De horizon komt ooit dichterbij

Dit schooljaar geven wij 1 á 2 cijfers per periode bij alle vakken in 1 havo/vwo . Geïnspireerd door het boek ‘Cijfers geven werkt niet’  werken we volgens het idee van formatief evalueren. Cijfers zijn niet langer het doel, het leerproces van onze leerlingen is belangrijker: per vak hebben we het einddoel van beschreven en dit einddoel in subdoelen per les opgesplitst. Leerlingen bewandelen de formatieve weg en vragen zich af: waar moet ik naar toe, waar sta ik en hoe ga ik verder, en bereiken zo hun doel. Halen ze een onvoldoende voor een toets, dan mogen ze hem overdoen. Maar ook als ze wel een voldoende hebben gehaald, mogen ze hun resultaat nog verbeteren (goed is beter!). Naast de 1 à 2 cijfers werken we met een stickersysteem. Zo hebben de leerlingen bijvoorbeeld bij de instaptoets ontleden na afloop aangegeven waar zij staan door een sticker rood, geel of groen. Bij de sticker geel of rood beschrijven zij waarom zij dachten dat het fout was. Ook de docent gaf feedback terug met het plakken van de stickers. De leerlingen kregen de opdracht om te onderzoeken waar het verschil tussen de beoordeling van henzelf en die van de docent zat. Vervolgens moesten ze beschrijven wat zij zelf konden doen om de stof te beheersen en welke hulp zij van de docent wilden hebben.

Het Erfgooiers College te Huizen is een christelijke scholengemeenschap voor mavo/havo/vwo/gymnasium. Naar aanleiding van het boek ‘Cijfers geven werkt niet’ van Dylan Wiliam ontstond in de havo-afdeling een discussie over het aantal toetsen dat jaarlijks op de leerlingen in de onderbouw afkomt. Een aantal collega’s was niet overtuigd van het nut en de noodzaak van deze toetslast: het zadelt leerlingen en docenten op met veel werk en geeft slechts schijnzekerheid; alsof ze met de cijfers een beter gefundeerd oordeel over leerlingen zouden kunnen vormen en ze alleen dan op een juiste afdeling kunnen krijgen. Leerlingen leren vooral voor een toets en daarbuiten te weinig.
Overigens konden niet alle docenten zich in dit beeld vinden. Sommigen weten de onvrede over toetsen aan de hoge werkdruk in toetsweken.

Tijdens dit experiment met de instaptoets ontleden bleek ook dat een enkele leerling heel negatief was over het eigengemaakte werk. Persoonlijke feedback van een docent en een gesprek over het verschil in beoordelen bracht de leerling tot andere inzichten. Leerlingen gaven aan dat zij zich met behulp van bepaalde websites konden verbeteren. De docent gaf aan een bepaalde groep nog uitleg over een specifiek onderdeel van het ontleden en hielp een aantal leerlingen individueel.

Ouders

De pilot met formatief evalueren is inmiddels ook besproken in de klankbordgroep van ouders. Een ouder waarschuwde daar: ‘Pas op dat jullie niet in oude patronen vervallen, want dat is wat onze leerlingen bij enkele vakken ervaren.’ Door tijdgebrek of drukte schiet feedback er wel eens bij in en neemt een docent het eigenaarschap en de verantwoordelijkheid weer over. Leerlingen krijgen alleen een beoordeling en voelen zich weer consument: ze zijn minder betrokken bij hun eigen leerproces.

De les is dat we de komende periode weer stevig benoemen en duidelijk maken waarom we formatief lesgeven. Het belangrijkste is dat de leerlingen het niet alleen horen, maar ook ervaren en zien.

Steun van experts en collega-scholen helpt. Het leernetwerk formatief evalueren organiseert regelmatig bijeenkomsten over praktische zaken. Zo was er op 17 januari een masterclass ‘Didactisch coachen’ van Lia Voerman op het Erfgooiers College. Eye openers die we daar kregen:

< >Als je echt hoge verwachtingen van al je leerlingen hebt en het leerproces vormgeeft met veel vragen, veel feedback maar weinig aanwijzingen, gaan de leerresultaten omhoog.Effectieve feedback is specifiek, niet te lang, laat leerlingen zelf denken en is doel gerelateerd.De kwaliteit van je feedback is belangrijker dan de kwaliteit van je les.Geef minstens driemaal zoveel positieve als negatieve feedback, niet per persoon uiteraard maar als uitgangspunt voor de hele klas.

De pilotbrugklas op het Erfgooiers College wordt voortgezet in klas 2 en wij starten opnieuw met een brugklas. De stip op de horizon is om in 2019-2020 formatief evalueren breed in te voeren in 1 mavo/havo/vwo. We zijn blij met de deelname aan dit leernetwerk. Het werkt inspirerend en zorgt voor de feedback, feed forward en feed up als je in onbekend gebied wil navigeren. Er zijn tenslotte vele wegen om het doel te bereiken. Kies je eigen weg, maar ga wel op reis!

Verder lezen

1 Leernetwerken Formatief Evalueren
2 Leernetwerken Formatief evalueren 1
3 Bezint, ook nadat ge begint!
4 Leernetwerken Formatief Evalueren 3