Artikelen

Mijn favorieten

‘Biesta heeft een taal gevonden waardoor zijn gedachtegoed breed gedragen wordt’

In november 2013 publiceerde Didactief als een van de eersten in Nederland (Vrij Nederland volgde in december) een interview met coming pedagoog Gert Biesta. Schooldirecteur Miriam Heijster, destijds werkzaam op bs De Kleine Reus in Amsterdam en nu op Kindercampus Zuidas, kreeg het vraaggesprek niet meer uit haar hoofd. ‘Als ik denk aan wie of wat indruk maakte in Didactief, dan is het Gert Biesta. Hij heeft een taal gevonden waardoor zijn gedachtegoed breed gedragen wordt. Zijn indeling van het onderwijs in drie domeinen is niet meer weg te denken en maakt dat ook de pedagogische opdracht serieus wordt genomen. Dat iedere richting dit weer anders invult, is eigenlijk ook mooi, want ik denk dat het belangrijk is dat we een grote verscheidenheid aan onderwijsrichtingen hebben. Biesta’s gedachtegoed begon als oproep tegen de toetscultuur, maar werd al snel veel breder. Hij roept op goed te kijken naar de opdracht van het onderwijs, hoe te handelen als volwassene en te bedenken of dat wat goed is voor mij, ook goed is voor de anderen en de wereld.’

Gert Biesta is een van de sprekers op ons jubileumcongres.
> Lees het interview ‘Pleidooi voor de virtuoze leraar’ 

‘Ik was verbaasd hoeveel dingen je direct kunt toepassen in je klas’

Leraar Anton Horeweg werkte ruim 35 jaar in het basisonderwijs, voornamelijk in groep 8 in Den Haag. Momenteel geeft hij lezingen als gedragsexpert en auteur van diverse boeken over gedragsproblemen. Didactief lag altijd in de personeelskamer bij hem op school, maar hij zag zijn collega’s het zelden lezen. ‘Toen ik uiteindelijk zelf een abonnement nam, was ik verbaasd hoeveel dingen er in staan die je direct kunt toepassen in je klas. Wat mij nog bijstaat is een artikel over Mieke Brekelmans, hoogleraar Onderwijskunde in Utrecht, getiteld ‘De leraar is al 25 jaar even aardig’ (maart 2011). Het ging onder andere over structuur bieden. Brekelmans zegt: “Sommige mensen denken dat als je structureert, je kinderen in hun vrijheid aantast. Maar als je het op een goede manier doet, bied je die juist.” Dus als leerlingen weten wat de leraar van hen verwacht, de regels helder zijn en ze zich daaraan houden, dan kunnen ze daarbinnen eigen keuzes maken en activiteiten reguleren. En omdat ze die ruimte krijgen, accepteren ze de structuur. Daarbij is wel een warm klasklimaat nodig. Als een leraar leerlingen onder druk zet en te veel controle wil hebben, heeft dat een ongunstig effect. De relatie krijgt een autoritair karakter. Leerlingen doen wel wat er wordt gezegd, maar die leraar begrijpt niet wat ze nodig hebben en kan niet aansluiten bij hun behoeften. Structuur en warmte is dé combinatie.’

> Lees ‘De leraar is al 25 jaar even aardig’ 
 

‘De serie staat als een huis voor beginnende leraren én ervaren collega’s’

Hoogleraar Theo Wubbels (Onderwijswetenschappen, Universiteit Utrecht) stond aan de wieg van de academische pabo. Zijn favorieten zijn de dossiers die Didactief samenstelt van onderwijsonderzoek op thema. ‘De serie Alles op een rij over… staat als een huis,’ zegt hij, voor beginnende leraren en ervaren collega’s. Winnifred Jelier bundelde tussen 2016 en 2019 elke maand onderwijsonderzoek op thema. Wat weten we eigenlijk allemaal al over werkdruk en stress onder leraren of over taal bij zaak- en bètavakken in het voortgezet onderwijs. Nauwgezet ging zij na wat er door de jaren heen allemaal al in Didactief is gepubliceerd en legde ze haar selectie vervolgens aan experts voor. Staan die resultaten nog, wat moeten we updaten? ‘Het resultaat is nog steeds praktisch bruikbaar.’

> Lees de serie ‘Alles op een rij over…’ 

‘De vorm van de artikelen inspireert me bij het kiezen van eigen werkvormen’

Lector Quinta Kools, van de lerarenopleiding van Fontys, gebruikt artikelen uit Didactief als input voor verdiepende gesprekken met collega’s en studenten. Het artikel Hybride beroep uit maart 2020 vindt ze bijvoorbeeld de ideale opmaat voor een gesprek over de toekomst van het onderwijs, het beroep van leraar en het opleiden van leraren. Een leerling in 60 seconden uit september 2020, noemt ze ‘confronterend’, omdat het haar studenten de kans geeft in een snelle check de eigen verwachtingen en gevoelens over leerlingen in de stageklas inzichtelijk en bespreekbaar te maken. En dat is soms best heftig.

Ook Geloof in eigen kunnen uit december 2020, kan helpen een gesprek met studenten of collega’s te starten over het begrip self-efficacy en hoe dat je kan helpen om je leerlingen met andere ogen te bekijken. Het archief van Didactief stelt je ook in staat het begrip te linken aan jezelf, door er onderzoek bij te pakken over self-efficacy van (beginnende) leraren. De vorm waarin Didactief de artikelen giet, inspireert Kools soms tot eigen werkvormen, zoals de traditionele rubriek Het beste onderwijsonderzoek van 2020 (jaarlijks in nummer 10). ‘Het is een leuke didactische aanpak voor een bijeenkomst met een kenniskring, waarin iemand dit voorbereidt en zijn/haar eigen keuze toelicht. Alweer, het brengt een gesprek op gang en zet anderen aan het denken.’

> Lees Quinta’s favorieten (Hybride beroep, Een leerling in 60 seconden, Geloof in eigen kunnen en Het beste onderwijsonderzoek van 2020)

Dit artikel verscheen in de jubileumspecial van Didactief, januari/februari 2021.