Een vergeten pad naar gelijke kansen

Lees maar de recente ‘Staat van het onderwijs’ van de inspectie of ‘Kwalitatief goed onderwijs met kansen voor iedereen’ van de Inspectie der Rijksfinanciën. Beide rapporten bevatten stevige analyses en proberen ook bij te dragen aan het vinden van een betere aanpak van beleid en praktijk op dit terrein. Toch is er een merkwaardige lacune in deze beschouwingen over gelijke kansen onderwijs. Er wordt in beide publicaties, maar ook in de meeste andere over dit onderwerp, geen enkele aandacht besteed aan de optie om kinderen te ondersteunen in de thuissituatie. We weten dat daar juist de oorzaak van de kansenongelijkheid is te zoeken. En we weten dat het heel moeilijk is om via onze educatieve instellingen die ongelijkheid effectief aan te pakken, als de educatieve ondersteuning thuis niet verbetert. Het blijft dan toch roeien tegen de stroom in. In de thuissituatie ligt, in ieder geval potentieel, een belangrijk kans om tot meer gelijke kansen te komen.

Dat het realiseren van  gelijke kansen langs deze weg niet gemakkelijk te bewandelen is, weten we inmiddels ook. We zagen het nog een heel nadrukkelijk toen bij de overgang naar digitaal onderwijs vanwege de corona crisis een flink aantal leerlingen uit zicht verdween. En dat waren niet de leerlingen uit de hoger opgeleide en meer welvarende gezinnen. We weten het ook uit de resultaten van een aantal recente evaluaties van projecten die beogen ouders te stimuleren en te helpen om hun kinderen thuis educatief te ondersteunen. Projecten als de ‘Voorleesexpress’ of VVE thuis halen, zeer beperkte resultaten. Ze moeten ook werken met zeer beperkte middelen. Van de meeste andere projecten weten we nauwelijks iets, omdat er geen onderzoek naar is gedaan. Toch zijn onderzoekers positief over de potentiële winst die we langs het pad van educatieve ondersteuning in het gezin zouden boeken. Een mooie metastudie van Roel van Steensel (Family literacy-programma's voor kinderen in achterstandssituaties, NRO, 2019) een van de weinige onderzoekers die op dit gebied aan het werk is, laat dit zien voor wat betreft taalontwikkeling.

Het inzetten op versterking van de educatieve gezin is weliswaar geen opgelegd pandoer, maar het volstrekt negeren van dit instrument ontbeert ook elke rationaliteit. Het zou in ieder geval de moeite waard zijn om eens na te gaan wat we zouden kunnen doen om dit pad weer te ontsluiten en te zien waar het ons naar toe kan leiden.

Verder lezen

1 PISA-kansen: vier dompers en een opkikker
2 Onderwijsachterstanden andersom bekeken
3 Het nationaal programma