Wet T-shirts contests voor iedereen!

Het was juni 2017. Ik weet het nog als de dag van gisteren. Het eindexamen Frans bevatte een Koe Van Een Fout.

Leerlingen moesten zeggen dat La Vache Qui Rit een rode jurk aan had en een rode vacht moest fout gerekend worden. Dit werd als volgt beargumenteerd:

“In de tekst staat ‘une robe rouge’. Vraag 20 staat geformuleerd als ‘welke twee veranderingen worden genoemd in de derde alinea’. In de derde alinea van de tekst staat ‘une robe rouge’. Dus moet een leerling ‘een rode jurk’ antwoorden. Het antwoord ‘een rode vacht’ of ‘een rode huid’ is volledig foutief want dat is niet het woord of de woorden die in de tekst in de derde alinea genoemd worden. Voor enige nuancering vinden wij dat leerlingen kunnen volstaan met het antwoorden van ‘jurk’, door in het correctievoorschrift het woordje ‘rode’ tussen haakjes te zetten, hetgeen feitelijk zeer coulant van de examenmakers is omdat men mag verwachten dat een havo-leerling weet dat ‘rouge’ normaliter vertaald wordt met ‘rood’ in het Nederlands.”

Dat standpunt heeft het CvTE toen 24 uur vastgehouden maar toen ze platgebeld werden door radio krant en tv werd erkend dat vacht ook goed gerekend mocht worden.

Het is januari 2023. De HAVO-leerlingen Frans hebben de afgelopen weken de luistertoets Frans gemaakt. Het zelfreinigend vermogen van de mensen bij het Cito (degenen die de examens en schoolexamens maken) valt tegen. Er zit een vraag in die zo rabiaat seksistisch is dat je niet woke hoeft te zijn om te denken dat het ook echt nooit meer goed komt. Dit is vraag 16 van het audiodeel:

Waarom trekt vrouwen rugby weinig publiek volgens mevrouw Lieuchy?
a Vrouwen zien er op het rugbyveld minder aantrekkelijk uit dan mannen.
b Er wordt meer reclame gemaakt voor wedstrijden tussen mannenteams.
c Vrouwenteams spelen op een lager niveau dan mannenteams.

Het audiofragment op basis waarvan de leerlingen het antwoord moeten kiezen, volgt hieronder met (mijn) vertaling.

Il y a peu de supporters pour le rugby féminin parce que c’est un sport qui n’est pas, c’est pas joli en fait,
Er zijn weinig supporters bij vrouwenrugby omdat het niet een sport is die eigenlijk mooi is

autant lorsque vous voyez des hommes forts, musclés, guerriers, se lancer le ballon
zoals bij sterke gespierde strijders, mannen die je elkaar de bal ziet toegooien (stoere gespierde bonken zouden wij zeggen)

quand il pleut, qu’ils sont pleins de boue, c’est, ça va être sexy, entre guillemets.
als het regent en ze onder de modder zitten, dat is, dat zal sexy zijn, als het ware, (letterlijk zegt ze tussen aanhalingstekens)

Mais une fille, ça l’est beaucoup moins.
Maar een meisje is dat veel minder (sexy dus)

Ça plaît beaucoup moins aux hommes, c’est uniquement ça.
Dat spreekt mannen minder aan, verder scheelt het niks, (is dat alles) (letterlijk: het is alleen dat)

Je pense aussi que la place de la femme est,
Ik denk ook dat de plaats van de vrouw is (zin stopt hier)

on a encore beaucoup de travail à faire par rapport aux sports féminins
Er is nog veel werk te doen met betrekking tot vrouwensporten

qui sont au départ des sports d’homme.
Die in de kern herensporten zijn

Le football est un sport d’homme, je ne sais pas pourquoi.
Voetbal is een mannensport, ik weet niet waarom.

Le rugby est un sport d’homme
Rugby is een mannensport

Het is belangrijk dat u weet dat deze Mien Dobbelsteen dit giechelend zegt. Giechelend alsof ze een geintje maakt, of giechelend omdat ze ladderzat voor een microfoon staat, in ieder geval, een beetje Franstalige denkt dat het antwoord cynisch is, sarcastisch is, grappig lallend is, maar in geen geval serieus kan zijn want zeg nou zelf, hoeveel mannen vinden het NIET sexy als kleddernatte vrouwen over het veld rennen achter een balletje? Het is onzin. Natte t-shirts contests gaan voor zover ik weet niet over kleddernatte mannen.

De vraag klopt. Het antwoord klopt ook, alleen je kunt niet denken dat het waar is, je kunt je oren niet geloven, je denkt dat je het verkeerd hebt gehoord, je denkt dat je in een slechte nachtmerrie terecht bent gekomen OF je hebt niet geluisterd OF je hebt het niet begrepen.

Ik nam de toets pas woensdag af en had verwacht dat er bij het Cito al groot alarm zou zijn afgegaan over deze vraag die in de toets terecht is gekomen nadat een wraakzuchtig kind van een toetsenmaker de computer van zijn moeder had gehackt met een stel doorgesnoven vrienden maar nee. Ik heb het Cito om een reactie gevraagd en die stelde niet teleur:

“De marketingdame van de rugbyclub uit dit audiofragment geeft hier haar mening. Ze geeft aan dat er nog heel wat werk te doen is om sporten als voetbal en rugby niet langer te categoriseren als mannensport. Zij motiveert dit aan de hand van vooroordelen die als seksistisch ervaren kunnen worden. Tot op heden hebben we geen opmerkingen over deze opgave ontvangen, van leerlingen of docenten. Ik weet dat jij voor jouw leerlingen staat. Het mag niet zo zijn dat zij door een toetsopgave van hun stuk gebracht worden. En op basis van uitblijvende reacties en nemen wij aan dat dit gelukkig ook niet het geval is. Dit neemt niet weg dat we door jouw opmerking voortaan extra scherp zullen zijn op de vragen die we in onze Kijk- en luistertoetsen opnemen.”

Het ergste van deze reactie is niet dat ze duidelijk niet hebben begrepen wat die mevrouw eigenlijk zegt maar dat er niemand anders over is gevallen dus er is niks aan de hand. Zo werkt het bij het Cito nu eenmaal. Bij de examens ook. Ork, ork, ork, soep eet je met een vork. Iedereen zegt hetzelfde dus de vraag klopt.

Ik nam dus aan dat Cito niet had begrepen wat er onder hun auspiciën naar buiten was gekomen en heb de tekst voor ze vertaald en gevraagd of ze hun reactie nog wilden aanpassen. Als je geen idee hebt wat er voor lallende waanzin staat in je werk dan kan dat alleen komen door onbegrip van de taal.

Ik ben schijnbaar de enige docent die aan de bel heeft getrokken, ik denk dat mijn collega’s de toets niet gemaakt hebben, ik denk dat er collega’s zijn die niet begrepen hebben wat Truus hier zei, ik denk dat externe surveillanten de luistertoets hebben afgenomen en dat zij, tenzij ze Franstalig waren, nooit gemerkt hebben dat de Franstaligen voor hun neus een beetje moesten huilen.
 

In mei zijn de examens

In mei zijn de examens. Ik hoop dat ik tegen die tijd de moed kan vinden om ze toch maar weer zelf te maken. Ik geef het eerlijk toe, ik heb de rest van de luistertoetsen dit jaar maar niet meer beluisterd. Zelfbescherming.

Rest mij één vraag: Hoe kan ik mijn leerlingen klaarstomen voor dit soort seksistische lallaria? In mei zijn de eindexamens…

Charlotte Goulmy is docent Frans in het volwassenenonderwijs.

Verder lezen

1 Zo moet het eerlijk
2 Koeien van fouten
3 Een leraar Frans over Curriculum.nu
4 Burgerschap for Dummies