De laatste tijd is er veel te doen om schooladviezen. Sinds de Onderwijsinspectie de noodklok luidde over kansenongelijkheid in het onderwijs, barstte de discussie over het schooladvies weer in alle hevigheid los: hoe objectief is dat advies eigenlijk? Nu de afname van de eindtoets verplaatst is naar later in het jaar, rijst de vraag of het wel verantwoord is om zo'n belangrijke beslissing over te laten aan de leerkracht alleen.
Bevooroordeeld
Hoogleraar Sociologie Herman van de Werfhorst (UvA) is in ieder geval geen voorstander van de nieuwe maatregel. 'Leraren zijn bevooroordeeld, net als iedereen', zegt hij in een interview met Didactief. 'Het is een misvatting dat zij helemaal neutraal naar leerlingen kunnen kijken.' De centrale eindtoets is een belangrijke waarborg voor gelijke kansen in het onderwijs, stelt Van de Werfhorst. Dat is ook te lezen in het rapport Onderwijsstelsels vergeleken van het onderzoeksproject waaraan Van de Werfhorst leiding gaf. Kinderen van hoogopgeleide ouders krijgen bijvoorbeeld vaak een hoger schooladvies van de leraar dan kinderen met dezelfde capaciteiten van lager opgeleide ouders, concluderen de onderzoekers. Verplicht scholen daarom de eindtoets mee te rekenen, zeggen onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen, en behoud de mogelijkheid tot opstromen en stapelen in het VO. Dan hebben de kinderen van laagopgeleide ouders in ieder geval meer kansen. In ander Gronings onderzoek is te lezen dat leerkrachten bij het vaststellen van adviezen allerlei andere zaken betrekken dan alleen leerlingprestaties, zoals afkomst en het niveau van de klas.
Maar volgens anderen valt het allemaal wel mee, en kan de juf of meester juist het best beoordelen wat een kind in zijn mars heeft. Uit onderzoek van o.a. het Kohnstamm Instituut blijkt bijvoorbeeld dat het schooladvies een betere voorspeller van schoolsucces is dan toetsprestaties in groep 8. Een onderzoek van het ITS komt tot een vergelijkbare conclusie: 'Rond drie kwart van de leerlingen komt in het voortgezet onderwijs uit op een niveau dat met het advies overeenstemt.'
Voorspellende waarde
Het wantrouwen van middelbare scholen, die er niet allemaal even blij mee zijn dat het basisschooladvies voortaan bindend is, is volgens ITS-onderzoekers Jos van Kuijk, Ed Smeets en Geert Driessen dan ook voorbarig en kortzichtig. Volgens de onderzoekers maken de meeste basisscholen bij het vormen van hun schooladvies namelijk gebruik van toetsresultaten uit het leerlingvolgsysteem. Die resultaten zijn ook nog eens een betere voorspeller voor schoolsucces dan de eindtoets in groep 8, schrijven de onderzoekers. Een onderzoek van Oberon wijst in dezelfde richting: het advies van de leerkracht geeft de beste voorspelling, gevolgd door de lvs-toetsen. De eindtoets staat in dat rijtje onderaan.
Toch bleek uit cijfers in een Kamerbrief van staatssecretaris Dekker dat leerkrachten hun leerlingen in schooljaar 2014-2015 vaker te laag inschatten dan voorheen.
Hoe kom je nu als leerkracht tot een evenwichtig schooladvies? Bea Ros zette de adviezen van deskundigen op een rij. Bijvoorbeeld: ga vooral uit van de prestaties in begrijpend lezen. En: pak bij twijfel de scores uit groep 6 en 7 er nog eens bij. Hoe je daarnaast 'zachte' factoren als doorzettingsvermogen, motivatie of zorgvuldigheid meet, onderzochten Gerdineke van Silfhout en Elise te Pas.
Lees ook deze reviewstudie van het GION over aansluitingen in het onderwijs.
Laatste update: 6 juni 2016.
1 Neem Eindtoets mee in schooladvies
2 Waarom lieten leerkrachten factoren als herkomst meewegen?
3 Schooladvies is goede voorspeller
4 Een jaar Wet Eindtoetsing PO in 7 cijfers
5 Zorgvuldig adviseren zonder Cito-toets
6 Te hoog of te laag schooladvies?
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
