In vergelijking met andere Europese landen hebben pedagogisch medewerkers en leerkrachten in Nederland negatieve opvattingen over diversiteit en meertaligheid, blijkt uit onderzoek van Pauline Slot (Universiteit Utrecht). Vooral meertaligheid staat in een kwaad daglicht: veel leerkrachten richten zich vooral op het verwerven en ontwikkelen van de Nederlandse taal. Sommigen beschouwen een andere thuistaal zelfs als een belemmering.
Dat diversiteit een aandachtspunt is herkent ook Friso Smits, gebiedsmanager vve bij Samen Kinderopvang: ‘Veel van mijn collega’s nemen diversiteit en meertaligheid als een gegeven, maar zoeken nog naar manieren om hier meer recht aan te doen en er verdieping aan te geven.’ Adviseur en coach Annika de Haan noemt het voorbeeld van een Noorse moeder die tijdens de spelinloop verplicht werd om Nederlands met haar kind te spreken. Het voelde voor haar ‘alsof ze haar hart thuis moest laten’. Zo kun je het voor de kinderen ook zien, zegt de Haan. ‘Als we geen oog hebben voor alle verschillende kanten van een kind zoals de taal en cultuur, laat hij eigenlijk een stukje thuis.’ Terwijl andere kinderen er juist van kunnen profiteren als hij dat stukje wel meeneemt.
Dat het wezenlijk is om in gesprek te gaan over verschillen, zegt ook onderwijsadviseur Jeroen Aarssen (onderwijsadviesbureau AllesindeWind). Uit onderzoek blijkt dat kinderen ze zien en zich al bewust zijn van de vooroordelen en racisme die hiermee samengaan (Husband, 2012). ‘Het is daarom heel belangrijk dat kinderen van jongs af aan kennis opdoen van de diverse samenleving waar ze in opgroeien,’ zegt Aarssen. ‘Maak de verschillen in de groep bespreekbaar.’ Pauline Slot knikt instemmend: ‘We zijn allemaal gelijkwaardig, maar niet allemaal gelijk.’ Ze raadt aan om bij jonge kinderen (prenten)boeken over diversiteit te gebruiken als aanknopingspunt voor een gesprek. En bespreek niet alleen verschillen in uiterlijk of etniciteit, maar bijvoorbeeld ook in interesse. Hier schreef zij eerder een blog over.
Hoe kun je nog meer recht doen aan diversiteit? Begin met het kijken naar jezelf, zegt Aarssen. ‘Nog niet iedereen is zich bewust van zijn eigen culturele bril.’ Hij noemt een eenvoudige test waarmee je je eigen impliciete associaties kunt meten, onbewuste vooroordelen die iedereen heeft. Kijk ook eens naar je eigen vriendenkring, buren en collega’s: hoeveel van hen behoren tot een andere etnisch-culturele groep dan jijzelf? Door hierop te reflecteren kun je gemakkelijker uit je eigen culturele bubbel stappen.
Vaak kun je ook je klasseninrichting aanpakken. Kijk eens kritisch naar de materialen: doen deze recht aan de culturele achtergrond van je leerlingen? Door elementen toe te voegen (bijvoorbeeld niet-westerse kleding of gekleurde poppen in de poppenhoek) kun je zorgen voor meer verscheidenheid.
Tot slot mogen we ons meer richten op het stimuleren van interactie tussen de kinderen onderling, onderstreept Slot. In de opvang en ons onderwijs zijn we geneigd vooral naar het kind als individu te kijken en minder naar wat de klas als geheel nodig heeft. Organiseer daarom ook groepsactiviteiten met een gezamenlijk doel: ‘Bouw samen een zo hoog mogelijke toren.’ Zo zorg je voor een sterker saamhorigheidsgevoel en wordt de kans groter dat alle kinderen zich onderdeel voelen van de groep.
Dit artikel is gebaseerd op de webinar van Early Years Blog ‘Optimale ontwikkelingskansen voor iedereen’, van 24 juni 2020. Sprekers tijdens deze webinar waren onder andere Pauline Slot (Universiteit Utrecht), Friso Smits (Samen Kinderopvang), Annika de Haan (adviseur, coach en onderzoeker kinderopvang) en Jeroen Aarssen (AllesindeWind).
De tips van deze webinar sluiten aan bij eerdere onderzoeken naar meertaligheid en diversiteit. Kijk de webinar hier terug.
Volg ook de projecten van de Britse leraar Andrew Moffat, die verschillen in de klas bespreekbaar maakte en op hevig verzet stuitte van ouders. In dit artikel lees je hoe de Britse overheid daarmee omging.
Referenties
Terry Husband. “I Don’t See Color”: Challenging Assumptions about Discussing Race with Young Children. Early Childhood Education Journal volume 39, pages365–371(2012) https://link.springer.com/article/10.1007/s10643-011-0458-9
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
