Docenten kunnen veel van elkaar leren in een professionele leergemeenschap, maar het helpt als de groep een regisseur heeft die de gesprekken diepte geeft.
Hoe houd je leraren binnenboord? 
Leraren vertrekken om allerlei redenen uit het voortgezet onderwijs, maar scholen kunnen zelf ook invloed uitoefenen op deze uitstroom. Onderzoek naar de vertrekintentie wijst uit dat vooral steun van de leidinggevende belangrijk is: leraren moeten zich gewaardeerd voelen.
Waarom willen leraren het onderwijs verlaten? Wanneer spelen hun twijfels op? Onderzoeken die worden gepresenteerd op de Onderwijs Research Dagen maken meer duidelijk.
Leraren die in een netwerk ontwerpgericht onderzoek doen volgens de principes van projectmatig werken, houden elkaar bij de les. Ze doorlopen keurig de verschillende stadia, maar hun onderzoekende houding wordt er niet door versterkt.
Interviews met leidinggevenden in verschillende IKC’s levert een wensenlijstje op voor professionele ontwikkeling van hun werknemers.
Wikiwijs (www.wikiwijs.nl) is in zijn doelstelling geslaagd: het delen van leermaterialen bevorderen. Maar uit onderzoek blijkt dat er meer in zit.
Online tool helpt leerling toets voorbereiden
Of leerlingen nu on- of offline leren, gespreid oefenen helpt. En een nieuwe tool helpt ze daarmee.
Pabostudent in leernetwerk: samen is niet genoeg
Hanne Schipper deed met een lerarenbeurs onderzoek naar de ervaringen van pabostudenten in leernetwerken. Ze presenteert haar masterscriptie op de ORD.
Formatief evalueren: wat DOEN leerlingen?
Veel scholen zetten in op meer formatief evalueren. Voor docenten is de motivatie vooral meer eigenaarschap creëren, actievere leerlingen, meer motivatie, meer betrokkenheid.
Eerste resultaten Expeditieteam Lerarenagenda
Expeditieteam Lerarenagenda onderzoekt dilemma’s waar leraren tegen aan lopen. Op de ORD staat onderzoek naar hun adaptief vermogen centraal.
Lerarenopleiding STEM internationaal
Vijf universiteiten, onder wie de RUG, ontwikkelen een ‘evidence informed teaching practice’. Ze staan op de ORD om een en ander toe te lichten.
Anje Ros, Helma Oolbekkink, Quinta Kools en Henderijn Heldens - In maart 2020 gingen alle scholen dicht om de verspreiding van het Coronavirus in te dammen. Om te leren van deze bijzondere tijd hebben we leraren, schoolleiders en opleiders uit p
o, vo, mbo en hbo gevraagd om te beschrijven wat ze anders doen, wat het betekent voor hun rolbeleving, voor de organisatie van het onderwijs en voor de samenwerking.
Marieke van der Schaaf, Liesbeth Baartman en Tim Mainhard, namens de ORD-commissie 2020 - In coronatijd ligt het risico op de loer enkel aan kwalificatie te werken in het onderwijs, bijvoorbeeld door een eenzijdige nadruk op het uit laten voeren van opdrachten. Inzetten op interactie kan helpen om ook aan socialisatie en persoonsvorming recht te doen.
Eindtoets en gelijke kansen. Een vergelijking voor en na
Anne van Leest, Lisette Hornstra, Jan van Tartwijk, Janneke van de Pol - Heeft de sociaaleconomische status van een leerling invloed op het schooladvies? En is die invloed veranderd, nu de eindtoetsresultaten niet meer worden meegenomen? Immers, sinds de eindtoets later wordt afgenomen, is het oordeel van de leerkracht leidend.
Professionaliseringsspel (hoog)begaafdheid
Elise Bronsveld & Anouke Bakx - Het bordspel EnIQma helpt leerkrachten met elkaar in gesprek te gaan over stellingen, signalen die mogelijk wijzen op begaafdheid en fictieve of echte casussen.
Met andere ogen
Janneke de Ruiter, Monika Donker en Hinke Endedijk - Alledaagse interacties in de klas roepen bij een leerkracht allerlei emoties op. Daarnaast moet je beslissen hoe je gaat reageren: grijp je in? En zo ja, op welke manier? Aan de hand van drie studies hebben we in de praktijk gekeken wat interacties met storende leerlingen met de emoties van een leerkracht doen en hoe deze dynamiek de emotionele sfeer en interacties in de gehele klas kan beïnvloeden.
Betrek leraren meer bij onderwijsonderzoek
Anne Floor Scholvink, Paul Diederen, Wout Scholten - Leerlingen, studenten, ouders, vakbonden en -verenigingen moeten structureel betrokken worden bij onderwijsonderzoek. Zo niet, dan zal de kloof tussen scholen groeien. Dat blijkt uit het rapport ‘In open science toont zich de meester – Publieke betrokkenheid bij onderwijsonderzoek’ van het Rathenau Instituut.
Betere leraren door ontwerpgericht denken
Ellen Rohaan en Annemarie van den Broek - Design thinking (‘ontwerpgericht denken’) kan helpen bij duurzame verankering van onderwijsvernieuwing en is een krachtige strategie voor professionalisering.
Wij gaan op Expeditie!
Expeditie Lerarenagenda - Wij, zeven onderzoekers, gaan op Expeditie naar toekomstbestendig leraarschap. We doen dit in opdracht van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) en samen met professionals uit de praktijk.
Leerlingen Annemayke (17 jaar) en Lilian (16 jaar) zouden een poster presenteren tijdens de ORD 2020 over hun profielwerkstuk over schoolsucces onder VO-leerlingen. Ze werden begeleid door docente Nederlands Marjolein van Oijen en doen nu hier verslag.
Moet onderwijsonderzoek ‘harde’ resultaten opleveren? Wat is de waarde van ‘zachtere’ kennis? Ter gelegenheid van de ORD 2019 een longread van Christian Bokhove: vijf tips om twee werelden te overbruggen. ('Alles wat je moet weten over onderwijsonderzoek')
In zijn keynote op de ORD belichtte de Tilburgs-Maastrichtse hoogleraar Frank Cörvers trends op de arbeidsmarkt die leiden tot lerarentekorten. Zijn advies aan de overheid: behandel leraren beter. ('Lerarentekort: lessen voor de overheid')
Een andere keynote speaker was hoogleraar Onderwijswetenschappen Marcus Specht. Didactief sprak met Specht en hoogleraren Ard Lazonder en Martijn Meeter. Wat willen zij onderzoeken? ('Ons verlanglijstje')
Paul A. Kirschner was ook van de partij op de ORD 2019. In zijn keynote ging hij in op de ‘ideale’ leeromgeving: wat moet je niet doen en wat wel (volgens de wetenschap)? Zijn ideeën hierover zijn te lezen in zijn boek Op de schouders van reuzen (gratis te downloaden via 'Op de schouders van reuzen'!) en natuurlijk zijn blogs.
Een deel van het onderzoek dat in 2019 werd gepresenteerd op de ORD was al eerder in Didactief en Didactiefonline verschenen. Hieronder een overzicht.
Het CE is waardevol, concluderen Jaap Scheerens en collega’s na een internationale vergelijking. Het maakt vervolgonderwijs toegankelijk, motiveert leerlingen en scholen, en bevordert gelijke kansen. (‘Behoud het centraal examen’)
Startende leraren vinden omgaan met ouders vaak spannend. In de praktijk valt het meestal mee, bleek uit onderzoek van Merel van der Wal en collega’s. Inductieprogramma’s zouden hier best meer aandacht aan kunnen besteden. (‘Ouders geen paniek’)
Een assessment kan je helpen om het leesonderwijs beter af te stemmen op wat de leerling nodig heeft, blijkt uit praktijkgericht onderzoek van Jos Keuning, Nicole Swart en Femke Scheltinga. (‘Leesbegrip beter in beeld’)
Burgerschapsonderwijs vraagt om een aanpak die schoolbreed wordt gedragen. Een top drie van tips uit onderzoek van Manja Coopmans (Universiteit van Amsterdam) helpt je als leraar en schoolleider op weg. (‘Burgerschap is teamwerk’)
In het contact met je leerlingen neem je voortdurend beslissingen, midden in de dynamiek van de klas. Hoe weet je of je het juiste doet op het goede moment? In de vier stappen van Karin Diemel (Fontys OSO) leer je samen met collega’s je pedagogische sensitiviteit te ontwikkelen. (‘Pedagogisch kompas’)
Differentiëren is schipperen: het kan ook leiden tot óngelijke kansen. Marijke van Vijfeijken (HAN) concludeerde dat het helpt om de dilemma’s met je collega’s te bespreken, en je aanpak af te stemmen op je doel. (‘Op welke leerling zet je in?’)
Gerry Reezigt, Lyset Rekers-Mombarg en Marina Spithoff - Het aantal leerlingen in het basisonderwijs is sinds 2010 met 8% gedaald. Bestuurders komen voor dilemma’s te staan: scholen opheffen of laten fuseren? 34 bestuurders kregen twee fictieve situaties voorgelegd en gaven advies. Daarin bleken ze nogal te verschillen. (‘Krimp: ene bestuurder is de andere niet’)
Kim Dirkx, Desirée Joosten-Ten Brinke en Gino Camp- Hoe ziet een goede tussentijdse toets eruit? Studies uit de geheugenpsychologie maken duidelijk wanneer je le
erlingen er het meest van opsteken. (‘Acht tips voor de tussentijdse toets’)
Feedback en goede voorbeelden helpen leerlingen om complexe vaardigheden, zoals samenwerken, onder de knie te krijgen. Kevin Ackermans (Open Universiteit) ontwikkelde een online instrument en werd bekroond met de NRO Verbindingsprijs. (‘Viewbrics spiegelt vaardigheden’)
Hoe herken je een begaafd kind? Uit onderzoek is al heel wat bekend, zegt hoogleraar Anouke Bakx, die deze maand haar oratie uitspreekt. Een speciale onderzoekswerkplaats slaat de brug naar het klaslokaal. ‘We kunnen begaafde leerlingen nog meer motiveren.’ (‘Creatieve denkers’)
Hoe zie ik snel of mijn leerlingen een leerdoel beheersen en hoe help ik ze verder in hun leerproces? Met die vragen van basisscholen ging Dorien Hopster-den Otter (Universiteit Twente/Cito) op zoek naar een formatieve toets voor dagelijks gebruik. (‘Formatief hulpmiddel’)
Wat kinderen meekrijgen vanuit hun eigen cultuur of achtergrond, kun je gebruiken in je les, volgens onderzoekers Judith ’t Gilde en Monique Volman. Amsterdamse leraren zien dat het bijdraagt aan de sociale en persoonlijke ontwikkeling van leerlingen. (‘Buitenschoolse kennis maakt je les rijker’)
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
Zoeken naar de juiste houding
