Bezemkast is geen kolfruimte

Het schoonmaakhok of het invalidentoilet: daar kon kersverse moeder Maartje (31) terecht toen ze na haar zwangerschapsverlof wilde kolven op kantoor, een unit in een Amsterdams bedrijfsverzamelpand (43 ruimtes). Na wekenlang ploeteren om de borstvoeding op gang te krijgen, wilde ze er niet zomaar mee stoppen. Geen probleem, dacht ze van tevoren, kolven was immers een recht en in zo’n groot pand was toch wel een geschikte ruimte? Maar nee, de verhuurder had zo’n verzoek nog maar één keer eerder gehad en net als toen was er ook nu geen ruimte vrij.

Dan maar naar huis, zei haar werkgever. Maar dat betekende twee keer per dag een half uur heen en een half uur terug, nogal onhandig als je vergaderingen en deadlines hebt. Meer vrouwen moeten meer werken, stond maandag 27 maart in Trouw. Maar of de beroerde kolfvoorzieningen dat voor vrouwen aantrekkelijk maken?

Met alle voordelen die borstvoeding voor moeder en kind met zich meebrengt, zou je verwachten dat de overheid er ook op toeziet dat de kolfrechten van werknemers worden nageleefd. Toch valt daar nog een wereld te winnen.

Geen kolfruimte

Want hoewel je als kersverse moeder het recht hebt om een kwart van je werktijd te kolven of je baby te voeden tot je kindje negen maanden oud is, is er vaak helemaal geen geschikte ruimte op kantoor. Verhuurders van scholen of bedrijfsverzamelpanden blijken ruimtes voor meerdere personen te mogen verhuren zonder die faciliteit aan te bieden. Dat moet de werkgever zelf maar doen. Sterker nog, dat is zijn plicht... Maar daarmee ligt de bal wel heel eenzijdig bij de werkgever. Het lijkt een maas in de wet, waar de verhuurders van bedrijfsverzamelgebouwen en kantoren nu wel heel makkelijk mee wegkomen.

Kolven is dus een recht, maar daar een beroep op doen, wordt de werknemer knap lastig gemaakt. Zeker, als er geen kolfruimte is, mogen kolvende moeders volgens de wet naar huis gaan, maar als je ver weg woont doe je dat je collega’s niet zomaar aan.

Bovendien is thuiswerken in sommige sectoren, zoals het onderwijs, helemaal geen optie. Nogal bizar dus dat in een recente peiling van de app ‘TeacherTapp’ maar 7% van 673 basisschoolleraren aangeeft dat er een kolf-/borstvoedingsruimte in de school is. In het voortgezet onderwijs is het iets beter, maar nog steeds zorgelijk: daar heeft slechts 32% van de 525 leraren zo’n plek. Het merendeel voelt zich daarnaast een beetje of erg schuldig om een kwart van de werktijd te gebruiken om te kolven of te voeden; in het po 64% van 324 leraren, in het vo 55% van 204 leraren. Dat geeft te denken: zelfs in een door vrouwen gedomineerde sector wordt het kolven dus amper gefaciliteerd of normaal gevonden. Andersom geredeneerd, vanuit de jonge moeder: het is alsof je een school of bedrijfsverzamelpand bouwt zonder of met een veel te klein personeelstoilet.

Niet doorbetaald

Als de overheid zo graag wil dat meer vrouwen meer werken, moet zij serieus nemen dat veel vrouwen nu eenmaal moeder worden. Want het probleem is groter dan alleen scholen of bedrijfsverzamelpanden. In 2018 bleek bijvoorbeeld uit onderzoek van Ouders van Nu onder 1200 vrouwen dat van de 78% die kolfde, 67% dat deed in een ruimte die niet voldeed aan de eisen. Dan was er bijvoorbeeld geen verwarming, verse lucht, privacy, gemakkelijke stoel of voldoende hygiëne.

Uit een enquête van 24Baby uit 2016 onder 1667 moeders bleek zelfs dat een op de acht niet doorbetaald kreeg tijdens het kolven of voeden van hun baby. Dan hielden ze bijvoorbeeld hetzelfde takenpakket, waardoor ze werk mee naar huis moesten nemen. Nog een maas in de wet, zo lijkt het. Maar ook als het financieel wel goed geregeld was, voelde 45% zich alsnog bezwaard over kolven onder werktijd.

De Wereldgezondheidsorganisatie en UNICEF adviseren om je baby zes maanden lang exclusief borstvoeding te geven en daarna borstvoeding te combineren met bijvoeding tot je kind twee jaar is. Maar in de praktijk houdt bijna geen Nederlandse moeder dat vol: slechts 19% van de baby’s krijgt met zes maanden nog exclusief borstvoeding, blijkt uit een peiling van TNO en het NCJ in 2018. Niet gek, als je bedenkt hoe lastig het voor ze is om borstvoeding en werk te combineren.

Vrouwen worden aan alle kanten aangespoord om meer te werken en zo de druk op de arbeidsmarkt te verlichten –de overheid startte eind maart nog een campagne. Misschien willen kersverse moeders wel een dagje extra komen, als we die kolfruimtes eens onder handen nemen?

Dit stuk verscheen in ingekorte vorm in Trouw, 13 april 2023.

Verder lezen

1 Teacher Tapp: lumpsum
2 Teacher Tapp: werkdruk
3 Teacher Tapp: perfectionisme
4 Teacher Tapp: leiderschap