Dossier

Voor- en vroegschoolse educatie (vve)

Van startbekwaam tot vakbekwaam

Emotionele steun bieden kan de gemiddelde leidster in de kinderopvang goed, maar de kinderen educatief stimuleren gaat minder goed. Een gecombineerde training kan helpen, blijkt uit onderzoek van Ruben Fukkink ea. (mei 2017).

‘Werken aan pedagogische kwaliteit’

Hoe kunnen we verder werken aan de pedagogische kwaliteit van de Nederlandse kinderopvang en VVE? En hoe is het hier, vergeleken met het buitenland. Onderzoek van Ruben Fukkink geeft handvatten voor een antwoord op die vragen. In deel 1 schrijft hij over de pedagogische kwaliteit van de Nederlandse kinderopvang, in deel 2 verkent hij mogelijkheden die te verbeteren. In deel 3 ten slotte pleit hij voor meer fundamenteel onderzoek om uiteindelijk te komen tot een evidence-based curriculum in beroepsopleiding en nascholing van medewerkers in de kinderopvang. (mei 2017)

Vve: de ongemakkelijke waarheid

Vve is zinnig, juichten de media afgelopen zomer. Zij baseerden zich op nieuw cohortonderzoek. Maar wie beter kijkt, ziet dat de wetenschappelijke onderbouwing van vve-beleid rammelt. 

Voor- en vroegschoolse educatie: werkt dat?

Vve helpt, een beetje. Uit het pre-COOL-onderzoek dat vandaag (voorjaar 2016) is gepubliceerd blijkt dat de achterstand van doelgroepkinderen ten opzichte van niet-doelgroepkinderen in de voorschoolse periode weliswaar niet helemaal wordt ingelopen, maar wel substantieel afneemt.Op woordenschat en op de aandachtfunctie, dat wil zeggen de mate waarin kinderen in staat zijn hun aandacht vast te houden bij een taak of activiteit, maken doelgroepkinderen een inhaalslag. Voor rekenen is geen inhaaleffect gevonden.

VVe volgens Fukkink
Ruben Fukkink deed heel wat stof opwaaien begin november 2015, toen hij de voorschool voor heel Nederland failliet verklaarde bij Brandpunt. 'Ik wist dat ik daarna aan de bak moest,' stelt hij nuchter, voor een volle zaal tijdens de opening van het lerarenprogramma Kom over de brug op de ORD2016 in Rotterdam 25 mei. Zijn verhaal is dit keer genuanceerder.

Geert Driessen haakt hierbij aan: 'Wie beter kijkt, ziet dat de wetenschappelijke onderbouwing van vve-beleid rammelt.' Annemiek Veen en Paul Leseman reageren op deze kritiek in een ingezonden brief. 

Spel is belangrijk
Stimuleren en verrijken van fantasiespel blijkt een belangrijke voorspeller van ontwikkelingsuitkomsten bij kinderen die behoren tot de doelgroep van onderwijsachterstandenbestrijding. Dit is een van de uitkomsten uit het grootschalige Pre-COOL-onderzoek naar voor- en vroegschoolse educatie (vve).

Doelgroeppeuter profiteert van professionalisering
Maakt het voor de ontwikkeling van peuters uit of er twee of drie leidsters op de groep staan? Waarschijnlijk niet, blijkt uit nieuwste pre-COOL-onderzoek. Maar het maakt wel verschil of het team regelmatig met elkaar evalueert.

Adviezen Onderwijsraad op een rij
In het rapport Acquis basisonderwijs en onderwijs aan het jonge kind zetten onderzoekers van het Kohnstamm Instituut ruim 40 adviezen van de Onderwijsraad (tussen 2002 en 2014) over onderwijs aan jonge kinderen op een rij. Wat zijn de centrale gedachten in de adviezen, en zijn ze consistent?

Cijfers CBS over kinderopvang
Na jaren van daling gingen er in 2015 weer kinderen naar de kinderopvang: meer dan de helft van alle twee- en driejarigen. Naar welke soorten opvang gingen de meeste kinderen? Het CBS zette de cijfers op een rij.

En nog meer vve-onderzoek in dit dossier:

'Laat kinderen met rust'
Didactief, juni 2011 Peuters met een taalachterstand gaan als proef via startgroepen aan het basisonderwijs deelnemen. Gerrit Breeuwsma wijst op de gevaren van deze pilot. ‘We moeten kinderen niet te vroeg laten leren.’

Peuters naar de O-groep?
Didactief, maart 2011 De Onderwijsraad adviseerde het. Rotterdam gaat het als eerste uitvoeren: vanaf 2,5 jaar naar school. Volgend schooljaar bouwt Rotterdam dertig voorscholen om tot een 0-groep in de basisschool. Goed idee?

'Witte' school vergeet VVE
Didactief, oktober 2010 Hoe minder gewichtenleerlingen een school heeft, hoe minder werk ze van voor- en vroegschoolse educatie maakt. Dit blijkt uit onderzoek van het Kohnstamm Instituut onder schoolbesturen.

Kleine beetjes helpen niet
Didactief, juni 2009 Voor- en vroegschoolse educatie (vve) ligt onder vuur. De laatste tijd worden steeds vaker negatieve resultaten gemeld. Anne Luc van der Vegt en Annemiek Veen zetten recent onderzoek bij elkaar en merken op dat vve wel degelijk kan werken. Maar light-varianten hebben absoluut geen nut.

Werkt vve echt niet?
Didactief, mei 2009 ingezonden brief.

Vve werkt niet in Oosterhout
Didactief, mei 2009 Voor- en vroegschoolse educatie werkt niet – althans niet in Oosterhout. Het maakt voor peuters niet uit of ze in een gewone peuterklas of in een officiële vve-instelling zitten. Gebruik van een vve-programma heeft zelfs negatieve effecten op de woordenschat van de kinderen.

Vve schiet tekort
Didactief, maart 2009 Maatregelen om achterstanden te bestrijden werken niet zoals zou moeten. Zo heeft voor- en vroegschoolse educatie (vve) nauwelijks effect op de onderwijskansen van kinderen. Oorzaken: geldgebrek en niet alle doelgroepkinderen worden bereikt.

Vve verbetert taal niet
Didactief, januari/februari 2009 Kinderen die een peuterspeelzaal hebben bezocht, presteren op school beter in taal en rekenen. Op een speciale vve-peuterspeelzaal blijkt dat effect voor taal niet op te treden, blijkt uit een Groningse studie.

Zuid-Limburgse VVE-pilot “Moelejaan”
Februari 2009. Zuid- Limburg is één van de pilots die de Staatssecretaris Dijksma uitgezet heeft om versneld te werken aan meer en meer professionele VVE. De handen worden ineen geslagen om achterstanden bij jonge kinderen te bestrijden. Paul Jungbluth, verbonden aan de universiteit van Maastricht, beschrijft de implicaties en de VVE- strategie op de website van EC O3 (Expertisecentrum Ontwikkeling, Opvang en Onderwijs voor 0-12 jarigen. EC O3 is een initiatief van het Kohnstamm Instituut, Sardes en het Nederlands Jeugdinstituut / NJi.)

Vve helpt sommige kinderen een beetje
Didactief, september 2008 Voor- en vroegschoolse educatie kan de prestaties van kinderen helpen verbeteren. Maar dan moeten de programma’s wel goed worden uitgevoerd.

Kwaliteit voorschool én leerkracht moet omhoog
Didactief, september 2008 De professionaliteit van leerkrachten die werken met jonge kinderen moet omhoog, net als de kwaliteit van vve. Daarin vinden Paul Leseman en Sieneke Goorhuis- Brouwer, opponenten in het debat over voor- en vroegschoolse educatie, elkaar. Maar ze blijven verschillen in hun visie op programma’s voor jonge kinderen.

Special VVE: kansen bieden
Didactief, november 2007

Opstap legt stevige bodem
Didactief, mei 2007 Het vroegschoolse programma Opstap biedt taalzwakke kleuters een betere start in groep 3. Ook op langere termijn blijkt het programma effectief. Opstapleerlingen presteren gedurende de hele basisschool beter en doubleren minder.

Absolute beginners steken op de voorschool onvoldoende op: Een lawine van woorden
Didactief, mei 2007 Peuters zonder enige kennis van het Nederlands hebben waarschijnlijk onvoldoende baat bij de voorschoolse programma’s Puk & Co en Piramide. Dit blijkt uit een literatuurstudie.

Goed nieuws uit vve-land
Didactief, april 2007 Bijna zestig procent van de doelgroepleerlingen is in het schooljaar 2005/2006 bereikt met voor- en vroegschoolse educatie. Daarmee is de landelijke doelstelling ruimschoots gehaald.

Eerste letters via peuterspeelzaal
Didactief, september 2006 De peuterspeelzaal of een ander voorschools centrum kan ontluikende geletterdheid van jonge kinderen stimuleren. De effectiviteit is wel afhankelijk van de organisatie van centra en van de gezinsachtergrond van kinderen, concludeert Roel van Steensel.

Vve-programma helpt nauwelijks
Didactief, september 2006 Kinderen die het vveprogramma Startblokken volgen, presteren niet beter dan kinderen uit het reguliere onderwijs. En de peuterspeelzalen en basisscholen die met het programma werken, verschillen weinig van reguliere speelzalen en scholen.

Het grote belang bij het kleine kind
Didactief, maart 2006 Er is de laatste jaren veel geïnvesteerd in voor- en vroegschoolse educatie (vve), educatieve programma’s voor kinderen in peuterspeelzalen en in groep 1 en 2 van de basisschool. Zowel de opvangmogelijkheden, educatie, regelgeving als kwaliteit van de vve zijn verbeterd. Toch loopt Nederland zijn achterstand op andere ontwikkelde landen niet of nauwelijks in, zo laat Jo Kloprogge in onderstaand artikel zien. Hoe vve in de praktijk werkt, valt te lezen in de reportage van peuterspeelzaal Gompie op pagina 24. Catherine Snow, goeroe op het gebied van early childhood education, vertelt op pagina 26 over de knelpunten in haar vakgebied in de Verenigde Staten. Op pagina 28 ten slotte komen succesfactoren van Amsterdamse voorscholen aan bod.

Taalstimulering krijgt handvatten
Didactief, december 2005 Peuterleidsters die met de nieuwe aanpak van de Taallijn VVE werken, merken dat hun kindertjes meer woorden leren, beter verhaaltjes begrijpen en meer gaan praten. Vanwege dit succes krijgt de aanpak een vervolg in de kleutergroepen van het basisonderwijs.

Succes Opstap Opnieuw werkt door
Didactief, januari 2005 Turkse en Marokkaanse kinderen die het programma Opstap Opnieuw hebben gevolgd, blijven minder vaak zitten. Voor Opstap-kinderen ligt het percentage doublures op 47, tegenover 62 voor vergelijkbare Opstap-loze kinderen.

Spelenderwijs achterstanden te lijf
Didactief, juni 2004 Enkele basisscholen en peuterspeelzalen in de gemeente Huizen werken succesvol samen aan het bestrijden van achterstanden bij peuters en kleuters.

Nu zaaien, later oogsten
Didactief, mei 2004 Door de recent ingezette educatieve versterking van diverse voor- en vroegschoolse programma’s is op termijn een positieve invloed op latere schoolprestaties mogelijk. Het credo blijft in elk geval: vroeg beginnen en lang doorgaan...

Verder lezen

1 Doelgroepkind baat bij goede kwaliteit vve
2 Spel is belangrijk
3 Doelgroeppeuter profiteert van professionalisering
4 Vve: de ongemakkelijke waarheid
5 Ingezonden brief: reactie op kritiek vve
6 ‘Werken aan pedagogische kwaliteit’
7 Van startbekwaam tot vakbekwaam