Peer teaching?

Ik hoop dat dit geen reeks wordt, maar om de een of andere reden schrijf ik weer over hoe wij het lerarentekort kunnen opvangen. Naast de vierdaagse schoolweek, die ik in mijn vorige blog ontleedde als een slecht idee, wordt ook ‘peer teaching’ vaak genoemd als mogelijke oplossing. Hierbij geeft de ene leerling ‘les’ aan de andere. In het verleden is er veel onderzoek gedaan naar de effecten – meestal voordelen – daarvan. Meta-analyses laten vaak zien dat leerlingen gemiddeld even veel leren van peer teaching als van een leraar en dat dit zowel geldt voor de tutor (degene die lesgeeft) als de tutee (degene die les krijgt).

Kinderen geven
‘domme’ leeftijdsgenoten
minder kansen

Onlangs bestudeerde ontwikkelingspsycholoog Jellie Sierksma (Universiteit Utrecht) peer teaching vanuit een andere hoek. Ze vroeg zich af of kinderen (competentie)ongelijkheid in stand houden wanneer ze medeleerlingen helpen. Immers, we weten hoe dit bij leraren werkt: hoe zij leerlingen zien en wat ze van hen verwachten, beïnvloedt de eisen die ze stellen, hoe ze lesgeven en de resultaten van leerlingen. Sierksma wilde nagaan of kinderen hun leeftijdsgenoten als competent of incompetent zien en zo ja, of zij dan die groepen anders zouden benaderen bij peer teaching. Zij stelt: ”Aangezien niet alle hulp even nuttig is en het bieden van hulp ook negatieve gevolgen kan hebben, is het cruciaal om beter te begrijpen hoe kinderen andere kinderen helpen.’ In drie netjes vooraf geregistreerde studies ging Sierksma na of kinderen ongelijkheid in stand houden door in hun ogen ‘incompetente’ leeftijdsgenoten minder kansen te bieden om te oefenen dan ‘competentere’ kinderen.

Uit haar eerste studie, met 253 kinderen van 6-9 jaar, bleek dat jonge kinderen begrijpen dat niet alle hulp even gunstig is. Zij kregen tekenfilmpjes te zien over groepen kinderen die aan een taak werkten, zoals een woordspelletje of een puzzel, waarbij de ene groep als hulp hints kregen en de andere groep juiste antwoorden. Op de vraag welke groep slimmer was of meer zou leren, bleken de kinderen te snappen dat leeftijdsgenoten die hints kregen (Sierksma noemt dit empowerment oftewel de kinderen in hun kracht zetten) meer kunnen leren dan kinderen die de juiste antwoorden krijgen (niet-empowerment). Verder, met uitzondering van de allerjongsten, dachten ze dat de kinderen die hints kregen, slimmer waren.

In haar tweede en derde studie (80 en 41 kinderen van 7-9 jaar) keek Sierksma naar hoe kinderen zelf leeftijdsgenoten helpen. Geven ze ‘slimme’ leeftijdsgenoten andere hulp dan ‘minder slimme’ of ‘domme’ leerlingen?.  De kinderen kregen een verhaal te horen over twee onbekende kinderen van dezelfde leeftijd van wie ze later hoorden dat ze goed of niet goed waren in het oplossen van puzzels (studie 2) of in wiskunde (studie 3). Vervolgens mochten de kinderen hen helpen met een quiz door hints te geven of de juiste antwoorden. In beide onderzoeken was de kans op hints groter bij slimmere leeftijdsgenoten en op de juiste antwoorden bij minder slimme leeftijdsgenoten.

Dit onderzoek levert volgens mij drie belangrijke inzichten op. Ten eerste suggereert het onderzoek dat kinderen de competentie van hun leeftijdsgenoten beoordelen. Verder begrijpen ze dat niet alle hulp even nuttig is. En ten slotte, dat wanneer kinderen verschillen in competentie menen te zien, dit kan bijdragen aan het handhaven van de status-quo. Want ze geven de meest kwetsbare leerlingen, die het meest zouden profiteren van empowerment, volgens Sierksma minder leerkansen. Ze leggen de lat lager en kiezen ervoor om het juiste antwoord te geven in plaats van hen met hints zelf te helpen denken!

Paul A. Kirschner is emeritus hoogleraar Onderwijspsychologie aan de Open Universiteit en gasthoogleraar aan de Thomas More Hogeschool (België).

Bron:

Sierksma, J. (2023). Children perpetuate competence-based inequality when they help peers. Npj Science of Learning, 8(1), 1-11.

Dit artikel verscheen in Didactief, mei/juni 2024.

Verder lezen

1 Giftige leerstijlen
2 De lat moet hoger
3 Stop met lesgeven op drie niveaus