Dossier

Spieken bij de Alan Turing

Mei/juni 2024:
Maakonderwijs valt zeker niet binnen de comfortzone van iedere leraar. Het vraagt een andere houding dan je gewend bent. In een gewone (kennisoverdracht)les weet je aan het begin wat je einddoel is, waar je je leerlingen aan het eind precies wil hebben en hoe je ze daar krijgt. Tijdens een maakopdracht weet je niet hoe het eindresultaat zal zijn. Bij een maakles begin je ergens, je begeleidt en stimuleert en ziet wel waar de leerlingen uitkomen. Het proces is belangrijker dan het product.

April 2024:
Kunnen onze leerlingen rekenen op de leraar om goed te leren rekenen? Dat was een van de vragen die wij onszelf stelden toen we in 2016 de deuren van onze school openden. We zagen op basis van analyses dat de rekenresultaten ver achterbleven en deden het rekenonderwijs volledig op de schop. Hierbij richtten we ons op het rekenniveau van de leraar, instructiekwaliteit, versterken van het leerplan vanaf groep 1, en coaching van leraren.

Maart 2024:
Het idee dat jonge kinderen anders leren dan oudere kinderen en dus ook ander onderwijs nodig hebben, is diepgeworteld. Maar er zijn geen aanwijzingen voor (Van Koeven en Smits, 2016). Kleuters directe instructie geven of een kennisrijk curriculum aanbieden, is voor veel leraren dan ook een brug te ver. Toch is er overweldigend bewijs dat het van jongs af aan kennisrijk onderwijs aanbieden kansenongelijkheid tegengaat (Grissmer e.a., 2023). Hierbij geeft de leraar instructie en uitleg en oefent de leerling begeleid in.

Januari/februari 2024:
Leraren hebben tijd en ruimte nodig om zich de complexe vaardigheid van het lesgeven eigen te maken. Je moet kennis hebben van vakinhoud, vakdidactiek en pedagogiek, en daarnaast moet je goed kunnen plannen, organiseren en communiceren. Alle gereedschappen die je hiervoor nodig hebt, zitten bij ons op school in een denkbeeldig gereedschapskistje.

December 2023:
Goed gedrag in de school is het fundament waarop goed onderwijs wordt gebouwd. Leraren en leerlingen moeten zich veilig voelen in de klas en met zelfvertrouwen aan het werk gaan. Bij aanvang van de school hebben we ons dus gericht op gedrag. We gingen aan de slag met voorwaarden die de sociale veiligheid in de klas én school stimuleren. Het eerste jaar was zwaar. Wil je van gedragsproblemen af, dan moet je als team stevig aan de bak.

November 2023:
Eerder vergeleek Yra van Dijk in NRC de leescrisis met de klimaatcrisis: ‘Er moet nú iets gebeuren, maar niemand weet precies wat.’ Een aspect van de leescrisis is het gebrek aan leesplezier bij leerlingen. Leerlingen uit Nederland, zo laten PIRLS en PISA zien, lezen buiten school het minst lang en beleven er weinig plezier aan, vergeleken met leeftijdgenoten elders. Maar leraren kunnen het tij keren. Lees Hoe bevorder je leesplezier?

Oktober 2023:
Veel basisscholen werken thematisch. Traditionele vakken als aardrijkskunde, natuur en geschiedenis worden samengevoegd, vanuit het idee dat als je lesstof in een vakoverstijgende samenhang aanbiedt, het betekenisvoller wordt. Dit sluit aan bij onderwijskundige Lionel Elvin die, vrij vertaald, ooit opmerkte: ‘Als je een uur door de natuur wandelt, krijg je niet de eerste drie kwartier alleen bloemen voorgeschoteld en het laatste alleen dieren.’ Daarnaast weten we inmiddels ook dat hoe meer begrijpend lezen wordt geïntegreerd in vakken zoals wereldoriëntatie, des te beter leerlingen leren lezen. Maar hoe bouw je een thema zo op dat leerlingen veel leren en de lesstof actief leren toepassen?

September 2023:
Een van de grootste misverstanden over onderwijs is dat het doordrenkt zou zijn met aandacht voor kennis en vaardigheden. Dat is niet zo. Voor de meeste kerndoelen geldt een aanbodsverplichting en geen beheersingsverplichting. Gevolg: het onderwijs is gericht op het behandelen van kennis, maar er is weinig aandacht voor begrip. Wij zien elke dag dat kennisrijk onderwijs belangrijk is voor kansengelijkheid en cruciaal is voor het verbeteren van leesvaardigheid – wat weer een belangrijke voorspeller is van later schoolsucces.

Verder lezen

1 Webinar diep lezen