Ambitieus

In de bewuste tekst durven Yra van Dijk en Marie-José Klaver te beweren dat pulp lezen voor leesvaardigheid geen zoden aan de dijk zet en dus verscheurde Kluun demonstratief het examen.
Het doet onwillekeurig denken aan het grootste manco in de leesvaardigheid van Nederlandse jongeren: kritisch en diep lezen van teksten. De kunst van lezen is niet klakkeloos letters verorberen, maar nadenken over wat die letters vertellen, dat verbinden aan en vergelijken met wat je al weet en je eigen oordeel scherpen. Dát is wat het eindexamen Nederlands toetst (of in elk geval zou moeten toetsen). Mochten leerlingen zich al als makke schapen overgeven aan de inhoud van de tekst, dan is er iets misgegaan in hun leesonderwijs.

De kunst van lezen
 is nadenken over
wat de woorden je vertellen

Leerlingen opleiden tot kritische lezers, daar draait het om in het onderwijs. Tot mensen die zin van onzin weten te scheiden (en zelf wel bepalen of ze pulp of pareltjes, Kluun of Kellendonk lezen). Daar is in deze tijden meer dan ooit behoefte aan. Helaas lukt dat nu nog niet helemaal, blijkt ook dit jaar weer uit de Staat van het Onderwijs. Niet alleen bij taal en lezen, maar ook bij rekenen blijven leerlingen in po en vo onder de lat van de referentieniveaus steken. Eenzelfde boodschap valt ook te lezen in het eerste peilonderzoek rekenen-wiskunde in het voortgezet onderwijs.
De inspectie roept leraren op tot meer ambitie. Leraren, denk zelf na, zo kun je tussen de regels van de Staat door lezen. Vaar bijvoorbeeld, zo maant de inspectie, niet blindelings op lesmethodes, want dan mik je te laag. Dat blijkt ook uit het onderzoek van Suzanne Bogaerds-Hazenberg en collega’s. Ze vergeleken leesmethodes en laten zien wat daar allemaal niet in staat.
Ook schoolbesturen mogen ambitieuzer zijn, vindt de inspectie. Zij bewaken immers de onderwijskwaliteit. Dan mag je op zijn minst weten waar de lat precies ligt. Hoe de bestuurders er zelf tegenaan kijken kun je ook lezen in dit nummer.

Het mag lijken of dit hele nummer vol kommer en kwel staat. Als een slecht geschreven pulproman, zeg maar. Dat valt reuze mee. Er staan diverse inspirerende verhalen in over leraren met hart voor de zaak. Lees bijvoorbeeld het hartverwarmende interview dat onze collega Monique Marreveld had met Dilek Tekin. Een wiskundeleraar die vanuit Turkije vluchtte naar Nederland en hier nu voor de klas staat. Best even wennen, die mondige leerlingen, maar wat geniet ze van het lesgeven! Of neem aardrijkskundeleraar Wieneke Maris die samen met haar leerlingen dwars door de klimaatcrisis heen zoekt naar hoopvolle scenario’s. Zeg eens dat zij niet ambitieus zijn.
Met de kritische en inspirerende verhalen in dit nummer kun je fijn de zomervakantie in. We hopen dat je al lezend je geest kunt voeden en je standpunten scherpen. En dan straks op naar een prachtig nieuw schooljaar vol kansen.  

Bea Ros
wetenschapsredacteur

Dit artikel verscheen in Didactief, mei/juni 2024.