Gaan ouders te ver?

Midden in de coronacrisis publiceerde de inspectie in stilte het jaarlijkse onderwijsverslag. Het leidde dit jaar slechts tot een enkel kolommetje in de krant. De verdere groei van het schaduwonderwijs waarover de inspectie – naast veel meer onderwerpen – rapporteert, zou in normale omstandigheden ongetwijfeld aanleiding zijn geweest voor ruime media-aandacht. Bij zulk nieuws staat mijn telefoon doorgaans roodgloeiend met verzoeken om in een van vele mediareportages duiding te geven aan het oprukkende schaduwonderwijs in Nederland.

Schaduwonderwijs blijkt een sexy onderwerp. We hebben er allemaal een mening over. Zodra het woord ‘bijles’ valt, worden gretig verhalen opgedist over kinderen die zich na schooltijd wezenloos trainen om koste wat het kost havo of vwo te halen. Wat in die gesprekken opvalt, is het negatieve oordeel over ouders en leerlingen die gebruikmaken van bijles. Opvallend, omdat vaak even later schoorvoetende bekentenissen volgen over de bijlessen van de eigen kinderen. ‘Wij zijn echt niet van die streberige ouders hoor, maar…’.
Ook journalisten steken hun mening over het groeiend gebruik van bijlessen vaak niet onder stoelen of banken. Soms lijkt het of ze mij enkel bellen om hun eigen mening door de wetenschap te laten staven. ‘Mevrouw Elffers, gaan ouders niet te ver?’ werd mij laatst gevraagd. Alsof ik dan een grafiekje tevoorschijn zou kunnen toveren dat empirisch antwoord op die vraag geeft: ‘Dat klopt. U ziet hier het punt “ver”. We zien in de data duidelijk dat steeds meer ouders zich ter rechterzijde van dat punt bevinden.’

De meest opvallende vraag kwam van een redacteur van een showbizzprogramma. Of het klopte dat Alexia, Amalia en Ariane zonder bijles op het vmbo zouden zijn beland. Had hij echt gedacht dat ik als wetenschapper dan mijn bureaula zou opentrekken: ‘Heeft u een momentje? Dan pak ik de lvs-gegevens van de prinsesjes er direct even bij.’
De wetenschap heeft nog lang geen antwoord op alle vragen en zorgen over de opkomst van het schaduwonderwijs in Nederland. Tot die tijd blijft het antwoord op veel vragen: zou kunnen, is mogelijk, moet nog blijken. We timmeren hard aan de weg om daarin verandering te brengen. Eind dit jaar verschijnt bijvoorbeeld ons rapport voor de Nationale Wetenschapsagenda over het aanvullend onderwijs in Nederland. Maar de showbizzredacteur moet ik alvast teleurstellen: over de bijlesbelevenissen van de koninklijke familie zal daarin niets te lezen zijn.

Louise Elffers is universitair docent Onderwijswetenschappen (UvA), lector Kansrijke schoolloopbanen in een diverse stad (HvA) en auteur van De bijlesgeneratie. Lees hier al haar columns.

Dit artikel verscheen in Didactief, juni 2020.​