Interview

In de biotoop van Camyre de Adelhart Toorop

                                                               'Lef en liefde'

Camyre de Adelhart Toorop is bezig aan haar vijfde jaar op Spring High, de school die zij oprichtte in Amsterdam Nieuw-West. Haar motto? Lef om anders te organiseren en liefde voor gelijke kansen. De Adelhart Toorop is een gedreven schoolleider en lerares Nederlands met uitgesproken meningen (‘Die eindexamens… We doen het ermee, maar ze zijn verschrikkelijk omdat ze zo weinig zeggen over het echte tekstbegrip’).
Er werken veel leraren op Spring High die het net als zij elders vonden knellen. De coronacrisis verscherpt de problemen in het onderwijs nog eens. Met verbazing zegt ze: ‘We zitten al twee jaar in een crisissituatie en het systeem draait maar door alsof er niks aan de hand is… Kinderen lopen achterstanden op, maar toetsen blijven belangrijk. Dit zou toch juist een moment moeten zijn om te denken: wat hebben kinderen en jongeren echt nodig?’

Psycholoog Steven Pont spreekt van een psychologische hongersnood onder kinderen tijdens corona. De Adelhart Toorop onderschrijft de diagnose. ‘Depressiviteit onder kinderen neemt toe, grilligheid en agressiviteit groeien. De hele maatschappij is een beetje bozig, een beetje verdrietig. Leerlingen moeten hiermee leren omgaan in plaats van alleen maar te leren voor dat diploma. Wij proberen dat te doen, ook al vóór corona: school is zoveel meer dan kennis alleen.’

‘Bij 15 jaar kun je
leerlingen mooi een
kennisstoot geven’

Daar is ook ruimte voor, zegt ze, voor wie het geduld en de aandacht kan opbrengen. ‘Met name bij jongens in de puberteit zijn hun vrienden veel belangrijker dan wat wij ze te bieden hebben. Kennis is belangrijk, maar die moeten we op een ander moment en op een andere manier ruimte geven. Laat leerlingen eerst zichzelf ontwikkelen en groeien, mede aan de hand van de dingen die je op school met ze doet. Wij starten elke dag in de kring en praten veel met ze, over thuis, hobby’s, de actualiteit. Als ze 15 zijn, maken ze meestal een groeispurt en kan je een kennisstoot geven. Eerder kan soms ook, kijk wat iemand nodig heeft. Probeer leerlingen echt te zien en te erkennen. Als je dat doet, gaan ze uiteindelijk snappen dat ze moeten leren voor zichzelf in plaats van voor jou of de leerplichtambtenaar. En als ze dat inzien, kunnen ze heel veel kennis verstouwen in tien maanden.’ Laconiek voegt ze eraan toe: ‘Het hele PTA zit bij ons in het laatste jaar.’

‘Wij werken zonder lesurenrooster,
dat geeft ruimte om met leerlingen
de school uit te gaan.'

Tegengif tegen segregatie

Spring High is dus ‘anders’ dan andere vo-scholen. Leerlingen zitten er op leerpleinen van circa vijftig leerlingen met drie leraren: groep 7 en 8 samen met klas 1, dan 2 en 3 mavo/havo/vwo bij elkaar, een leerplein bovenbouw met 4, 5 en 6 en een examenleerplein voor 4 mavo, 5 havo en 6 vwo. Reden het anders te doen waren de ervaringen met haar zoon, zegt De Adelhart Toorop. Het vo was niet iets om naar uit te kijken toen hij nog op een ‘gemengde’ basisschool zat. ‘Ik dacht: het is toch gek dat we tegen kinderen van twaalf zeggen: “Dit zijn jullie Cito’s, jij gaat nu naar de havo, je vriendje gaat naar de mavo en die ander naar dat witte vwo. En jullie komen mekaar nooit meer tegen.” Dat kan toch niet?’

Ze hoopt en denkt dat het voor de meeste leerlingen op Spring High anders voelt. Kinderen kunnen er langer samen blijven, wat haar betreft tot en met het eindexamen vmbo, havo of vwo, ‘ongeacht waar ze vandaan komen, ongeacht het opleidingsniveau van hun ouders.’ In veel vo-scholen is de jaarplanning strak ingevuld. Ook dat doet Spring High anders: ‘Wij hebben geen lesurenrooster en op een leerplein staan altijd twee of meer docenten. De dagen worden in twee delen ingedeeld: begeleidend en zelfstandig werken. Dat geeft bijvoorbeeld ruimte om met leerlingen de school uit te gaan, ook als dat niet van tevoren vaststond.’ Zittenblijven bestaat er niet, alle kinderen krijgen les op hun eigen niveau. Funderend onderwijs (FO) van 4 tot 18 jaar: De Adelhart Toorop zou dit het liefst landelijk ingevoerd zien, in plaats van ons huidige po- en vo-stelsel.

Op Spring High
geven per leerplein
drie docenten les.

FO is een tegengif tegen segregatie, hoopt ze, en bevorderlijk voor kansengelijkheid. De Adelhart Toorop ziet veel kinderen die het niet halen: ‘Kansenongelijkheid is een realiteit omdat je met bijles je diploma kan “kopen”. Zeker in een stad als Amsterdam waar je van school moet als je 1 havo/vwo niet haalt. Amsterdam heeft veel categorale scholen en dan is het na klas 1 meteen: weg. Op veel scholengemeenschappen is het zo dat als je je niveau niet redt in de eerste, je in de tweede naar een “lager” niveau moet. Dat heeft alles te maken met de inspectiekaders, rendementen en doorstroomcijfers. Maar dát is kansenongelijkheid, want als mijn kind in de eerste dreigt te blijven zitten, pomp ik hem vol met bijles. Ik kan het betalen. Maar niet iedereen krijgt dat extra zetje.’

Maatwerkdiploma

Als docent heeft De Adelhart Toorop nog wel enkele wensen. ‘Bij Nederlands doe ik in het schoolexamen (SE, red.) spreekvaardigheid, weet je hoe gaaf die leerlingen dat vinden? Ze debatteren mij onder tafel, maar ik geef ze geen 9, want voor het centraal examen (CE, red.)… Zo kan het soms gaan: het verschil tussen SE en CE mocht tot voor kort volgens de inspectiekaders niet meer dan een halve punt zijn, dus je beoordeelt voorzichtig omdat je weet dat leerlingen bij het CE niet zo makkelijk hoog scoren. Het is te zot voor woorden, want het gaat om totaal andere vaardigheden.’
Een maatwerkdiploma zou ze ook heel mooi vinden. ‘Als ik een bètanerd ben, wat maakt het dan uit als ik niet zo goed ben in Engels en Frans? Moet ik dat vak dan de hele tijd meeslepen? Ik heb zelf categoraal gymnasium gedaan zonder wiskunde en ik ben er ook gekomen.’

Lees meer afleveringen van De Biotoop!

Dit artikel verscheen in Didactief, maart 2022.