Hinke Endedijk is universitair docent Onderwijs- en Pedagogische Wetenschappen aan de Universiteit Leiden. Hiervoor was zij universitair docent aan de Universiteit Utrecht waar ze doceerde over leerkracht-leerling relaties, peer relaties en passend onderwijs. Ze promoveerde op coöperatie tussen jonge kinderen en sociale evaluatie door leeftijdsgenoten bij het Behavioural Science Institute en Donders Institute van de Radboud Universiteit Nijmegen (2016).
Het onderzoek van Endedijk richt zich op probleemgedrag in het onderwijs, en in het bijzonder op de vraag hoe leraren daar beter mee kunnen omgaan. Welke handvatten zijn er om in te spelen op gedragsproblemen in de klas. Crux: gedrag is een vorm van communicatie, waarbij je jezelf als leraar vragen kunt stellen als: wat is de functie van dit gedrag van de leerling? Wat zijn de onderwijsbehoeften van deze leerling? Hoe kan ik inspelen op deze behoeften, zonder andere leerlingen tekort te doen? Endedijk onderzoekt bijvoorbeeld hoe je leerkrachten kunt ondersteunen om onderwijsbehoeftes van leerlingen te ‘lezen’ of welke invloed de relatie en interacties tussen leerkracht en leerling hebben voor het cognitief en sociaal functioneren van de leerling.
Welke invloed heb je als leraar op de onderlinge relaties tussen je leerlingen? Vermoedelijk veel, blijkt uit een grootschalige overzichtsstudie, en meestal onbewust. Wil je de sociale relaties tussen je leerlingen verbeteren? Begin bij jezelf.
Waarom gedraagt die ene leerling zich zo lastig? Reflectie in zes stappen laat je dat beter begrijpen.
Meer over BEGRP, een stappenplan voor leerkrachten om effectiever om te gaan met probleemgedrag in de klas.
Alledaagse interacties in de klas roepen bij een leerkracht allerlei emoties op. Daarnaast moet je beslissen hoe je gaat reageren: grijp je in? En zo ja, op welke manier? Aan de hand van drie studies hebben onderzoekers in de praktijk gekeken wat interacties met storende leerlingen met de emoties van een leerkracht doen en hoe deze dynamiek de emotionele sfeer en interacties in de gehele klas kan beïnvloeden.
Hoe sociaal zijn jonge kinderen? Psycholoog Hinke Endedijk observeerde 180 kinderen tussen de 2 en 4 jaar tijdens het spelen met leeftijdgenootjes.
De overzichtsstudie van Hinke en collega’s : Endedijk, H. M., Breeman, L. D., van Lissa, C. J., den Boer, L., & Mainhard, T. (2022). The teacher’s invisible hand: A meta-analysis of the relevance of teacher-student relationship quality for peer relationships and the contribution of student behavior. Review of Educational Research, 92, 370-412.
Hele generaties Schiedamse leerlingen heeft ‘mees groep 8’ Anton Horeweg lesgegeven. Dit voorjaar verschijnt zijn naslagwerk Handboek gedrag op school. Didactief sprak met hem over worstelende leerlingen en lesgeven in coronatijd.
Anton Horeweg geeft regelmatig workshops aan collega's. Zo ook aan leraren van de Lucas Academie, dit keer over executieve functies. Zijn publiek heeft interesse, maar kampt ook met geheel eigen problemen.
Omgaan met opvallend gedrag in de klas kan op allerlei manieren, maar wat werkt het best? Niet wachten tot het fout gaat, maar zeggen hoe je het graag ziet en de leerlingen die het goed doen extra aandacht geven. Zo kan het ook, en straf geven is dan niet nodig.
In het contact met je leerlingen neem je voortdurend beslissingen, midden in de dynamiek van de klas. Hoe weet je of je het juiste doet op het goede moment? In vier stappen leer je samen met collega’s je pedagogische sensitiviteit te ontwikkelen.
Leerlingen labelen als lastig of onhandelbaar is het begin van uitsluiting. Luister meer naar leerlingen en hun ouders, bepleit de Deense promovenda Gro Emmertse Lund.
Probleemgedrag of juist een teruggetrokken kind in de klas: soms is de gehechtheid van het kind de oorzaak. 30 tot 40% van de gezonde, thuiswonende kinderen is volgens onderzoekers onveilig gehecht en dat zie je vaak terug in hun gedrag.
Leerlingen leren meer naarmate zij een betere relatie hebben met hun leraar. Wat betekent dit voor passend onderwijs en het gesprek daarover op school? En welke rol heeft de schoolleider? Een kijkje in de keuken op twee basisscholen.
Zit je met de handen in het haar bij die ene ‘moeilijke’ leerling? In een digitale leeromgeving bieden collega-leraren inspiratie. ‘Ik was ook zo’n juf die gedrag vooral lastig vond. Dat wilde ik anders doen.’
In deel 2 van ‘rolmodel helpt bij uitdagend gedrag’ laat een rolmodel zien hoe je als leraar de autonomie van leerlingen kunt versterken.
Iedereen kent ze: korte lontjes in de klas. Hoe ga je daarmee om? Schrijver en expert in ‘straatcultuur’ Hans Kaldenbach geeft tips.
In dit derde deel van ‘rolmodel helpt bij uitdagend gedrag’ gaan we in op het stimuleren van sociale verbondenheid.
Nederlanders maken zich steeds meer zorgen over gedragsproblemen van sommige leerlingen en de veiligheid in het primair en voortgezet onderwijs. Desondanks vinden ze dat scholen voldoende werk maken van zaken als orde, netheid, discipline, sociale vaardigheden en waarden en normen.
Kinderen met ADHD zijn voor veel leraren een hele uitdaging. Met een paar eenvoudige ingrepen kun je deze leerlingen verder helpen.
Bijna elke school heeft een 'moeilijke' groep. Maar drie zoals op de IJsselsteinse Paulusschool? Dat is uitzonderlijk. Wat is eigenlijk een moeilijke groep en hoe krijg je (weer) grip op zo'n klas?
De leerling wil zich goed gedragen, maar soms lukt dat niet. Op MET, school voor praktijkonderwijs in Waalwijk, helpt het non-contract daarbij.
Leerlingbegeleiding is onderwerp op de Onderwijs Research Dagen. Een van de sprekers is Thea Peetsma. Zij deed onderzoek naar zorgstructuren en motivatie. ‘Leerkrachten vinden cognitieve problemen over het algemeen minder lastig om aan te pakken dan gedragsproblemen.’
Leraren past volgens Platform Onderwijs2032 een grotere rol in het opvoeden van leerlingen tot ‘vaardige, waardige en aardige’ jonge burgers. Maar ze kunnen daarbij beter niet belonen en straffen.
Het bespelen van een instrument is niet alleen goed voor de muzikale ontwikkeling van kinderen, maar verbetert ook hun concentratie, geheugen en emotieregulatie. Dat concluderen onderzoekers van de Universiteit van Vermont.
Mbo-scholen hebben veel te maken met probleemgedrag van leerlingen. Een Leidse promovenda ontwikkelde een instrument om problemen in kaart te brengen.
Elke middag wijst een leraar op gereformeerde basisschool Immanuel in Best een of twee pleinbikkels aan: kinderen die opvallen door goed gedrag. En dat heeft een positief effect als ze ouder worden.
Opstandig gedrag van kinderen tussen de acht en dertien jaar is vaak een voorbode van problemen, zoals slechte schoolprestaties, een gebrek aan sociale steun en antisociaal gedag. De sociale context speelt daarin een belangrijke rol.
Het blijkt mogelijk als basisschoolleerkracht wat te doen aan ernstig agressief gedrag van kinderen. Het leerplan kan effect sorteren, mits de leerkracht dit vakkundig en consequent toepast in de klas.
Bijna een op de vijf leerlingen heeft last van angstige of depressieve gevoelens. Hoe stimuleer je hen om zich uit te spreken? Dit hebben ze van je nodig.
Wie zijn de grootste stoorzenders in de klas: jongens of meisjes? Onderzoekers van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen zochten het uit.
Leren houden van het onhebbelijke kind, vraagt je te houden van het onhebbelijke in jezelf. De oplossing ligt zelden in de samenstelling van de klas, betoogt Cindy Stienstra.
Referenties bij het webinar van Hinke:
Babad, E. (2009). The social psychology of the classroom. Taylor & Francis.
Bandura, A. (1971). Social learning theory. General Learning Press.
Bukowski, W. M., Laursen, B., & Rubin, K. H. (2018). Peer relations: Past, present and promise. In W. M. Bukowski, B. Laursen, & K. H. Rubin (Eds.), Handbook of peer interactions, relationships, and groups (2nd ed., pp. 3–22). Guildford Press.
Endedijk, H. M., Breeman, L. D., van Lissa, C. J., den Boer, L., & Mainhard, T. (2022). The teacher’s invisible hand: A meta-analysis of the relevance of teacher-student relationship quality for peer relationships and the contribution of student behavior. Review of Educational Research, 92, 370-412.
Farmer, T. W., McAuliffe Lines, M., & Hamm, J. V. (2011). Revealing the invisible hand: The role of teachers in children’s peer experiences. Journal of Applied Developmental Psychology, 32(5), 247–256.
Gest, S. D., & Rodkin, P. C. (2011). Teaching practices and elementary classroom peer ecologies. Journal of Applied Developmental Psychology, 32(5), 288–296.
Hendrickx, M. M. H. G., Mainhard, T., Boor-Klip, H. J., & Brekelmans, M. (2017a). Our teacher likes you, so I like you: A social network approach to social referencing. Journal of School Psychology, 63, 35–48.
Hendrickx, M. M. H. G., Mainhard, T., Boor-Klip, H. J., & Brekelmans, M. (2017b). Teacher liking as an affective filter for the association between student behavior and peer status. Contemporary Educational Psychology, 49(April), 250–262.
Hughes, J. N., Cavell, T. A., & Willson, V. (2001). Further support for the developmental significance of the quality of the teacher-student relationship. Journal of School Psychology, 39(4), 289–301.
Kincade, L., Cook, C., & Goerdt, A. (2020). Meta-analysis and common practice elements of universal approaches to improving student-teacher relationships. Review of Educational Research, 90(5), 710–748.
Van den Berg, Y. H. M., Stoltz, S. & Cillessen, A. H. N. (2016). ‘Ga lekker zitten…’. Nieuwe inzichten voor het maken van een klasindeling. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 55, 3-9.
Whitby, P. J. S., Ogilvie, C., & Mancil, G. R. (2012). A framework for teaching social skills to students with Asperger syndrome in the general education classroom. Journal on Developmental Disabilities, 18, 62–72.
Dit webinar kwam tot stand in samenwerking met ResearchED Nederland.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
