klas, maar achten zich hier tegelijkertijd goed toe in staat, volgens de recente Talis-resultaten. 

Hoe kun je in de klas omgaan met gevoelige onderwerpen, en lesstof diverser en vrij van vooroordelen maken? 

In dit onderzoek laat Merlijn Karssen zien dat je kinderen met een migratieachtergrond niet over één kam kunt scheren. 

Bij multiculturele botsingen zoeken docenten voor elke nieuwe situatie nieuwe oplossingen. Er zijn weinig regels waarop ze zich kunnen beroepen. 

Het klinkt logisch: breng twee verschillende groepen leerlingen met elkaar in contact, en er ontstaat meer onderling begrip. Maar zo makkelijk gaat dat niet, ontdekten onderzoekers van het Amsterdamse Instituut voor de Lerarenopleiding (ILO). 

Witte kinderen spelen het liefst met witte kinderen. De houding van de moeders speelt een belangrijke rol, blijkt uit Leids onderzoek

Leraar Bart Joosse vertelt over onderzoek naar omgaan met diversiteit op de Amsterdamse Admiraal de Ruyterschool. 

De energieke Sanne Smit, onderwijsadviseur en leraar op basisschool De Viersprong in Leiden-Noord, wil haar leerlingen meer kansen geven op een goede toekomst. 

In ons onderwijs laten we vaak nog kansen liggen om meertaligheid te omarmen. In het dossier ‘Meertaligheid’ lees je hoe je dat kunt aanpakken. 

 

Kennis van de wereld

Dat leerlingen baat hebben bij het lezen van veel boeken is algemeen bekend. Maar wist je dat het mogelijk ook uitmaakt hóe ze die lezen? Uit onderzoek van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) blijkt dat leerlingen die voornamelijk papieren boeken lezen, teksten beter begrijpen dan leerlingen die digitaal lezen. Ze ervaren bovendien meer leesplezier.

Kennis is the silver bullet om gelijke kansen voor elkaar te krijgen. Een gesprek met de Amerikaanse onderwijskundige E.D. Hirsch.  

Guuske Ledoux toont in deze klassieke studies aan hoe belangrijk begrijpend lezen is. Wil je achterstanden van kinderen bestrijden, vergroot dan hun wereld: daar gaan ze beter van lezen én leren. Haar conclusie sluit aan bij onderzoek van hoogleraar Daniel Willingham.   

Marlot Akkermans concludeert dat als je voor krachtig leesonderwijs gaat, je er vol voor moet gaan. Stimuleer dus ook de ouders om thuis samen te lezen, op een positieve manier.

Ook Erik Meester en Anna Bosman stellen: praat gerust met jonge leerlingen over Willem van Oranje. Kennis stimuleert begrijpend luisteren en dat helpt later om moeilijke teksten te lezen. 

De Britse onderwijsexpert David Didau gaat nog een stapje verder: kennis vormt de basis van ál het leren.  

In groep 5 en 6 vallen de leesprestaties van leerlingen terug als het hun ontbreekt aan contextuele kennis. Investeer dus in hun geestelijke bagage

Monique Volman beschrijft in dit artikel hoe leraren in Amsterdam buitenschoolse kennis van hun leerlingen gebruiken. 
 

 

Voor- en vroegschoolse educatie

Juist bij jonge kinderen kun je veel bereiken als je werkt aan gelijke kansen. Op de regionale ResearchEd 2020 zette Didactief de resultaten van decennia onderzoek op een rij
 

Binnen- en buitenlands onderzoek laat zien: vve draagt bij aan de ontwikkeling van kinderen. Wel kan de doorgaande leerlijn beter en het blijken vooral beter bedeelde ouders die begeleiding en bijles regelen. 

Jo Kloprogge vroeg experts op het gebied van gelijke kansen aan te geven wat zij een goede strategie zouden vinden om onderwijsachterstanden te vergroten (dus niet om ze te verkleinen). 

Tijdens dit webinar over optimale ontwikkelingskansen (Early Years Blog) gaven onderzoekers en adviseurs tips om al bij jonge kinderen recht te doen aan verschillen. Lees ook deze blog van onderzoeker Pauline Slot over diversiteit en inclusie

Iram Seraj laat ziet wat je allemaal kan doen om kleuters vooruit te helpen. 

Verder lezen

1 Schooladvies
2 Dossier: Meertaligheid

Click here to revoke the Cookie consent