Vergroot je repertoire met PLG 1

1. Het gaat uiteindelijk om beter onderwijs voor leerlingen

Van leraren wordt tegenwoordig verwacht dat ze samen met hun collega´s hun eigen onderwijspraktijk kunnen verbeteren. Het doen van kleinschalig onderzoek in de eigen praktijk is daarbij een belangrijk hulpmiddel. Hierbij worden systematisch, in interactie met de schoolomgeving en op basis van bestaande kennis, antwoorden gezocht op vragen die ontstaan in de eigen onderwijspraktijk en gericht zijn op de verbetering daarvan. Onderzoek is in dit verband geen doel op zich, maar een middel dat gebaseerd is op vragen die in de praktijk spelen. Leraren spelen daarin een belangrijke rol. Zij kunnen op basis van ervaren hiaten in hun eigen praktijk en hun eigen handelen tot onderzoeksvragen komen die er toe doen en waarbij de opbrengsten van praktijkonderzoek een rol kunnen spelen in het bedenken van verbeteringen.

Leraren-in-opleiding bij Fontys Lerarenopleiding Sittard voeren tijdens hun opleiding in samenwerking met de school en het opleidingsinstituut praktijkgericht onderzoek uit dat start bij een vraag in de eigen schoolpraktijk. Ze worden daarbij niet alleen begeleid door lerarenopleiders maar ook door leraren en begeleiders uit de schoolpraktijk.

Ter ondersteuning van die begeleiders is enkele jaren geleden de Professionele Leergemeenschap (PLG) Evidence-Based Werken (EBW) ingericht. In maandelijkse bijeenkomsten werken onderzoeksbegeleiders van vijftien Limburgse scholen voor voortgezet onderwijs, lerarenopleiders van Fontys Lerarenopleiding Sittard en onderzoekers van de Universiteit Maastricht samen. Deze samenwerking is gericht op de ontwikkeling en afstemming van begeleidings- en beoordelingsprocessen rondom het afstudeerpraktijkonderzoek van studenten en aan de eigen professionele ontwikkeling voor het doen en begeleiden van praktijkonderzoek.

Opzet

De maandelijkse PLG-bijeenkomsten van elk een dagdeel bestaan uit drie componenten. Op de eerste plaats intervisie naar aanleiding van ervaringen van onderzoeksbegeleiders in de school met het starten, vormgeven en uitvoeren van praktijkgericht onderzoek en/of het begeleiden van leraren in opleiding. Daarnaast peer-feedback op eigen praktijkonderzoek van leraren en onderzoeksbegeleiders van de betrokken VO-scholen. Ten derde wordt er naar aanleiding van vragen van deelnemers in de vorm van korte praktijkgerichte workshops aandacht besteed aan specifieke onderzoeksvaardigheden. Deze PLG kun je typeren als een leergemeenschap met vooropgestelde doelen en reguliere bijeenkomsten met vastgestelde agenda met de intentie om duurzaam te blijven bestaan.

Opbrengsten en uitdagingen

Deelnemers zijn over het algemeen enthousiast over de PLG wat betreft hun eigen ontwikkeling op het gebied van onderzoek doen en begeleiden daarvan: ‘Ik begrijp nu veel beter wat mijn rol is bij het begeleiden van praktijkonderzoek door studenten,’ zegt een deelnemer. Een andere deelnemer zegt: ‘Een eye-opener voor mij was dat onderzoek een middel en geen doel is en begint bij een vraag die in de praktijk speelt en niet vanuit een hiaat in de theorie.’

Maar sommige deelnemers vinden het ondanks de ontwikkelde begeleidingsrichtlijnen nog lastig om in de dagelijkse praktijk hun in de PLG-bijeenkomsten opgedane inzichten goed af te stemmen met de begeleiders van het opleidingsinstituut. Of zoals een deelnemer het verwoordt: ‘Er zijn bij het begeleiden van studenten nog regelmatig misverstanden en meningsverschillen tussen de begeleiders van de school en de instituutsopleiders.’

Daarnaast zijn in de betrokken scholen voor VO onderzoeksactiviteiten door leraren (in opleiding) en opbrengsten daarvan vaak nog niet zichtbaar voor collega’s: ‘Ik heb soms het gevoel dat ik op school op een eiland zit als het om onderzoek gaat, maar de PLG-bijeenkomsten helpen me, geven me vertrouwen en zekerheid en de drive om door te gaan.’ Het is inderdaad soms lastig in de waan van alledag waar het onderwijs aan leerlingen het primaire proces is, tijd en keuzes te maken voor onderzoeksactiviteiten en daarbij steun te krijgen van collega’s en schoolleiding. In de praktijk van de PLG betekent dit dat deelnemers van sommige scholen niet meer komen vanwege andere taken en prioriteiten. Daarvoor in de plaats vaardigt de school dan iemand anders af.

Hoe verder

De verbinding tussen de onderwijspraktijk, het opleiden van leraren op de werkplek en onderzoek is belangrijk bij het verbeteren van onderwijs. Leraren (in opleiding) ontwikkelen een onderzoekende houding door de dialoog die zij tijdens het doen en begeleiden van onderzoek voeren met collega’s. Dat lukt nog niet altijd op de eigen school. Een PLG met collega’s van verschillende scholen en lerarenopleiders en onderzoekers kan daarbij als extra ondersteuning dienen. De PLG Evidence-based werken vervult niet alleen een rol wat betreft de ontwikkeling van de eigen onderzoeks- en begeleidingsvaardigheden, maar vormt ook een klankbord en vraagbaak voor het creëren van draagvlak voor het doen van onderzoek als leerstrategie op de eigen werkplek.

Op basis van de ervaringen van deelnemers wil deze PLG op het snijvlak van opleiding en schoolpraktijk een bijdrage blijven leveren aan de aandacht voor praktijkonderzoek, de professionalisering van onderzoeksbegeleiders en het realiseren van een goede samenwerking tussen de betrokken scholen en lerarenopleiding. Nadat de projectsubsidie is gestopt zal de PLG worden ingebed in de activiteiten van het lectoraat ‘Integratief Opleiden & Boundary Crossing’ van Fontys Lerarenopleiding Sittard.

Inne Vandyck ([email protected]) werkt aan de Universiteit Maastricht en Frank Crasborn ([email protected]) aan de Lerarenopleiding Sittard.

Lees hier het artikel 'Vergroot je repertoire met PLG' van Cindy Poortman e.a.