Didactief, januari/februari 2020

Curriculumvernieuwing

Komend voorjaar spreekt de Tweede Kamer zich uit over de curriculumvernieuwing. Didactief volgt het proces van nabij, in nieuws- en achtergrondartikelen en columns. Anna Bosman, Erik Meester en Kim Cordewener leggen voor Didactief de voorstellen van Curriculum.nu langs de wetenschappelijke meetlat. Ze zijn kritisch over het fundament van ‘brede vaardigheden’. En hoe valt het curriculum te combineren met artikel 23? Aanbevelingen doen ze ook: leer van ervaringen in het buitenland. Wordt het een afgebroken start of toch de lucht in?

Meer weten? Lees ook ons dossier. Met recente bijdragen van onder andere Gert Rijlaarsdam, Jaap Scheerens, Gert Biesta, Marcel Schmeier en Amber Walraven.

 

Altijd toegang tot alle artikelen? Neem een abonnement.

 

Gratis special: LEGO   LEGO Education daagt leerlingen met prachtig lesmateriaal uit te creëren en experimenteren. En dan gaat het om vragen als: wat kunnen robots betekenen in het onderwijs? En wat is de maatschappelijke rol van wetenschap en techniek?

 

Gelijke kansen

De Britse emeritus hoogleraar Mel Ainscow weet uit ervaring hoe je onderwijs inclusiever maakt. Zijn geheim? Zie kansen in plaats van problemen. Haal leraren uit hun isolement, en: ‘Het toezicht moet zich laten leiden door inclusie en gelijke kansen.’ Ook geeft hij leestips.

Onze nieuwe columnist Louise Elffers, o.a. bekend van De bijlesgeneratie, over de eindtoets en gelijke kansen.

 

Politiek

Paul van Meenen (D66) stelde een Kamervraag over lesuren: leerlingen krijgen in Nederland relatief veel uren les, veel leraren verlaten het beroep binnen vijf jaar of krijgen een burn-out. Kan het aantal lesuren niet omlaag? Peter Althuizen, voorzitter Leraren In Actie, geeft antwoord.

Orthodox-protestantse scholen zijn vrij om hun identiteit te bewaken, blijkt uit onderzoek naar conflicten tussen scholen en werknemers. En die identiteit botst weleens met mensenrechten. Niels Rijke promoveerde op identiteitsconflicten tussen scholen en werknemers.

Berend Kamphuis, voorzitter Verus, gaat in op klachten van bijzondere scholen over intimiderend gedrag van inspecteurs.

Lector Vernieuwingsonderwijs Patrick Sins over de blijkbaar verwarrende combinatie van traditioneel en vernieuwend: ‘Hoe kan je over vernieuwing spreken als het gaat over concepten die al honderd jaar bestaan? In deze column laat ik zien dat die traditie juist een kracht is op basis waarvan dalton-, montessori-, jenaplan-, freinet- en vrije scholen hun onderwijs kunnen vernieuwen.’

Jan van de Ven over zijn doelen dit jaar: ‘Leraren willen tijd en ruimte voor hun vak, hun school en het onderwijs. Met een gedegen focus op essentiële onderwijsinhoud via gedeeld vakmanschap, boven politieke stokpaardjes of bestuurlijke innovatieve hobby’s die steeds weer over de schutting van ons klaslokaal worden gesmeten.’ 

 

Schoolbeleid

Burgerschapsonderwijs vraagt om een aanpak die schoolbreed wordt gedragen. Manja Coopmans, postdoctoraal onderzoeker Pedagogische en onderwijswetenschappen, geeft tips aan leraar en schoolleider.

Opinie: voor leerlingen met ernstige reken- en wiskundeproblemen zijn de ERWD-protocollen ontwikkeld. ResearchNed constateert dat ze slecht bruikbaar zijn. Waar vinden leraren wel ondersteuning?

 

Hoe leren we?

Als je je onderwijs omkeert (Flipping the classroom), presteren leerlingen mogelijk beter. Maar de resultaten wisselen sterk, zo blijkt uit een overzichtsstudie. Wat zijn de goede voorbeelden uit onderzoek?

Voor hun schoolexamen Nederlands moeten havisten een tekst schrijven. Met de nieuwe lesmethode Booster, kunnen leerlingen zich daarop voorbereiden. Kern: laat leerlingen hardop ordenen en in stapjes elkaars werk beoordelen.

Oud-leraar Peter Scheltinga deed onderzoek naar streef- en vermijdingsgedrag bij leerlingen. Hoe hoger het onderwijsniveau, hoe hoger de vermijdingsdrang.

Hoe leer je leerlingen zelfstandig onderzoek uitvoeren? Onderzoekers van het ICLON geven tips.

Met een stappenplan, ontwikkeld via Lesson Study, begeleid je leerlingen naar het antwoord op een toetsvraag in correct en begrijpelijk Nederlands.

Volgens Carol Dweck gaat leren om mindset. Veertien jaar na haar Mindset: The New Psychology of Success is ze benoemd tot invloedrijkste Amerikaanse onderwijswetenschapper. Er is ook kritiek.

Verder: Paul A. Kirschner over hoe jonge kinderen leren, en Sjoerd Karsten over ouders die terugkeren naar de schoolbanken.

 

 

In de klas bij…

… de gedreven CreaLab-lerares en leerlingbegeleider Mirjam Boerboom. Ze is allergisch voor dertig plakwerkjes met dezelfde schaapjes aan een waslijn. ‘Voorbeelden zijn funest voor de ontwikkeling van de eigen beeldtaal.’

En bij docent wiskunde Jörgen van Remoortere. Hij schafte cijfers af en ging formatief werken. Wetenschappelijke inzichten bleken onmisbaar voor die stap.

Lerarenopleider Tamara Čop over een casus van een student. Deze keer: moet je als leraar in de eerste plaats kennis overdragen of is je pedagogische rol belangrijker?

 

Kleuter Jim is overdag nog niet helemaal droog: zou hij worden toegelaten op samenwerkingsschool De Zeewinde in Rockanje? De afspraak: als het misgaat, komt zijn moeder hem halen. Foto: Stijn Rademaker, die in 2020 voor Didactief overgangen in beeld brengt.

Meer schakelen: de overstap van vo naar universiteit is minstens zo groot als die van po naar vo. Wat kun je doen om je leerlingen daarbij te helpen?

Op zoek naar tips over tools, lesmateriaal en bijzondere ervaringen in de klas? Elke donderdag recenseren docenten Anca de Vries en Quirine Hakkaart de Tool van de week: quizzen met Bingomakers en Socrative, infographics en cv’s ontwerp je met Canva, en een herontdekking van Powerpoint.

In D to go deze maand meer tips: nodig bijvoorbeeld eens een schoolverteller uit.

Didactief was ook te gast op het Corlaer College in Nijkerk, voor ReasearchED 2020: maar liefst zevenhonderd leraren kwamen kennis uit onderzoek ophalen.

 

Moderne vreemde talen

Er is steeds meer aandacht voor Engels in het po. Toch zijn leerlingen aan het eind van de basisschool niet beter gaan presteren, blijkt uit recent peilingsonderzoek. In het vo ligt de nadruk op het trainen van taalvaardigheid. Literatuur, voor vwo een verplicht onderdeel, bungelt er los bij. Literatuur verdient juist een plek in de lessen Engels. En dan niet alleen omwille van taalvaardigheid, maar ook omwille van de literatuur zelf. Dat kan in plaats van de lessen grammatica: een Utrechtse leraar-onderzoeker concludeerde na twee jaar Engelse les zonder grammatica dat het niet broodnodig is.

 

Nieuwe rubriek: Klassieker van de maand Welk onderwijsonderzoek móét je kennen? Didactief gidst je door kernartikelen uit de afgelopen vijftig jaar. Aflevering 1: loon naar werken is een fabeltje. Download gratis de uitgebreide tekst en praktische tips: werkmakenvangelijkekansen.nl.

 

Sociaal-emotionele ontwikkeling

Steven Raaijmakers (die zelf meeschreef aan Op de schouders van reuzen) bespreekt Het geheime leven van het tienerbrein, bekroond met de wetenschapsboekenprijs van de Royal Society. De Britse neurowetenschapper verweeft haar persoonlijke ontboezemingen vlot met de stand van zaken in onderzoek, aldus Raaijmakers. Meer weten over het kinderbrein? Lees ook over het sociale brein bij kinderen en zelfbeeld van jongeren. De D-translate gaat ook in op zelfbeeld met het big-fish-little-pond-effect.

Nog een leestip: deze dichtbundel voor de jeugd over gescheiden ouders.

Welke loopbaanrol jou op het lijf is geschreven kun je voorspellen aan de hand van je persoonlijkheidskenmerken.

 

 

PISA

Klare taal in het laatste PISA-rapport: de leesvaardigheid van Nederlandse jongeren daalt hard. Digitaal lezen krijgt vaak de schuld, maar zo simpel is het niet, stellen leesexperts Eliane Segers en Paul van den Broek.

Volgens Rob Martens zeggen de dalende PISA-scores weinig over het Nederlandse leesonderwijs. Hij verklaart ze vooral uit het aantal leerlingen met een migratieachtergrond. Didactief legde de uitspraken van Martens voor aan Nederlandse onderzoekers die betrokken zijn bij PISA.

Marlot Akkermans over thuis lezen met ondersteuning van een ouder: enorm belangrijk voor de leesontwikkeling van kinderen, maar niet elk gezin gaat er op dezelfde manier mee om. Hoe zijn de verschillen te verklaren? En waar kun je rekening mee houden, als je het thuis lezen wilt stimuleren door leesopdrachten uit te delen?

Het alarmerende PISA-rapport over de groeiende laaggeletterdheid onder jongeren maakt duidelijk dat het afgelopen najaar verschenen handboek Jeugdliteratuur en didactiek geen overbodige luxe is.

In Shanghai vind je het beste onderwijs ter wereld. Dat concluderen de PISA-onderzoeken keer op keer. Columnist Ferry Haan heeft, in eigen woorden ‘het cruciale ingrediënt gevonden van de Chinese onderwijsprestaties’.