Basiscurriculum voor leraren?

De kwaliteit van de leraar is op school de belangrijkste factor die het leren beïnvloedt. Dat hebben ze in Groot-Brittannië goed begrepen. Op 1 november publiceerde de Britse overheid een zeer interessant document: het ITT (Initial Teacher Training) Core Content Framework. Dit kader definieert de ‘bagage’ die iedere leraar minimaal moet meekrijgen in de opleiding.

Hoe beter de leraar, hoe beter het is voor de leerlingen. Dat geldt voor hen allemaal en in het bijzonder voor leerlingen uit gezinnen met een lage sociaal-economische status, met laagopgeleide ouders, en bij wie Nederlands (voor ouders of kind) niet de moedertaal is.
Een kenmerk van topleraren is – zoals John Hattie heeft onderzocht – een diep, conceptueel begrip van de inhoud van hun vak, van didactiek en van hoe kinderen leren. Dit maakt hun kennis meer georganiseerd en daarmee zijn ze beter in staat verbanden te leggen tussen (nieuwe) inhouden en de voorkennis van leerlingen, deze te verklaren en over te brengen. Ze weten leerinhoud beter te verbinden aan andere onderwerpen in het curriculum, (leer)problemen van hun leerlingen te monitoren en hun relevante en nuttige feedback te geven.

Niemand wordt als topleraar geboren: dat word je dankzij een goede vooropleiding (oftewel een gestructureerde introductie tot de kern van kennis, gedrag en vaardigheden die goed onderwijs definiëren), dankzij je ervaring en de coaching van deskundige collega’s, en door voortdurend bij te leren. Het Britse ITT-kader bestaat uit acht standaarden:

1. Hoge verwachtingen hebben van leerlingen.
2. Leerlingen vooruit helpen (weten hoe leerlingen leren en daarnaar kunnen handelen).
3. Beschikken over gedegen kennis van vak, domein en curriculum.
4. Gestructureerde lessen plannen en verzorgen.
5. Adaptief lesgeven.
6. Nauwgezet en productief toetsen.
7. Gedrag van leerlingen (bij)sturen.
8. De eigen professionalisering vormgeven (coaching en terugkoppeling van collega’s, openstaan voor terugkoppeling van de eigen praktijk, kritisch omgaan met onderzoeksresultaten, bouwen aan een netwerk binnen en buiten de school).

Elk van deze standaarden is onderbouwd met onderzoek (evidence-informed). Bij elke standaard horen doelen (een lijstje ‘leer te …’), die zijn gebaseerd op het best beschikbare onderwijsonderzoek. Bij de eerste – hoge verwachtingen – luidt bijvoorbeeld het bovenste doel: leraren kunnen het welzijn, de motivatie en het gedrag van hun leerlingen beïnvloeden en verbeteren. Er staat ook bij hoe je dit als leraar bereikt en in de praktijk brengt, gebaseerd op kennis uit onderzoek en gesprekken met deskundigen, zoals onderzoekers, pedagogische centra en leraren zelf. Zo wordt er bij de eerste standaard onder andere vermeld: draag uit dat je gelooft in het potentieel van alle leerlingen, door duidelijke, consistente en effectieve begeleiding bij uitdagende maar haalbare taken, binnen een even uitdagend curriculum. En creëer een positieve leeromgeving, waar fouten maken en ervan leren tot de dagelijkse routine behoren, zodat leerlingen zich willen inzetten en doorzettingsvermogen tonen. Per standaard leiden verwijzingen naar het onderliggende onderzoek en verder leesmateriaal.

Zelf deed ik recent met collega’s onderzoek naar de twee meest effectieve leerstrategieën. In hoeverre zijn deze opgenomen in leerboeken en syllabi van Nederlandse en Vlaamse lerarenopleidingen? Dat laat te wensen over, blijkt uit onze analyse (zie mijn columns Didactief: Toetsen als leerstrategie, juni 2018, en Tips: gevarieerd oefenen, oktober 2018). Zo is er uiteraard nog veel meer kennis uit onderzoek beschikbaar. Het zou de Nederlandse overheid sieren als ook zij de stap zette naar een basiscurriculum voor alle lerarenopleidingen. Het ITT Core Content Framework ligt al klaar: het zou weinig moeite kosten om het document te vertalen voor ons kikkerlandje.

Paul A. Kirschner is emeritus hoogleraar Onderwijspsychologie aan de Open Universiteit en gasthoogleraar aan de Thomas More Hogeschool. 

Dit artikel verscheen in Didactief, december 2019.
 

Bronnen

Department for Education (2019). ITT Core Content Framework.
Het ITT Core Content Framework en de onderliggende bronnen waarop het is gebaseerd, zijn beoordeeld en goedgekeurd door de onafhankelijke Education Endowment Foundation.

Hattie, J. (2003, October). Teachers make a difference: What is the research evidence? Paper gepresenteerd tijdens de Australian Council for Educational Research Annual Conference on Building Teacher Quality, Melbourne.

Surma, T., Vanhoyweghen, K, Camp, G., & Kirschner, P. A. (2018). Distributed practice and retrieval practice: The coverage of learning strategies in Flemish and Dutch teacher education textbooks. Teaching and Teacher Education, 74, 229-237.