Leerlingen verschillen van elkaar in hoe snel of makkelijk ze leren. Voor kinderen die achterblijven is er al heel lang remediëring. Daarnaast worden preteaching en verlengde instructie stilaan gangbare differentiatiestrategieën. Door leerlingen gericht voor te bereiden op een les, bijvoorbeeld met videofilmpjes, zoals bij Flipping the Classroom, zorgt preteaching ervoor dat alle leerlingen met de nodige voorkennis 
starten. Bij verlengde instructie krijgen sommige leerlingen in een groepje extra uitleg. Uit de Angelsaksische landen waait bovendien ingebedde instructie over: een extra (strategie)instructie terwijl leerlingen een opdracht maken.
In een actieonderzoek testten we deze verschillende instructiestrategieën, om na te gaan wat het effect was op de betrokkenheid van leerlingen. We brachten daarbij vooral het perspectief van de leerling in kaart: wat vindt die er eigenlijk zelf van? Hoe voelt het om in zo’n niveaugroep les te krijgen? Onderwijsonderzoek waarschuwt dat bij homogene niveaugroepen de verwachtingen van leraren en leerlingen dalen. Voelt dat voor de leerlingen echt zo aan? Uit ons onderzoek blijkt van niet. De leerlingen die we interviewden, waardeerden de bijkomende instructie meestal sterk en voelden zich vaak extra gemotiveerd om het lesonderwerp onder de knie te krijgen. Vooral bij preteaching en verlengde instructie toonden ze meer betrokkenheid, wat zich bijvoorbeeld uitte in (meer) antwoorden geven en goed opletten. Ze vonden de les bovendien fijn en kregen meer zelfvertrouwen. Bij ingebedde instructie blijken deze voordelen veel minder, doordat deze instructievorm een grote verantwoordelijkheid van leerlingen vraagt. Leerlingen die het niet gewend zijn om hun leren zelf te reguleren, zijn minder vaak geneigd om van de ingebedde instructie gebruik te maken.
Voor succesvolle gedifferentieerde instructie is het belangrijk om ‘groeigerichte’ feedback te geven: ‘je kunt het nog niet, en daarom krijg je nu extra uitleg’. Besteed ook veel aandacht aan klassenmanagement: maak afspraken over hoe luid de leerlingen mogen praten, en zorg ervoor dat je eigen stem tijdens de extra instructie niet storend werkt voor de andere leerlingen.
Wouter Smets en Els Sas, Checklist kwaliteitsvolle binnenklasdifferentiatie. Onderzoeksrapport, Antwerpen: Karel de Grote Hogeschool, 2016.
Dit artikel verscheen in Didactief, juni 2017.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
