Dossier: Op lesbezoek

Deze artikelen zijn alleen voor abonnees. Nog geen inlogcode? Registreer je hier.

 

December 2023:
Ook aan de lerarenopleidingen komt meer aandacht voor digitale geletterdheid (dg), vertelt lerarenopleider Mickey Touwslager. Enthousiaste opleiders zijn een netwerk gestart. ‘We willen de meerwaarde van dg laten zien en we ontwikkelen een gezamenlijke kennisbasis digitale geletterdheid om met alle hogescholen aan dezelfde leeruitkomsten te kunnen werken.’

 

November 2023:
Corrie de With helpt een student inzien dat het belangrijk is een les op te bouwen vanuit het waarom. ‘Toen ik mijn student in de nabespreking van een stageles Levensbeschouwing vroeg waarom zijn les over de maatschappelijke stage was gegaan, zei hij: “Het stond op het rooster.” Zijn antwoord was eerlijk en pragmatisch, maar pedagogisch gezien natuurlijk niet waar ik naar op zoek was.’

 

 

Oktober 2023:
Kennedy Tielman helpt een studente spanning te doorbreken bij het lesgeven aan een cultureel diverse klas. Waar ze voorheen dacht “ik moet professioneel zijn, mijn eigen ervaringen staan hierbuiten”, besloot ze zich nu juist kwetsbaar op te stellen.’

 

 

September 2023:
Rajae El Himer ziet hoe een student door spel haar pedagogisch handelen verrijkt. ‘Een hele rij LEGO-soldaatjes in legeruniform, zo stelde mijn student haar 3 havo-leerlingen op. Ze ontdekte dat onder dat gevechtstenue van haar leerlingen gewone kinderen zaten, die ook maar een pantser droegen. Ze was verrast over dat inzicht. “Liever zie ik de leerlingen als strijders, en mezelf als aanvoerder die aan hun kant staat,” reflecteerde ze.’

Beeld: Deniece Brouwer.

 

 

Juni 2023:
Gorik Van Helleputte helpt een student de juiste vragen te stellen bij het buiten de klas leren. ‘In de stageles was mijn student halverwege geswitcht van de zoek-mindset (vormen zoeken) naar de uitzoek-mindset (vormen schematiseren). Ze was onvoldoende helder in haar instructie bij het tweede deel, waardoor enkele leerlingen in de “zoek-modus” bleven, niet begrepen dat er meer “open” gedacht diende te worden en afhaakten.’

 

Mei 2023:
Ilonka van der Sommen helpt een student zijn leerling met autisme beter voor te bereiden op een toets. ‘Niet alle leerlingen weten wat hen te doen staat bij de boodschap “vergeet niet, volgende week hebben we een toets”. Dat ontdekte mijn student toen zijn havo 2-leerling alweer niet voor een toets had geleerd. In de master Educational Needs deelde hij zijn zorg over de jongen die een 3 scoorde en vervolgens simpelweg “nee” antwoordde op de vraag of hij zijn boeken thuis eigenlijk wel had opengeslagen.

 

April 2023:
Colleen Clinton wijst haar student op de risico’s van niveaudifferentiatie. Die geeft aan dat ze de methode heeft gevolgd. En dat haar mentor het op deze manier doet. Ik vraag haar of er ook andere, beter passende manieren denkbaar zijn om aan de onderwijsbehoeften van de verschillende leerlingen te voldoen. Ook spreek ik met haar over de risico’s van niveaudifferentiatie: fixed mindsets, verwachtingseffecten en niveaudeterminisme.

 

 

Maart 2023:
Maaike Nap leert haar student om zijn handelen te baseren op meer dan bronnen alleen. Toen hij de klas aan het werk zette met een opdracht, waren er drie meiden die hun nagels begonnen te lakken. Het groepje had eerder al een waarschuwing gehad, dus stuurde mijn student hen nu de klas uit. Hij baseerde zich hierbij op wat hij had geleerd over het belang van kordaat optreden om grenzen te bewaken en zo verder verstorend gedrag te voorkomen. Achteraf had hij geen goed gevoel over zijn sanctie omdat deze niet aansloot bij de context (het achtste uur op vrijdagmiddag).

 

Januari/februari 2023:
Martin van der Plas ziet hoe een aanstaande leraar formatief handelen leert inzetten. ‘Minder toetscultuur en meer focus op het leerproces; de laatste tien jaar is formatief handelen in zwang geraakt. Het sluit aan bij nieuwe onderwijsinzichten, maar in de praktijk is de invulling ervan voor aanstaande leraren vaak zoeken. Het is belangrijk voorafgaand duidelijk te maken wat de leerdoelen zijn, zodat voor iedereen helder is wat je precies met elkaar bespreekt of evalueert en je zeker weet dat je allemaal dezelfde taal spreekt.

 

December 2022:
William Buys ziet hoe perfectionisme een student in de weg zit. ‘Mijn studente maakte tijdens een les scheikunde in 3 havo een foutje bij het bespreken van het huiswerk. In haar uitleg verwisselde ze de dichtheid van goud (19,3) met de dichtheid van platina (21,5). Een leerling wees haar hierop en ze gaf haar vergissing met een rood hoofd toe. In de nabespreking was de student boos op zichzelf en ontevreden over haar les; het voorval kleurde haar perceptie van de hele vijftig minuten.’

 

 

November 2022:
Johan De Wilde ziet hoe zijn student voorbijgaat aan de gedachte achter ‘foute’ antwoorden. Toen een van de kleuters “regenen” antwoordde op een vraag waar “smelten” het juiste antwoord was, verbeterde mijn student de leerling zonder er verder woorden aan te geven. Terwijl het een mooie kans was geweest om stil te staan bij het concept regenen en de overeenkomsten en verschillen met smelten.’

 

 

Oktober 2022:
Mirjam Mandemaker is onder de indruk van een rekenles van een student die een combinatieklas liet leren door te ervaren. ‘Soms weet een student je echt te verrassen met zijn of haar talent. Zij stond voor een combinatieklas van groep 4, 5 en 6. Ze had niet alleen aandacht voor differentiatie, maar liet leerlingen ook bewegen tijdens de les. Ze maakte bovendien gebruik van verschillende objecten om leerlingen te motiveren.’

 

 

September 2022:
Quincy Elvira leerde een student haar les voor te bereiden vanuit vakdidactisch perspectief. ‘Ze was vooral gericht op de inhoud van de les en volgde daarbij de lesmethode, wat haar houvast gaf om kennis over te dragen. Maar een boek is one size fits all en mijn student had moeite de lesstof te vertalen naar de context van haar leerlingen.’

 

 

 

Juni 2022:
Roberto Alvarez hielp een student een les op afstand voor te bereiden. ‘Mijn student hoorde dat ze haar les economie in 3 vwo de volgende dag ineens online moest geven. Ik vond het mooi te merken dat zij hierbij op zoek was naar ICT-tools die ondersteunend zouden zijn aan haar lesdoelen, en niet andersom. Alleen wanneer je ICT beredeneerd verbindt met de inhoud en didactiek, heeft het een positieve invloed op leren.’

 

 

Mei 2022:
GertJan Boog zag een student die vooral bezig was met zichzelf. ‘In mijn ogen staat of valt goed onderwijs met het “zien” van het kind. Maar veel leerkrachten in opleiding zijn, vooral in hun eerste jaar, nog erg bezig met zichzelf. Maar pas wanneer je de ander ziet, kan je hem helpen verder te komen in zijn ontwikkeling.’

 

 

 

April 2022:
Monique van den Heuvel zag haar student schipperen tussen het belang van de groep en dat van de leerling. ‘Ik wees mijn student op onderzoeken naar pedagogiek. Voor haar dilemma bestaat geen kant-en-klare oplossing, juist omdat de situatie zo afhankelijk is van de interactie tussen jou en de leerling.’

 

 

Maart 2022:
De rol van ordebewaker vond de student van Willem Brobbel maar lastig. 'Ze neigde ernaar om telkens weer met leerlingen in gesprek te gaan over het waarom van hun gedrag. Maar regels zijn er niet voor niets.' De student ging ermee aan de slag. 'Een mooi voorbeeld van hoe je als leraar je persoonlijke kant met je professionele kant kunt verzoenen. Mijn student paste haar gedrag in de klas aan zonder zichzelf kwijt te raken.'

 

 

Januari/februari 2022:
Yke Meindersma zag haar student worstelen met afkortingen. 'De afkortingen waren tijdens een eerdere toets over woordsoorten het grootste struikelblok gebleken: om de toets goed te kunnen maken moest je die afkortingen kennen.' Haar student ging in gesprek met de sectievoorzitter. 'Zij had eigenlijk ook geen idee waarom die afkortingen zo doorslaggevend waren op de toets, zei ze. Het was zo gegroeid.'

 

 

 

December, 2021:
De student van Sonja Stuber liep vast in een beklemmende schoolcultuur. Hij 'moest van zijn werkplekbegeleider delen van de rekenmethode overslaan, omdat die niet getoetst werden. Van de tien lessen deden leerlingen er slechts twee volledig, vertelde hij tijdens een terugkomgesprek.' Er bleek niets aan te doen: 'De student had zijn bezwaren aan de werkplekbegeleider voorgelegd, maar kreeg te horen dat de school dit nu eenmaal zo deed. Hij had het maar te accepteren. Dat vond hij heel beklemmend.'

 

 

November, 2021:
Henk Logtenberg zag hoe een zij-instromer leerde écht contact te maken met leerlingen. 'Mijn student besefte dat zijn non-verbale gedrag weleens de sleutel kon zijn tot betere interactie met zijn leerlingen en een optimaler pedagogisch klimaat.' Met succes: 'De interactie nam toe en hij merkte dat zijn leerlingen de lesstof beter leerden. Inmiddels heeft hij zijn leertraject afgerond en staat hij met veel plezier zelfstandig voor de klas.’
 

 

Oktober, 2021:
Hanneke Tuithof keek mee bij een taalgerichte geschiedenisles. 'Leerlingen maken zich de begrippen sneller eigen als ze moeten vertellen hoe zij tegen een onderwerp aankijken, dan wanneer ze alleen jouw verhaal horen.' Haar student gaat zich daar nu verder in verdiepen. 'Dat is hoe ik het als lerarenopleider natuurlijk graag zie: dat de praktijk onze studenten ook inspireert tot nieuw onderzoek.' 

 

 

September, 2021:
'Ze merkte dat de leerlingen met betere antwoorden kwamen en vond de betrokkenheid groter: iedereen leek nu zijn best te doen op een goed antwoord.' Wouter Vermeule zag hoe zijn student betere beurten leerde geven in de bovenbouw van de basisschool.

 

 

Juni, 2021:
'Sommige leerlingen vinden Fries een lastig vak en begrijpen niet waarom ze de taal moeten leren. Als leraar moet je ze dan allemaal zien mee te krijgen.' Babs Gezelle Meerburg, lerarenopleider aan NHL Stenden, ziet bij lessen Fries hoe belangrijk het is dat haar studenten kunnen motiveren en differentiëren.

 

 

Mei, 2021:
Laurens Snoek, lerarenopleider godsdienst/levensbeschouwing aan de Christelijke Hogeschool Ede, zag hoe verfijnde communicatie de relatie met leerlingen verbetert. 'Pas toen de leerlingen aan een groepsopdracht begonnen, ontdekte ik waar het schuurde.'

 

 

April, 2021:
Rosa Rodrigues, pabo Hogeschool Rotterdam, keek mee bij een taalrijke kleuterles in Rotterdam-Zuid. Ze spreekt over woordenschat, meertaligheid en aansluiten bij de leefwereld van alle kids. 'Tijdens de opleiding benadrukken we dat je door je taalgebruik leerlingen kunt laten zien dat je erkent wie ze zijn en waar ze vandaan komen.'

 

 

Maart, 2021:
'De kinderen schreeuwden door elkaar, terwijl mijn student zijn instructies over het lawaai probeerde heen te roepen. Naderhand bleek dat mijn student het zelf helemaal niet zo verkeerde les vond'. Daniel Nieuwenhuizen, lerarenopleider rekenen aan de Hogeschool Leiden, zag een les ontsporen van een student die dit zelf niet doorhad.

 

Januari/februari, 2021: 
Maartje Verschuren (Fontys Hogescholen in Tilburg) moedigt haar beginnende aardrijkskundedocenten aan om formatief te werken. 'Ze moeten zich afvragen waar goede opdrachten aan voldoen, wat ze ermee willen bereiken. Krijg je inzicht in het denkproces van een leerling, dan kun je gerichte feedback geven.'

 

 

                                  -----                                2020                           -----

 

December, 2020:
Janneke van Hest, lerarenopleider aan de Hogeschool Utrecht, keek mee met een wiskundeles over meetkunde. De leraar in opleiding werd bij die les met de neus op de feiten gedrukt. 'Mijn student wist dat er hiaten in haar wiskundige kennis zaten. Daar wilde ze graag verandering in brengen.'

 

 

November, 2020: 
Susanne Görlich van de Hogeschool van Amsterdam ging langs bij een Duitse leraar in opleiding. Een topstudent, gemaakt voor het werk. 'Ze had alles goed onder controle en iedereen dacht: die komt er wel. Maar voor docenten met een niet-Nederlandse achtergrond begint dan vaak het moeilijke deel van het werk: de cultuurverschillen overbruggen'. 

 

 

Oktober, 2020:
Deze maand vertelt Allard Polak hoe je stagiairs een natuurles laat aanpakken. 'Ik benadruk geregeld dat je geen bioloog hoeft te zijn om goed natuuronderwijs te kunnen verzorgen. Het is juist mooi als je samen met je leerlingen op zoek gaat naar kennis.' 

 

 

September, 2020:
We trapten deze rubriek af met Margriet van der Werff, lerarenopleider bij het Friesland College/NHL Stenden Hogeschool. Ze vertelt over een lio, die tijdens zijn economieles in het mbo meer zelfsturing wil zien bij zijn studenten.

 

Dit dossier wordt doorlopend aangevuld. 

Meer Didactief-artikelen lezen? Trakteer jezelf op een online abonnement voor slechts €24,50: maar liefst tien edities per jaar en toegang tot ons archief vanaf 2003.