Leraren moeten hun vak terugpakken. Dit was een belangrijke boodschapen van Merel van Vroonhoven tijdens de Kohnstammlezing eind maart. Als leraar in het speciaal onderwijs, zij-instromer, columnist en voormalig topbestuurder hield ze een vurig pleidooi voor een herwaardering van het vakmanschap van de leraar. En voor een sterkere beroepsgroep. Voor het ‘mooiste vak van de wereld’, zoals ze zelf zei. Leraren verdienen dit. Wie ‘van leraren uitvoerders maakt, creëert een samenleving zonder toekomst’.
De lezing van Van Vroonhoven kon terecht op veel bijval rekenen. Vanzelfsprekend van leraren, maar ook van schoolleiders en anderen die zich inzetten voor het onderwijs. Iedereen wenst vurig dat de leraar zijn vak terugkrijgt. En dat het vakmanschap versterkt en meer gewaardeerd wordt. De vraag is: hoe?
Terug naar de dagelijkse
realiteit in de klas
In de Kohnstammlezing deed Van Vroonhoven tal van interessante aanbevelingen. Veel daarvan waren gericht op een duurzame verandering van ons stelsel. Oftewel, grootse herzieningen zoals een sterke beroepsgroep, een andere houding van bestuurders, en een rijksacademie voor leraren. Belangrijke aanbevelingen, maar het zal even duren voor die gerealiseerd zijn. De ervaring leert dat we hier erg lang op moeten wachten.
Hoe kun je op korte termijn minder uitvoerder en meer vakman met het mooiste beroep ter wereld worden? Dit vind ik een interessante en belangrijke vraag. Weg van de utopische vergezichten en terug naar de dagelijkse realiteit in de klas en op school.
Een eerste mogelijkheid is opstaan tegen onzinnige hypes van onkundige schoolleiders, bestuurders en politici. Weiger nog langer mee te werken aan aanpakken waarvan je weet dat ze je werk niet beter maken. Kom in verzet tegen idiote ideeën als bewegend leren, zelfontdekkend leren en leerpleinen. En belangrijk: verzet je niet stilletjes in je eentje, maar samen met collega’s op school. Vraag of ze kunnen aantonen dat het jullie werk echt beter maakt.
Een tweede belangrijke stap is stoppen met al die vergaderingen en nutteloze bijeenkomsten die niets te maken hebben met je vak als leraar. Alle besprekingen die niet over inhoud en vakmanschap gaan, kunnen vaak vervangen worden door een simpele email of het verdelen van wat taken. Van bijeenkomsten over koersplannen of een inspiratiesessie word je ook geen betere leraar. Organiseer in plaats daarvan leesgroepen of leerteams, om met en van elkaar te leren. Investeer in samenwerking met elkaar.
Tot slot: pak de regie over het curriculum terug. Je bent geen uitvoerder van wat anderen wensen of een methodeslaaf, maar een vakman of -vrouw. Stop daarom met het vieren van de zoveelste ‘leuke dingen’-dag, want dit zijn er inmiddels meer dan 365. Dat gaat ten koste van wat jij met je leerlingen wilt doen en bereiken. Maak zelf mooie lessen. Of kies met elkaar zorgvuldig een kennisrijke methode. Laat je daarbij niet afleiden door mooie praatjes van uitgevers, maar vraag aan collega’s op succesvolle scholen welke methoden zij gebruiken.
Het valt mij op dat expertleraren en succesvolle scholen deze drie dingen doen. Je kunt er morgen mee beginnen, in jouw klas en op jouw school. Zoek een collega die er hetzelfde in staat en trek samen op. Het zal in eerste instantie energie vragen, maar die energie krijg je dubbel en dwars terug omdat je werk er leuker en beter van wordt. Ik ben ervan overtuigd dat je je vak er sneller en beter mee terugkrijgt dan met grootse wijzigingen in de verre toekomst. En niet onbelangrijk: je bent niet opnieuw afhankelijk van anderen.
Inge de Wolf is bijzonder hoogleraar Onderwijssystemen aan de Universiteit Maastricht, directeur van Education Lab en werkzaam bij het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO)
Dit artikel verscheen in Didactief, mei/juni 2024.
1 Focus en daadkracht
2 Ministerie maakt zich afhankelijk van onbevoegden
3 Kennisrijke methoden
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
