Onderzoek

Spelend wijs

Tekst Amber Witsenburg
Gepubliceerd op 17-01-2023 Gewijzigd op 17-01-2023
Uit onderzoek blijkt dat spelen goed is voor de ontwikkeling van jonge kinderen. Ook kunnen ze tijdens het spelen leren. Hoe kunnen scholen van dit gegeven gebruik maken?

Stuart Brown doet al zijn hele leven onderzoek naar het belang van spelen, een onderzoek waar hij in 1966 mee begon. In dat jaar probeerden hij en een aantal collega’s erachter te komen waarom student Charles Whitman twaalf mensen had doodgeschoten. Een van hun bevindingen was dat Whitman in zijn jeugd niet speelde. Naar aanleiding hiervan ging Brown in gesprek met andere mannen die in de gevangenis zaten voor moord. Wat bleek? Velen van hen brachten ook weinig tijd spelend door in hun jeugd.
 

Actieve ervaringen

Dit verhaal komt naar voren in een artikel van The Hechinger Report, waarin verschillende experts binnen de psychologie en het onderwijs aan het woord komen. Brown merkt hierin op dat zijn conclusies natuurlijk niet betekenen dat een kind automatisch moordzuchtig wordt als het niet de kans krijgt om te spelen. Maar het is wel duidelijk dat spelen belangrijk is voor de ontwikkeling van kinderen. Wanneer kinderen met elkaar spelen, ontwikkelen ze volgens hem een gevoel van tolerantie en empathie naar anderen. Verder is spel goed voor de veerkracht en emotionele gezondheid van jonge mensen.
 

Jonge kinderen
Leren van
Actieve ervaringen


Hoogleraar voorschoolse educatie Dee Ray stelt in The Hechinger Report dat het brein zich in de eerste levensjaren het meeste ontwikkelt in reactie op actieve ervaringen. Pas later kunnen kinderen ook leren door naar een leraar te luisteren of een video te bekijken. Jonge kinderen leren voornamelijk door te spelen. Zo kan een kind bijvoorbeeld leren over sociale interacties door met poppen te spelen. Het kind creëert zelf scenario’s, bijvoorbeeld: een huilende baby. Het kind troost de pop of geeft het te eten, en leert zo met dit scenario om te gaan.

Daarnaast benadrukt Dee dat spelen de emotionele ontwikkeling ondersteunt. Tijdens het spelen komen er namelijk stofjes vrij in de hersenen die zorgen voor een positief gevoel. Daarom wordt spelen ook vaak gebruikt als een vorm van therapie bij kinderen. Ook blijkt uit onderzoek dat leerlingen zich na een schoolpauze vaak beter kunnen concentreren, wat dus ook het leren bevordert.
 

Begeleid spelen

De experts in The Hechinger Report waarschuwen dat kinderen soms onvoldoende spelen op school. Ze vrezen dat de druk om zoveel mogelijk te toetsen, en tijdens de les naar die toetsen toe te werken, ten koste gaat van de speeltijd. Daarbij moeten Amerikaanse ouders soms worden overtuigd dat vrije tijd om te spelen net zo belangrijk kan zijn als het volgen van lessen. Ook blijkt dat kinderen gedurende de coronapandemie minder buiten speelden en meer tijd achter computerschermen doorbrachten.

Twee kleuters zijn buiten aan het spelen bij een vijver.Maar hoeveel tijd zouden kinderen dan spelend moeten doorbrengen? Doris Bergen, hoogleraar onderwijspsychologie, geeft als richtlijn om kinderen minimaal een uur per dag vrij te laten spelen in een veilige omgeving. Hoogleraar psychologie Kathy Hirsh-Pasek merkt bovendien op dat het aan de leraar is hoe vrij je kinderen laat in hun spelactiviteiten. Een leraar kan geheel naar de achtergrond verdwijnen en de kinderen de leiding laten nemen of zelf bepalen wat de leerlingen gaan doen. Een tussenweg is ‘begeleid spelen’, waarbij leerlingen spelend naar een leerdoel toewerken met ondersteuning van een volwassene. Hierbij krijgen kinderen bijvoorbeeld opdracht om een stevige speelflat te bouwen en leren ze op die manier over techniek. Volgens Hirsh-Pasek is dit de meest effectieve vorm van spelenderwijs leren.

Verder lezen

1 Special Spelend leren
2 Begeleid peuters meer in hun spel
3 Spelen met blokken: goed voor ruimtelijk inzicht
4 Hoe jonge kinderen leren

Click here to revoke the Cookie consent