Onderzoek

Boeken lezen: voor tekst of taal?

In het moderne vreemdetalenonderwijs (MVT) ligt de nadruk op het trainen van taalvaardigheid. Literatuur, voor vwo een verplicht onderdeel, bungelt er los bij. Dat is niet alleen in Nederland zo, maar ook in andere Europese landen. Een gemiste kans, vindt vakdidacticus Jasmijn Bloemert, want het lezen van fictie is ook een manier om te leren communiceren in een vreemde taal. Wel signaleert ze in beleidsstukken van de Raad van Europa en het Curriculum.nu-ontwikkelteam MVT een kentering naar een meer ‘holistische benadering’. Idealiter is er dan bij de lessen literatuur aandacht voor formele tekstkenmerken, de (historische of maatschappelijke) context, literaire smaakontwikkeling van leerlingen (lezersgericht) en hun taalontwikkeling.
Om te kijken hoe het er in klassen bij Engels aan toe gaat, heeft Bloemert met een Dudoc-Alfa-promotiebeurs 168 leraren en 635 leerlingen uit de bovenbouw van het vwo bevraagd. De aandacht in de lessen voor literatuur varieert nogal, van nul tot 120 uur per jaar. De leraren passen in hun lessen vooral een tekstgerichte benadering toe, gevolgd door de lezers- en contextgerichte benadering, met de taalgerichte op de laatste plaats, al zijn de verschillen klein.
Leerlingen zien dat juist omgekeerd. Drie kwart (74%) vindt literatuurlessen vooral handig om de taal beter onder de knie te krijgen. Ze malen minder om literaire smaakontwikkeling (33%) en al helemaal niet om tekstkenmerken (12%).
Als leraren bewuster de vier benaderingen toepassen en verweven, komt literatuur minder los te staan, adviseert Bloemert. ‘Ga na waar in jouw lessen en toetsen de nadruk ligt en wat onderbelicht blijft. En bedenk: is dit het curriculum dat we willen doceren?’

Jasmijn Bloemert, Getting off the Fence: Exploring the Role, Position, and Relevance of Literature Education in the Teaching of English as a Foreign Language in Dutch Secondary Education. Proefschrift Rijksuniversiteit Groningen, 2019.

Dit artikel verscheen in Didactief, januari-februari 2020.