Dossier

'Techniekonderwijs geven, hoe doe je dat?'

Izanne: Vind je het leuk om techniekonderwijs te geven?
Danny: ‘Ik vind techniekonderwijs het leukste wat er is. Kinderen kunnen je zo verrassen. Laatst waren we bezig met zand scheppen en ontstond er uit het niets een gesprek over de vraag of de aarde rond is. Dat is prachtig om mee te maken. En soms blijkt iets wat je niet verwacht had, toch te kunnen. Zoals die keer dat we torens van papier gingen maken. Ik dacht dat die niet heel hoog konden worden, maar sommige leerlingen bouwden ze helemaal tot aan het plafond. Als je zelf verrast wordt, dat zijn de mooiste momenten.’
Oscar: ‘Ik word ook vaak verrast, laatst nog toen we gingen zagen. Dan heb ik net uitgelegd hoe je dat het beste kunt doen - onder een schuine hoek naar beneden van je af - en dan beginnen allemaal kinderen onder een schuine hoek naar boven te zagen. Wat inderdaad handiger is als je niet zo groot bent.’ 

Izanne: Heb je zelf vroeger ook techniekonderwijs gehad?
Danny: ‘Niet op de basisschool, wel op de laboratoriumopleiding die ik later heb gedaan. Maar voor ik op de middelbare school kwam, had ik nog nooit een hamer in mijn handen gehad. Zonde, want techniekonderwijs gaat om het aanleren van een onderzoekende, nieuwsgierige houding en daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen.’
Oscar: ‘Je leert werken met de middelen die je hebt. Gaan we een stoel maken en blijken de planken niet op de juiste maat? Hoe lossen we dat op? Improviseren, daar heb je veel aan in het leven.’

Koen en Pepijn: Techniekonderwijs geven, hoe doe je dat? 
Danny: ‘Ik zet het liefst wat spullen neer en kijk dan waar we uitkomen. Dat kan alle kanten opgaan. Ik vul bijvoorbeeld een bak met water en zet die in het lokaal neer, samen met wat verschillende materialen. Dan gaan kinderen kijken of ze iets dat normaal gesproken zinkt, toch kunnen laten drijven. Of ik heb wat schalen met verschillende kleurstoffen en dan komen kinderen er zelf achter hoe ze door mengen weer nieuwe kleuren kunnen maken. Techniekonderwijs bestaat voor mij uit kijken, veel kijken. “Biologische momentjes”, noem ik dat wel. 
Oscar: ‘Heel herkenbaar. Je biedt iets aan en vervolgens ga je eerst kijken wat er gebeurt. Af en toe grijp ik natuurlijk in, bijvoorbeeld als ik iemand zie worstelen met een paar zware schroeven. Of als iemand uren lang aan het ploeteren is met een krankzinnig uitziend blok hout dat in alle kleuren van de regenboog wordt geverfd. Dan ga ik even vragen of alles wel goed gaat.’

Izanne: Is techniek meer iets voor meisjes of voor jongens?
Danny: ‘Dat is een goede vraag. Het is natuurlijk voor allebei, maar ik zie wel verschillen. Ook bij lastige opdrachten denken jongens vaak: ‘Oh, dat doe ik wel even.’ Meisjes zijn soms wat afwachtender, twijfelen of ze het wel kunnen. Het is mooi om te zien hoe ze die houding op een gegeven moment van zich afschudden. Dan zie je ze denken ‘Planten kweken, een stoel maken? Ik ga het gewoon doen!’

Koen en Pepijn: Wat is het grootste verschil tussen techniekonderwijs en knutselen en tekenen?
Oscar: ‘Techniekonderwijs maakt meer lawaai! Maar verder zijn er veel raakvlakken en die wil ik graag verder uitwerken. Nu melden zich bij een techniekproject vooral jongens en een paar enthousiaste meisjes. Maar neem nou iets als sieraden maken, waarvoor je metaal heel precies moet kunnen buigen. Dat vinden veel meisjes interessant én het heeft veel met techniek te maken.’

Koen en Pepijn: Welk materiaal gebruik je het meest bij techniekonderwijs?
Oscar: ‘We werken het meest met hout. Dat hebben we gebruikt toen we stellages gingen maken voor de opslagruimte. En voor de decors van de zwijgende film die we hebben opgenomen. Het liefst maak ik dingen waar je echt iets mee kunt. Met vaderdag wilde iedereen bijvoorbeeld iets voor zijn of haar vader maken. Maar leerlingen krijgen ook veel inspiratie van het internet en Youtube-filmpjes. Laatst pikte een groepje leerlingen bijvoorbeeld daar het idee op om een bordspel te gaan maken. En een tijdje geleden waren wat andere leerlingen enthousiast over een filmpje waar uit een massief stuk hout een kano werd gemaakt. Een paar uur zwoegen later komen ze er dan achter dat het toch niet zo makkelijk is.’ 

Izanne: Wat is voor jou de perfecte les?
Danny: ‘Als je leerlingen in het begin ziet twijfelen of ze iets wel kunnen en dat ze het dan tóch voor elkaar krijgen. Bijvoorbeeld toen we zelf stoelen gingen maken en best stevige planken moesten doorzagen. Maar uiteindelijk lukte het. Kinderen over zo'n drempel heen helpen, dat is heel bijzonder.’ 

De laboratoriumratten van Laterna Magica
Basisschool Laterna Magica (600 leerlingen) was één van de genomineerden voor de TechniekTrofee Inspiratieprijs van dit jaar, een prijs voor de school met het meest inspirerende idee om wetenschap en techniek in het onderwijs te verankeren. ‘Wij willen in onze unit een laboratorium inrichten waar kinderen van drie tot en met acht jaar proefjes kunnen doen en waarin vervolgens kennisoverdracht centraal staat,’ vertelt Lieke Bovée-Verheijen, unitleider bij Laterna Magica. Het uitgangspunt is dat die proefjes voortkomen uit vragen waar deze “laboratoriumratten” zelf mee komen. Die opzet sluit goed aan bij natuurlijk leren, de onderwijsfilosofie van Laterna Magica, waar leerlingen echt eigenaar zijn van hun eigen leerproces. 

Dit artikel is onderdeel van de Didactief-special De magie van techniek (oktober 2016). Deze special is gemaakt in opdracht en met financiële bijdrage van het TechniekTalent.nu.

Verder lezen

1 De magie van techniek
2 Techniek is magisch
3 'Dit is leren zonder dat je het doorhebt!'
4 ‘Gastlessen geven techniek een gezicht’
5 Gastlessen organiseer je zo
6 De 7 werelden van techniek
7 Waarom bedrijfsbezoeken (nog) niet effectief zijn
8 'Laat leerlingen zélf de vragen stellen'
9 Techniek divers
10 Techniekonderwijs: een must of niet?