Een kind leren hoe het ‘a’, ‘b’ en ‘c’ moet ontcijferen, is niet hetzelfde als een kind leren hoe het moet lezen en schrijven. Lezen en schrijven hebben altijd een bepaald doel, het geven en krijgen van betekenissen, ook al zijn die betekenissen niet onveranderlijk: wanneer je Shakespeare leest, denk je en reageer je anders dan een Engelse persoon die in de zestiende eeuw Shakespeare leest.
De betekenis die we uit een tekst halen, hangt dus samen met diverse sociale factoren. Dat concludeerde Brian Street, die in juni 2017 op 73-jarige leeftijd overleed.
‘Street leerde ons dat geletterdheid
niet iets is wat je krijgt, maar wat je doet’
Street, 'leader of the New Literacy Studies movement' (zie kader) speelde een voorname rol in de manier waarop geletterdheid begrepen kan worden, namelijk als een set van sociale handelingen: het denken, lezen en schrijven binnen specifieke sociale en culturele contexten. Dit staat haaks op de opvatting dat geletterdheid puur een wetenschappelijke vaardigheid zou zijn, schijnbaar onaangedaan door de samenleving.
Wie was Brian Street?
Brian Street was hoogleraar emeritus Taalonderwijs bij King’s College in Londen. Aan het begin van zijn loopbaan presenteerde hij een nieuwe theorie voor geletterdheid, het kunnen omgaan met gesproken en geschreven informatie. Hij ging in tegen het idee dat samenlevingen zonder geschreven taal minderwaardig zouden zijn aan samenlevingen die dat wel hadden.
Street deed onder meer veldwerk in Iran en bestudeerde leerlingen in de VS, het Verenigd Koninkrijk en India, waarbij hij telkens keek hoe mensen door talige handelingen omgaan met hun sociale, culturele, economische en politieke omgeving.
Lees hier meer over het werk van Brian Street
Door het werk van Street kijken onderwijswetenschappers tegenwoordig onder meer hoe nieuwe tools en technologie lezen en schrijven beïnvloeden. Digitale media, visuele taal zoals symbolen en beelden, en multimediale berichten zoals YouTube-video’s, vragen allemaal verschillende vaardigheden van hun makers en gebruikers.
Street daagt wetenschappers uit om zorgvuldig te kijken wat er wordt uitgedrukt en waarom. Zoals onderwijswetenschapper Michele Knobel zei: ‘Street leerde ons dat geletterdheid niet iets is wat je "krijgt", maar wat je "doet". Dit onderscheid geeft mensen waardigheid en erkent dat we zelf invloed hebben op hoe we leven.’
Jennifer Rowsell, die samenwerkte met Street, vulde aan: ‘Het idee van “in de wereld zijn” vormde de basis van zijn werk. In de wereld zijn met mensen en hun interesses, culturen, overtuigingen en gedachten. Street leerde de academische gemeenschap dat taal en geletterdheid geen zelfstandige, universele eenheden zijn, maar handelingen die culturen en levens kunnen vormen.’
Studenten, en ook leraren, moeten dan ook begrijpen dat er niet één manier is waarop je complexe ideeën kunt begrijpen en uitdrukken. Er is een levendige wereld van talige handelingen, en de speelsheid en creativiteit helpen ons om te leren schrijven en vooral: om te schrijven om te leren. Voor deze complexe doelen zijn gestandaardiseerde toetsen voor lezen en schrijven ontoereikend.
Dit artikel is verschenen in Didactief, juni 2018, in een special over de AERA die is gefinancierd met steun van het NRO.
1 ‘Effectiviteit zit in kleine details’
2 Het maak-idee van Theo
3 'Haal scholieren uit hun eigen kringetje'
4 Jongeren prikkelen tot activisme
5 Burgerschap voor kleuters
6 Onderwijs doordrenken met onderzoekskennis
7 In gesprek met ...Karen Seashore Louis
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
