4 X 1,25 ≠ 5

Het onderwijs in Nederland is in crisis. Steeds meer leerlingen halen de vereiste referentieniveaus van lezen en rekenen niet. Veel leerlingen verlaten het onderwijs als functionele analfabeten (een derde kan een bijsluiter of een officiële brief van de gemeente niet lezen) en/of nauwelijks gecijferd (ongeveer de helft kan niet berekenen wat de korting op iets in de winkel inhoudt of wat hun smartphone met abonnement eigenlijk kost). Kortom, wij ervaren een onderwijsramp. Maar daar heb ik het niet over.

Er zijn ook ontzettend veel redenen aangedragen over waarom dit allemaal het geval is. Denk aan het gebruik van niet bewezen effectieve lesmethodes of van bewezen ineffectieve methoden, slecht opgeleide of zelfs onbevoegde mensen voor de klas, een overvol, almaar uitdijend curriculum, ongemotiveerde of makkelijk afgeleide leerlingen, en ga maar door. Hierover kan men twisten, maar – verrassing – dat doe ik hier ook niet.

Waar niet over te twisten valt, is dat er een tekort aan leraren is. Klassen worden daardoor groter, lessen vallen uit, leraren raken overwerkt met alle nare gevolgen van dien. Een vaak gehoorde oplossing (in het aprilnummer van Didactief nog bepleit door Fadie Hanna en Marjolein van der Zee) is een schoolweek van vier in plaats van vijf dagen maar met wel evenveel uren. Vier langere schooldagen dus. Zoiets klinkt aantrekkelijk. Het gebeurt in het bedrijfsleven ook. In plaats van een vijfdaagse werkweek waar iemand ruim zeven uur per dag werkt (36 uur) een vierdaagse werkweek van negen uur per dag. Sommige mensen en bedrijven zweren hierbij, dus waarom niet in het onderwijs?

Helaas… Emily Morton, Paul N. Thompson en Megan Kuhlfeld publiceerden zeer recent een vernuftig artikel hierover. Ze onderzochten de effecten van zo’n vierdaagse schoolweek op leerprestaties en vooruitgang in lezen en rekenen/wiskunde per semester. Daartoe verzamelden ze data van gestandaardiseerde toetsen in zes Amerikaanse staten van scholen in steden en op het platteland. Dankzij een verbluffend hoge respons van 95% verzamelden ze ruim zes miljoen scores van herfst- en lentetoetsen in rekenen/wiskunde en lezen van ongeveer één miljoen leerlingen (groep 1 tot en met tweede klas vo) van ruim 1700 scholen in 619 schooldistricten. Ze vergeleken vervolgens scholen met een vierdaagse en een vijfdaagse schoolweek waarbij het aantal lesuren wel hetzelfde was.  

Morton en collega’s voerden dit onderzoek uit, omdat, net als in Nederland, scholen in de Verenigde Staten (VS) steeds vaker vierdaagse schoolweken invoeren zonder enige data over de impact daarvan op leren. In de VS nemen staten, districten en scholen beleidsbeslissingen over de vierdaagse schoolweek ‘met dubbelzinnige informatie over het effect ervan op de prestaties van leerlingen’, aldus de onderzoekers. Want eerder onderzoek bood nog geen consensus over de effecten van een vierdaagse schoolweek. De gemiddelde gevonden effecten zijn in de meeste studies niet significant. Met andere woorden: volgens een opsomming van de resultaten maakt het voor prestaties van leerlingen niet uit of je een vier- en vijfdaagse schoolweek hebt.

Daarom doken de drie onderzoekers dieper in de data. Met een zogeheten difference-in-differences-benadering (waarbij je niet alleen naar kale toetsresultaten kijkt, maar ook naar de verschillen in leren over semesters en schooljaar), wilden ze de effecten van vierdaagse schoolweken op de prestaties van leerlingen en hun vooruitgang binnen het jaar in beeld krijgen.
 

Leerlingen gaan
minder vooruit
in vier lesdagen

Ze vonden niet alleen significant negatieve effecten van een vierdaagse schoolweek op de leerprestaties aan het einde van het schooljaar, met ook een negatief effect op de ‘normale winst’ in rekenen/wiskunde en lezen per semester. De vooruitgang in het lezen en rekenen/wiskunde per semester bleef bij de vierdaagse schoolweek ook achter op de vijfdaagse. Dit gold vooral voor leerlingen in stadsscholen en meisjes.

Voor beleidsmakers, scholen en ouders steunt deze studie hun bezorgdheid over de effecten van vierdaagse schoolweken op de prestaties en groei van leerlingen. Met andere woorden, voor het leren geldt: 4 X 1,25 ≠ 5.
 

Paul A. Kirschner is emeritus hoogleraar Onderwijspsychologie aan de Open Universiteit en gasthoogleraar aan de Thomas More Hogeschool (België). Lees hier meer blogs.

Bron:

Morton, E., Thompson, P. N., & Kuhfeld, M. (2024). A multi-state, student-level analysis of the effects of the four-day school week on student achievement and growth. Economics of Education Review, 100, 102524. https://doi.org/10.1016/j.econedurev.2024.102524
 

Verder lezen

1 Minder les, betere kwaliteit?