De beste gastspreker was een jonge chef van een autowerkplaats. De jongen verscheen voor een groep mavoleerlingen in een heavymetalshirt en had auto-onderdelen onder zijn arm. Met een stift en whiteboard ging hij aan de slag. Leerlingen hingen aan zijn lippen. De sleutel tot het succes? ‘Hij sprak de taal van die leerlingen.’
'Gastlessen mogen niet een slimmigheidje zijn van leraren'
Aan het woord is Ben Olgers, decaan en leraar aardrijkskunde op het Berlage Lyceum in Amsterdam.
‘Gastlessen zijn een uitstekend middel om leerlingen kennis te laten maken met wat techniek te bieden heeft. Ook kunnen ze goed helpen bij het verdiepen van onderwijs aan jongeren die al voor de richting techniek gekozen hebben.’
Gastlessen komen in verschillende vormen en maten. Meestal is een gastles een ‘ontmoeting’ in de klas met een expert van buiten de school. Maar ook een bedrijfsbezoek, een ‘gastles op locatie’, is mogelijk. ‘Gastlessen zijn een uitkomst voor techniek,’ zegt Edmée Maas, die als programmamanager bij TechniekTalent.nu scholen helpt met gastlessen. ‘Jongeren hebben vaak een vaag beeld van techniek. Gastlessen maken techniek minder abstract.’
Maar met alleen een telefoontje naar een techneut ben je er niet. Een goede – logistieke én inhoudelijke - voorbereiding is cruciaal, bleek uit onderzoek van de TU Delft, Effects of Company Visits on Children’s Attitudes toward Technical Professions (2014). De onderzoekers keken hoe leerlingen reageerden op bedrijfsbezoeken in de technieksector. De onderzoekers volgden dertien basisscholen, met in totaal ruim 500 leerlingen.
Verrassend genoeg brachten veel van deze bezoeken niet teweeg wat de betrokkenen hoopten, namelijk een blijvende indruk op de leerlingen. Dat kwam volgens de onderzoekers onder meer door de zeer beperkte voorbereiding in de klas: de leraar had de ontmoeting niet vooraf besproken met de leerlingen. Ook had er geen nabespreking of ‘follow-up-activiteit’ plaatsgevonden. Tijdens de gastles was de leraar bovendien ‘afwezig’: hij zat misschien wel bij de presentatie, maar bleef passief en hielp bijvoorbeeld niet bij het leggen van een link met de lesstof.
Dramatisch, vindt Maas deze onderzoeksuitkomsten. Door een slechte aanpak ontstaat zelfs het risico dat een gastles het vooroordeel bevestigt ‘dat techniek droge kost is’, zegt zij. En dat terwijl dit zo makkelijk te voorkomen is (zie kader).
Olgers helpt zijn gastsprekers altijd op weg. ‘Het belangrijkste is om open kaart te spelen. Wees duidelijk over je verwachting. Vraag soms gewoon een vrouw als je bijvoorbeeld vooral de meisjes in de klas wilt bereiken.’
Gastlessen mogen niet een ‘slimmigheidje’ zijn van leraren die zichzelf willen ontlasten, zegt Olgers. ‘Met de voorbereiding van één gastles ben ik ongeveer twee tot zes uur bezig. Die tijd zit onder meer in afspraken maken, de inhoud doorspreken, een lokaal regelen en een nieuwsbrief maken.’ Het kost tijd, zegt hij, maar dat is het waard. En trots: ‘Sinds de structurele organisatie van gastlessen op het Berlage Lyceum, drie jaar geleden, is het aantal mavoleerlingen voor de richting techniek met meer dan de helft toegenomen. Van twintig naar ruim dertig.’
Lees hier hoe je gastlessen kunt organiseren.
Dit artikel is onderdeel van de Didactief-special De magie van techniek (oktober 2016). Deze special is gemaakt in opdracht en met financiële bijdrage van het TechniekTalent.nu.
1 De magie van techniek
2 Techniek is magisch
3 'Dit is leren zonder dat je het doorhebt!'
4 ‘Gastlessen geven techniek een gezicht’
5 Gastlessen organiseer je zo
6 De 7 werelden van techniek
7 Waarom bedrijfsbezoeken (nog) niet effectief zijn
8 'Laat leerlingen zélf de vragen stellen'
9 Techniek divers
10 'Techniekonderwijs geven, hoe doe je dat?'
11 Techniekonderwijs: een must of niet?
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
