Ooit hadden alleen leerlingen uit de betere standen toegang tot gymnasia. Ondanks dat ze nu openstaan voor iedereen, zijn het nog steeds elitescholen: Michael Merry en Willem Boterman schragen deze stelling met een rij cijfers en onderzoeken.
Vergeleken met andere landen vallen Nederlandse gymnasia op door hun blijvende exclusiviteit. Slechts 7% van alle vo-leerlingen zit op een gymnasium, in Duitsland is dat 40% en in Scandinavië bijna de helft. Merry en Boterman noemen als oorzaak de Nederlandse vrijheid van onderwijs, waardoor ouders de school kunnen kiezen die bij hen past. Door de neoliberale politiek is bovendien het marktdenken ook in het onderwijs doorgedrongen, met toenemende segregatie als gevolg.
In deze markt profileren gymnasia zich als hoeders van cultuur en als een veilige omgeving waar leerlingen kunnen floreren. Die ‘veilige omgeving’, zo maken Merry en Boterman duidelijk, is er vooral eentje van Ons Soort Mensen: leerlingen uit overwegend witte, hoogopgeleide gezinnen. Gymnasia cultiveren het culturele kapitaal en de mores die deze leerlingen van huis uit meekrijgen, met een nadruk op intellectuele discussie en presteren. Gevolg is dat leerlingen uit andere sociale klassen zich er een vreemde eend in de bijt voelen. Zo geven gymnasia maatschappelijke ongelijkheid door.
Voorstanders van (categorale) gymnasia zeggen dat het een broodnodige onderwijsvorm is voor getalenteerde leerlingen. Onzin, stellen Merry en Boterman, veel vwo-scholen bieden eenzelfde intellectuele uitdaging. En hoezo getalenteerd? Deze leerlingen zijn vooral meer geprivilegieerd, met helpende ouders, culturele uitjes en geld voor bijles. In een tijd waarin gepleit wordt voor burgerschap, diversiteit en gelijke kansen, zouden beleidsmakers zich meer zorgen mogen maken over de rol van gymnasia in de reproductie van ongelijkheid. Te meer daar het geen privéscholen zijn, zoals Britse kostscholen, maar door de overheid gefinancierde instellingen. Als onze overheid echt gelijke kansen voorstaat, aldus de onderzoekers, zou ze de gymnasia moeten afschaffen.
Michael Merry en Willem Boterman, Educational Inequality and State-Sponsored Elite Education: The Case of the Dutch Gymnasium. In: Comparative Education, 2020.
Dit artikel verscheen in Didactief, oktober 2020.
CorrectieLezers wezen ons erop dat de vergelijking van Nederlandse gymnasia en die in Duitsland en Zweden in bovenstaand artikel niet deugt. 'Het Duitse Gymnasium is het Nederlandse havo/vwo, het Zweede gymnasium is bovenbouw voortgezet onderwijs respectievelijk mbo, beide dus niet te vergelijken met het Nederlandse gymnasium,' schreef bijvoorbeeld Derk Sassen (zie ook de ingezonden brief van Titus Frankemölle in Didactief, november 2020). |
1 Ons Soort Mensen
2 Nice White Parents
3 Ingezonden brief: gymnasium afschaffen
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
