Effectiviteit van onderwijs is een omstreden begrip onder leraren. Het klínkt zo naar, we hebben het immers over mensenwerk, leraren en leerlingen. Het is niet zo dat je door op een bepaalde knop te drukken effectief onderwijs kunt garanderen. Hoe waar dat ook is, het omgekeerde is ook waar (en dat hebben we in de coronacrisis wel geleerd): zonder bepaalde input (laten we zeggen, zonder op enkele knoppen te drukken) wordt effectief onderwijs een kwestie van milieu. Leerlingen die toevallig in een gezin opgroeien met oog voor hun cognitieve en andere talenten, krijgen meer kansen om zich te ontplooien dan kinderen uit gezinnen waar aan opleiding weinig waarde wordt gehecht. Een goede leraar en een school die kansen biedt, kunnen dan het verschil maken. Onderwijs kan effect hebben, met andere woorden. Maar wat is daar precies voor nodig? Scheerens heeft alle factoren die de leraar kunnen helpen zijn werk goed te doen op een rijtje gezet. En dit keer niet in dat typisch academische taalgebruik dat de hoogleraar kenmerkt, maar in een tabel (mede met dank aan onderzoeksbureau Oberon) die wat ons betreft aan alle schoolbestuurders en onderwijsbeleidsmedewerkers mag worden uitgedeeld. Helder staat puntsgewijs genoemd waar goed onderwijs om draait. En Scheerens kan het weten, zijn eerste omvattende studie naar onderwijsverbetering publiceerde hij in 1989.
Een goed opgeleide leerkracht staat niet voor niets met stip bovenaan. Maar zoals één zwaluw nog geen zomer maakt, is één goede leraar natuurlijk niet genoeg. Voor effectief onderwijs heb je volgens Scheerens een team nodig, leraren die de kinderen in de achtereenvolgende groepen door hun schoolcarrière heen helpen. Zoals voor vrijwel ieder beroep geldt, moet er aan een aantal randvoorwaarden voldaan zijn, voordat iemand zijn werk kan doen. Scheerens somt op: genoeg tijd en gelegenheid voor de kernvakken, ondersteunend klassenmanagement en een ordentelijk klimaat. We snappen allemaal: in een klas waar de tassen door de lucht vliegen, wordt het niks met de rekenles. Ook factoren op school- en beleidsniveau heeft Scheerens weten terug te brengen tot bullets. Moge zich aangesproken voelen wie dat wil, als hij schrijft: wees zuinig met voortdurende verandering op schoolniveau en bied aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden voor leerkrachten en een actief recruteringsbeleid. Welke schoolleider gaat zich nu achter de oren krabben?
En zou demissionair minister Slob zich nog eens afvragen wat er beter kan? Scheerens’ samenvatting van wat in essentie veertig jaar effectiviteitsonderzoek heeft opgeleverd, is een prachtig richtsnoer voor onderwijsverbetering. Wij zijn benieuwd wat ermee gebeurt.
Lees hier de samenvatting van het rapport van Scheerens.
Het hele rapport is hier te vinden, met dank aan LOC.
Meer Didactief-artikelen lezen? Trakteer jezelf op een online abonnement voor slechts €24,50: maar liefst tien edities per jaar en toegang tot ons archief vanaf 2003.https://didactiefonline.nl/aanbieding
1 Biesta's metaforen
2 Menukaart-NPO, een hagelschotbenadering
3 Opnieuw een Middenschool Experiment?
4 Scheerens fileert Schnabel
5 Behoud het centraal examen
6 Drie vragen aan... Jaap Scheerens
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
