Werk bij leerlingen met Nederlands als tweede taal de hele schoolloopbaan aan leesvaardigheid en woordenschat, zegt taalwetenschapper Folkert Kuiken. En respecteer het feit dat ze al een andere taal spreken, of dat nu Engels, Turks of Arabisch is. Hoe je dat precies aanpakt, lees je in dit artikel, met tips van onderzoekers en experts om meer te bereiken met meertalige leerlingen.
Over een ding kun je vast gerust zijn: meertaligheid is goed voor het werkgeheugen, blijkt uit onderzoek. En de moedertaal helpt leerlingen bij het leren van een nieuwe taal. Over hoe je ‘m een plek geeft in je onderwijs, interviewden we ook Dieneke Blikslager, adjunct-directeur van taalvriendelijke basisschool de Sint Jan in Amsterdam.
Yolande Emmelot, jarenlang onderzoeker aan het Kohnstamm Instituut, kaart de stigmatisering rondom meertaligheid aan. Heb oog voor het welbevinden van meertalige kinderen, stelt zij, en laat het 'achterstandsdenken' los. Ook waarschuwt zij voor het plakken van het label ‘selectief mutisme’ op meertalige leerlingen. Ook Mauser en Merry kaarten stigmatisering aan, en dan rondom islamitische scholen. Zij stellen dat ouders uit angst voor stigmatisering en ongelijke behandeling vaker voor deze religieuze scholen kiezen dan voor reguliere scholen.
Lerarenteams zijn doorgaans geen goede afspiegeling van de leerlingenpopulatie als het gaat om etnisch-culturele achtergrond. Leraren met een diverse achtergronden aantrekken en behouden heeft een aantal voordelen (naast het verminderen van het lerarentekort): anderstalige leerlingen voelen zich meer gehoord en gezien, ze voelen zich meer thuis en ook hun leerprestaties gaan vooruit.
Het is belangrijk dat anderstalige leerlingen binding voelen met de klas, school en samenleving waar ze deel van uitmaken. Juna Ghaye en Margo Haesendonk stellen daarom voor om ook literatuur van anderstalige Nederlandse schrijvers in de klas te behandelen.
Politici en beleidsmakers vinden soms dat leerlingen met een anderstalige achtergrond vooral Nederlands moeten leren. De talenkennis van deze kinderen blijft hierdoor vaak verborgen, blijkt uit onderzoek van Jeff Bezemer. Dat is jammer, want het is constructiever om te kijken hoe een leraar de inburgering van deze leerlingen kan ondersteunen. Deze literatuurstudie geeft je daartoe vier tips. En vergeet als schoolbestuur niet om, naast dat je zorgt voor heterogene klassen, je leraren daarbij ook goed te ondersteunen, schrijft gastcolumnist Aisa Amagir.
Leerkrachten weten soms ook relatief weinig over beginnende geletterdheid bij de groep anderstalige leerlingen. Bovendien bepalen vooroordelen wat ze de kinderen aanbieden. Daarmee versterken ze onbedoeld hun taalachterstand. Het zou helpen als leraren zich verdiepen in de moedertaal van een tweetalige leerling, om beter te begrijpen waar taalfouten vandaan komen. Dit artikel zet de basiskenmerken van het Marokkaans, Arabisch, Turks en Pools op een rij.
Ouders van meertalige kinderen hebben het met school zelden over de taalontwikkeling van hun kroost. En dat terwijl zowel ouders als scholen het een belangrijk onderwerp vinden en er veel misverstanden over meertaligheid bestaan.
Onderzoeker Huub Oattes constateert dat tweetalig onderwijs goede resultaten oplevert. Zulke vaklessen waarbij flexibel wordt gewisseld tussen talen kan een beter begrip opleveren. Dat werkt ook zo voor studenten, ontdekte Alexander Schüler-Meyer: hoe meer studenten talen verbinden, hoe beter hun leerresultaten bij bijvoorbeeld wiskunde.
Meertalige kleuters verwerven een nieuwe taal s
neller wanneer de leerkracht de ouders betrekt bij het voorlezen. Het werkt vooral goed om thuis en op school dezelfde boeken te gebruiken. Als dit thuis niet lukt, zijn digitale prentenboeken een goed alternatief. Voer ook regelmatig gesprekjes met meertalige kleuters om de taal te stimuleren, is het advies van onderzoeker Annegien Langeloo.
Zet een leraar en een kunstenaar samen voor de klas en geniet van de boost die dit geeft aan je taalonderwijs, met name in een meertalige klas.
Leerlingen hebben schooltaal nodig om de lessen goed te begrijpen, maar niet iedereen krijgt deze van huis uit mee. Vooral in meertalige klassen is het een aandachtspunt. Wat kunnen leraren doen om schooltaal verder te ontwikkelen? Lector Maaike Hajer geeft tips.
Ook Kees Broekhof maakt je alert op schooltaal in dit artikel.
Sociale achtergrond en milieu hebben meer invloed op taal dan intelligentie, leerde taalsocioloog Basil Bernstein ons.
Het toetsen van meertalige leerlingen kan een vertekend beeld opleveren, zegt Marian van Popta. Zo toets je ze bij een rekentoets impliciet ook op hun taalbeheersing. Toets liever formatief of sta je leerlingen het gebruik van een woordenboek of begrippenlijst toe om een objectiever beeld te krijgen van hun vaardigheid. Het nieuwe ERK houdt wel rekening met meertaligheid in haar nieuwe schaal voor meertalige competentie.
Wil je meer praktische handvatten? Lees dan eens het boek ‘Talen die de school in komen’ van Lidy Peters over meertaligheid in de klas.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
