Meer kansrijke routes

In 1985 kwam het spel het Doolhof op de markt. Ik kreeg het als kind en na 40 jaar speel ik het nog steeds met mijn gezin. Het spel onderging een opfrisbeurt, maar het doel bleef hetzelfde: bepaal wat je wilt, kijk vooruit, creëer een route voor jezelf en vind wat je zoekt.

Het blijft fascinerend hoe snel tijdens het spel euforie & frustratie afwisselen. Mijn dochters bereiken vaak behendig hun doel, soms met wat geluk. Maar er is ook pech. Hun zorgvuldig uitgestippelde pad wordt dan geblokkeerd, vooral door het toedoen van een ander en het ontstane rommelige wegennet. Geduld & creativiteit staan dan op het spel.

Als schoolleider probeer ik ook goede doorlopende onderwijsroutes te creëren. Vroeg beginnen, laat uitstromen. Samen met mijn bekwame collega’s onderhoud ik leerwegen waarvan we uit het verleden weten dat ze goed zijn voor de vorming. We bedenken ook nieuwe routes die nodig zijn voor betere aansluiting op vervolgonderwijs. Spelontwerp inspireert daarbij. De kaartjes van het Doolhof triggeren vragen zoals:

Wat zijn dé sleutels die deuren naar vervolgonderwijs openen?

Welke draken verschijnen tijdens het leren en hoe bestrijden we ze?

Hoeveel tijd gunnen we de leerling om een diploma te halen?

Het toeval wil dat in 1985, toen Doolhof uitkwam, een onderwijsmuur werd neergehaald. Na 20 jaar voorontwerp was de Wet op het Basisonderwijs een feit; de kleuterklas & lagere school gingen samen. Ik weet nog van mijn reuzensprong van klas 2 naar groep 5. Ik herinner mij ook dat ik een geel koffertje kreeg. Een kado dat snel weer terug moest naar de schenker; toenmalig Onderwijsminister Deetman. Het fluorescerende plastic bleek uiterst giftig.

Gelukkig was het geen slecht voorteken. Het kleuteronderwijs is niet meer weg te denken in de doorlopende leerlijn 4 tot 12. Het belang van die aanpassing, nu alweer 37! jaar geleden, zie ik dagelijks in mijn schoolpraktijk. Maar… hoe is de verbinding op het eind, tussen po & vo? Kan de leerlijn 4-18 wellicht beter?

Met het team probeer ik de samenwerking tussen het po & vo te verbeteren. Zo tellen we bijvoorbeeld door: de brugklas heet groep 9. Een verandering van naam kan, zoals in 1985, impact hebben. De leerling krijgt vervolgens 3 jaar de tijd zich in een heterogeen samengestelde klas cognitief, maatschappelijk en persoonlijk te vormen om uiteindelijk na groep 11 een examenpad in te slaan.

Ook in examenprogramma’s zou minder systeemscheiding een succesvolle start in (internationaal) vervolgonderwijs nog kansrijker kunnen maken, zeker voor leerlingen die minder goed zijn in de Nederlandse taal.

Kortom, er zijn volop muren tussen onderwijsroutes die wat lager kunnen of helemaal weg. En een aantal nieuwe verbindingen is wenselijk.

Op naar een toekomst waarin men zegt: ‘Goed dat ze in de jaren 20 blokkades in het onderwijsdoolhof weghaalden en nóg meer kansrijke routes creëerden waarvan álle leerlingen profiteren!’

Luc Sluijsmans is rector van De Nieuwe Internationale School Esprit in Amsterdam.

Deze blog verscheen eerder op LinkedIn.