Nieuws

Jubileumcongres Koers houden

Dit congres werd georganiseerd met steun van het NRO.

Keynote Paul Kirschner:
Op de schouders van reuzen

Keynote van onze vaste columnist, emeritus professor Paul A. Kirschner, over zijn succesvolle boek Op de schouders van reuzen. Op alle gebieden staan wij op de schouders van grote pionierende voorgangers, als wij ons werk goed willen doen en onze professie (en de wetenschap daarvan) verder willen brengen. De moderne geneeskunde staat bijvoorbeeld op de schouders van pioniers als Joseph Lister (antiseptische praktijken) en Louis Pasteur (vader van bacteriologie). Hetzelfde geldt voor muziek, klassiek (Mozart, Beethoven, Bach) en modern (Buddy Holly, Bob Dylan, The Beatles). En zo is het ook in het onderwijs. Gebaseerd op het boek Op de schouders van reuzen dat Paul Kirschner samen met Luce Claessens en Steven Raaijmakers en met hulp van Didactief heeft gemaakt, bespreekt hij een vijftal reuzen op het gebied van de onderwijs- en cognitieve psychologie. Hoe kunnen hun bevindingen ingezet worden voor doelmatig, doeltreffend en plezierig onderwijs? (po/vo).

Paul A. Kirschner is Universiteitshoogleraar en Hoogleraar Onderwijspsychologie aan de Open Universiteit en Visiting Professor of Education aan de University of Oulu, Finland. Hij is tevens verbonden aan de Thomas More Hogeschool in België. Daarvoor was hij directeur van het Fostering Effective, Efficient and Enjoyable Learning environments (FEEEL) programma aan het Welten-instituut (OU). Hij is Fellow van de American Educational Research Association, de International Society of the Learning Sciences en de Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Science. 

Bjorn Wansink:
Paty in de klas

Onderwerpen zoals COVID-19, de terroristische aanslag op Samuel Paty of complottheorieën kunnen spanningen blootleggen in je klas. In dit webinar bespreekt Bjorn Wansink recent onderzoek en legt hij het reactie-kwadrant (Patist & Wansink, 2017) uit. Dit model helpt bij het reflecteren op wat de voor- en nadelen zijn van verschillende manieren van reageren op controversiële opmerkingen in de klas. Dit seminar biedt geen eenduidige oplossingen voor complexe klassensituaties, maar hopelijk wel stof tot nadenken en reflectie. Wansink publiceerde samen met Beatrice de Graaf en anderen een lesbrief na de moord op Paty. (vo)

Bjorn Wansink is universitair hoofddocent aan de Universiteit Utrecht en doet al jaren onderzoek naar hoe docenten lesgeven over controversiële onderwerpen.

Tim Surma:
Wijze lessen

Wanneer je de term ‘directe instructie’ dropt in een gesprek rond effectief
onderwijs, krijg je al gauw discussies over wat die term nu juist inhoudt. Afhankelijk van welk statement een persoon wil maken, kiest die voor één dan wel een andere definitie. In een poging om dit kluwen te ontwarren gaat Tim Surma in op een vijftal gangbare definities van directe instructie én hun bijhorende kenmerken. Hij besteedt o.a. aandacht aan klassieker Rosenshine (five meanings of direct instruction) en aan nagelnieuw onderzoek naar directe instructie.

Tim Surma is een van de auteurs van Wijze lessen, twaalf bouwstenen voor effectieve didactiek. Hij is Research Manager ExpertiseCentrum voor Effectief Leren aan de Thomas More Hogeschool in Vlaanderen. (vo)

Ineke Oenema:
Het jonge kind

Het jonge kind Nederland is kampioen kleuteren. Toch weten we uit onderzoek dat je jonge kinderen niet per se beter voorbereidt op groep 3 door ze langer in groep 2 te houden. Maar hoe richt je een krachtige leeromgeving in, zó dat je de transities voor de kinderen minder hard maakt? Dat is het thema van de webinar van Ineke Oenema-Mostert. Ze zal ingaan op ontwikkeling en leren van jonge kinderen in samenhang met de handelingsbekwaamheid van professionals in voor- en vroegschoolse organisaties: niet alleen de doelen onderweg, maar ook hoe je daar komt, niet de harde knip maar de doorgaande lijn. Een webinar over spelen en leren. (po)

Ineke Oenema-Mostert is lector aan de Academie Primair Onderwijs van NHL Stenden Hogeschool.

Janneke van de Pol:
Scaffolding

Leerlingen steeds een stapje verder helpen in hun leerproces, dat doe je met scaffolding of adaptief lesgeven. Janneke van de Pol vertelt je in dit webinar wat daar zoal bij komt kijken. Hoe stel je bijvoorbeeld een juiste diagnose van de kennis en het begrip van een leerling, zodat je daar op verder kunt bouwen? Van de Pol doet al jaren onderzoek op dit gebied en zag vele klassen van binnen. Behalve onderzoeksresultaten zal haar webinar dan ook praktische tips bevatten. (vo)

Janneke van de Pol is universitair hoofddocent aan de Universiteit Utrecht.

Kees de Glopper:
Lezen, kunst en kunde

Lezen is een raadselachtig wonder dat werelden opent én een vaardigheid die je kunt leren en onderwijzen. Naar lezen en effectieve leesdidactiek wordt veel onderzoek gedaan. Dit webinar gaat daar over. Het maakt duidelijk hoe je leerlingen kunt leren lezen met begrip. Al kan een leerling nog zo goed technisch lezen, zonder een brede woordenschat en kennis van de wereld blijft een tekst vaak abracadabra. Daarnaast moeten lezers actief op zoek gaan naar betekenis. Beginners moet je dit leren, door dit voor te doen en door in gesprek te gaan over de betekenis van een tekst. Kees de Glopper selecteerde met Amos van Gelderen en Roel van Steensel de wetenschappelijke artikelen die de kern vormen van het nieuwste deeltje in de Didactief Onderzoeksserie: Leer ze lezen. (po)

Kees de Glopper is sinds 2001 hoogleraar Taalbeheersing van het Nederlands aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn onderzoek en onderwijs betreffen de ontwikkeling van, het onderwijs in en het gebruik en de consequenties van geletterdheid. Hij promoveerde op het proefschrift Schrijven beschreven. Inhoud, opbrengsten en achtergronden van het schrijfonderwijs in de eerste vier leerjaren van het voortgezet onderwijs. Van 1980 tot 2001 werkte hij bij de opleiding onderwijskunde aan de Universiteit van Amsterdam.

Dominique Sluijsmans en Martin Ringenaldus:
Formatief handelen

Toetsing roept bij leerlingen nog vaak negatieve reacties op. Maar wat als toetsing iets wordt dat leerlingen helpt? Als toetsing iets wordt waarbij leerlingen geloof in eigen kunnen (terug)krijgen? Als  toetsing wordt ingezet als kans voor leren?
In deze webinar neemt Martin Ringenaldus je mee hoe het anders kan. Hij werkt als docent Duits intensief met formatief handelen in zijn onderwijs. Dat heeft in de loop der tijd tot vele inzichten en ook succeservaringen geleid. In deze bijdrage staat de praktijk van formatief handelen en de belangrijke rol van de docent centraal.

Dominique zal op basis van het verhaal van Martin reflecteren op wat  zijn praktijk zo sterk maakt vanuit wetenschappelijk onderzoek over formatief handelen. Vanuit de praktijk de verbinding leggen met de theorie én andersom is steeds de rode draad geweest in de vele gesprekken tussen Martin en Dominique. Ze kijken er naar uit hun gedachten op deze dag met jou te delen.

Martin Ringenaldus werkt als docent Duits aan RGO Middelharnis.
Dominique Sluijsmans is zelfstandig onderwijskundige en (mede)auteur van een aantal boeken op het terrein van toetsing gericht op leren.

Eddie Denessen en Linda van den Bergh:
Werk maken van gelijke kansen

Werk maken van gelijke kansen. Iedereen heeft er de mond vol van en iedereen in Nederland lijkt verstand te hebben van onderwijs en iets van je te willen. Maar uiteindelijk is er maar één kapitein op het schip: jij moet als leraar beslissen welke koers je gaat varen en welke keuzes je gaat maken. Gelukkig is er genoeg onderzoek dat zegt welke interventies in de klas echt kansrijk zijn. 

Eddie Denessen is bijzonder hoogleraar Sociaal-culturele achtergronden en differentiatie in het onderwijs aan het Instituut Pedagogische Wetenschappen van de Universiteit Leiden (Sardes-leerstoel). Daarnaast werkt hij als universitair hoofddocent Onderwijswetenschappen aan de Radboud Universiteit. In zijn onderzoek hanteert hij een multidisciplinaire visie op onderwijs, met een nadruk op maatschappelijke gevolgen. Hij richt zich vooral op kansenongelijkheid, verwachtingen, selectie en differentiatie, culturele diversiteit en ouderbetrokkenheid.

Linda van den Bergh is lector Waarderen van diversiteit bij Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg. Zij startte haar loopbaan als leraar in het basisonderwijs. Ze doet praktijkgericht onderzoek naar de professionele ontwikkeling van leraren, met een focus op verwachtingen die leraren hebben, differentiatie, feedback en de ontwikkeling van een reflectieve, onderzoekende houding.

Gert Biesta:
Wie bewaakt het kunstenaarschap van de leraar?

'Er komt enorm veel op het onderwijs af, en veel daarvan komt terecht op het bordje van de leraar. Naast alles wat het onderwijsbeleid terecht van het onderwijs vraagt, is er ook een niet aflatende stroom van goedbedoelde informatie uit wetenschappelijk onderzoek. Bij sommigen genereert dat enthousiasme, omdat het de belofte in zich lijkt te houden dat het onderwijs, net als bijvoorbeeld de gezondheidszorg, daarmee een stevig wetenschappelijk fundament kan krijgen. Daarbij gaat de aandacht vooral uit naar onderzoek dat aantoont welke interventies werken. Is dat de hoopvolle toekomst waar we met zijn allen de schouders onder moeten zetten? Ik denk het niet, omdat het idee van lesgeven als een interventie, van de vorming van de leerling als een effect, en van het onderwijs als een proces dat ‘werkt’ zoals machines werken, een verkeerd beeld geeft van de complexe dynamiek van het onderwijs. Daarmee wordt het unieke karakter van het leraarschap maar al te gemakkelijk ondermijnd. Hierover deel ik in dit webinar een aantal reflecties, mede gebaseerd op mijn ervaringen met onderwijsonderzoek in verschillende landen en contexten.'

Gert Biesta publiceert later dit jaar een Nederlandse vertaling van zijn boek Educational Research: An Unorthodox Introduction (Bloomsbury 2020). Hij is verbonden aan een onderzoekscentrum voor Public Education in Schotland, en verbonden aan de Universiteit van Edinburgh waar hij theorie en pedagogiek geeft en adjunct directeur is van het instituut voor de lerarenopleiding. Hij is tevens lid van de wetenschappelijke adviescommissie van Curriculum.nu.

Niek van den Berg:
Begeleiden in het mbo

Wat kun je als mbo-docent doen om je studenten te stimuleren goed na te denken over wat ze willen en kunnen? Niek van den Berg presenteert in haar webinar onderzoek dat ze op een rijtje zette in antwoord op een vraag van een docent van het ROC Amsterdam.

Niek van den Berg is kennismakelaar bij de Kennisrotonde en lector Grenspraktijken van opleiders en onderzoekers bij Aeres Hogeschool Wageningen.

Wilfried Admiraal:
Werkplaats onderwijsonderzoek

Wilfried Admiraal gaat in zijn webinar in op de samenwerking tussen onderzoekers en leraren in werkplaatsen onderwijsonderzoek.

Wilfried Admiraal is hoogleraar Onderwijskunde aan de universiteit Leiden, en directeur van de universitaire lerarenopleiding in Leiden, het ICLON. Hij is hoofd van het onderzoeksprogramma 'Student participation, engagement and achievement in online learning in higher education' van het Centre for Education and Learning (CEL) van de strategische alliantie tussen de universiteiten van Leiden, Delft en Rotterdam.

Rondetafelgesprek Koers houden

We eindigen met een rondetafelgesprek over hoe je koers kunt houden in een school die voortdurend onderhevig is aan allerlei invloeden. Overheid, schoolbestuur, onderzoekers, ouders, ze willen steeds weer iets nieuws, iets anders, maar hoe zorg je ervoor dat het grote plaatje niet verloren gaat in de waan van de dag? (po/vo)

Aan tafel zitten o.a. pedagoog Gert Biesta (Universiteit van Edinburgh), onderzoeker Hanke Korpershoek (adjunct-hoogleraar Onderwijswetenschappen ihb innovatie en verbetering aan de Rijksuniversiteit Groningen), Eva Naaijkens (directeur van de Alan Turingschool in Amsterdam, auteur van Als we nu weer eens gewoon gingen lesgeven? en tot voor kort lid van de commissie Zevenbergen die het bevoegdhedenstelsel moest herzien) en Fadie Hanna (onderzoeker bij Centre of Expertise Urban Education van de Hogeschool van Amsterdam rondom het thema diversiteit en inclusiviteit in het onderwijs, docent Academische Pabo Universiteit van Amsterdam en lid van Didactiefs redactieadviesraad). Gespreksleider is Stef Verhoeven.

Verder lezen

1 Jubileumdossier: Didactief 50 jaar!
2 #Didactief50