Een Wikicurriculum?

Gebruikers van Wikipedia weten dat de meest interessante pagina niet onder het menu ‘lezen’ zit, maar onder het menu ‘geschiedenis’. Daar staat wie wanneer wat heeft toegevoegd aan of verwijderd uit de tekst. Meestal blijft onduidelijk waarom aan de tekst is gesleuteld of wie er schuilgaat achter pseudoniemen als SimonDeDanser of Maiella. De ‘belofte’ van Wikipedia dat iedereen kan bijdragen en er bij voldoende grote aantallen een zelfcorrigerend proces tot stand komt, was interessant, maar we weten inmiddels dat het internet niet zo’n onschuldig en open medium is als werd gedacht.

De curriculumontwikkeling in Nederland lijkt meer en meer op de dynamiek van Wikipedia. Positief is dat iedereen die dat wil zijn zegje kan doen, ronde na ronde na ronde. Maar één probleem zit in de woorden ‘wie dat wil’, want de feedback die binnenkomt is van degenen die tijd en moeite hebben genomen om naar de voorstellen te kijken. Hoeveel tijd en moeite en met hoeveel verstand van zaken blijft onduidelijk, net zoals de vraag waar de input is van degenen die geen tijd hebben of die fundamentele bedenkingen bij de hele onderneming hebben.

Een tweede Wikipedia-achtig probleem is information overload. De website van Curriculum.nu biedt toegang tot alle feedback, ook van expertpanels, maar er is inmiddels zo ongelofelijk veel informatie beschikbaar dat het moeilijk is om door de bomen het bos nog te zien. De vraag is hoe alle input, rijp en groen, verwerkt gaat worden, welke ideeën komen bovendrijven en welke kopje onder gaan.

En daar zit het derde Wikipedia-achtige risico: dat de uitkomst van het proces een grootste gemene deler van opvattingen is, een grijs gemiddelde waar niemand zich aan kan storen, maar dat ook weinig scherpte meer heeft, waar iedereen een beetje zijn zin krijgt maar consistentie ver te zoeken is. De kans is ook groot dat de uitkomst sporen draagt van de waan van de dag en te weinig langetermijnperspectief. En de vraag is zelfs of het proces wel gericht moet zijn op consensus, of dat pluraliteit juist belangrijk is voor een goed curriculum.

Zijn dit denkbeeldige problemen? Ik denk het niet. Ik schrik als ik lees dat het in kunst- en cultuuronderwijs om maak- en denkstrategieën zou moeten gaan en dat het artistiek-creatief vermogen van leerlingen centraal moet staan. Dat is misschien een goed uitgangspunt voor handenarbeid of technologieonderwijs, maar is voor kunst- en cultuuronderwijs te mager en te modieus. Te cognitief, te constructivistisch, met te veel nadruk op expressie en te weinig besef van de politieke dimensies van kunst en cultuur.
Ik schrik ook als persoonsvorming wordt neergezet als het proces waarin leerlingen hun eigen kwaliteiten en voorkeuren leren kennen. Onderwijs is er juist om leerlingen aan te sporen die kwaliteiten en voorkeuren te bevragen – egoïsme is immers ook een kwaliteit en racisme ook een voorkeur.

Misschien is het grootste probleem met het Wikicurriculum dat het een onderwijsvisie ontbeert. De staatssecretaris die het traject lang geleden in gang zette, meende dat die twee van elkaar gescheiden konden worden. Ik denk – nog steeds – dat die scheiding onmogelijk is en dat de vraag naar goed onderwijs niet ontweken kan worden. Zeker omdat de huidige voorstellen eigenlijk bol staan van ideëen over onderwijs, maar de discussie daarover impliciet blijft.

Laten we hopen dat de politiek voldoende moed heeft om de fundamentele vragen over goed onderwijs straks nogmaals te stellen en niet denkt dat onderwijsinnovatie louter een kwestie is van vakkenvullen.
 

Gert Biesta is hoogleraar aan Maynooth University (Ierland) en aan de Universiteit voor Humanistiek.

Dit artikel verscheen in Didactief, september 2019.