Onderwijsroute 10-14?Onderwijsroute 10-14 in Zwolle startte twee jaar geleden in een eigen gebouw op het terrein van de Van der Capellen Scholengemeenschap. In Nederland zijn er nog elf van dit soort ‘Tienerscholen’ waar leerlingen tussen tien en veertien jaar leskrijgen in een doorlopende leerlijn. Leerlingen gaan pas na hun veertiende naar het vmbo, de havo of het vwo. SLO ontwikkelt doorlopende leerlijnen voor alle vakken/domeinen van primair naar voortgezet onderwijs, zodat er een ononderbroken leerlijn komt voor 10-14 onderwijs die goed aansluit op het vervolgonderwijs. |
Rosa: ‘Goed met elkaar omgaan?’
Duuk: ‘Met elkaar bezig zijn? Dat je op je achttiende kan stemmen en kan zeggen wat je vindt?’
Sebastiaan: ‘Klopt, en het gaat ook over hoe je in de maatschappij staat, maatschappijkritisch bent en weet wat je nodig hebt om jezelf te redden. Bijvoorbeeld: kunnen vertellen waarom je vastloopt, omdat je tijdens het huiswerk maken steeds op je mobieltje kijkt. Kritisch naar jezelf leren kijken dus, dan ben je bezig met jezelf als burger te ontwikkelen.’
Jeroen: ‘Ik vind dat meer gaan over zelfredzaamheid. Burgerschap is ook dat je leert functioneren in de democratische rechtstaat. Dat je jezelf mag zijn, rechten en plichten hebt en besluiten neemt binnen de school. Dat geldt niet alleen voor de directeur en leraren, maar ook leerlingen moeten kunnen meebeslissen.’
Sebastiaan: ‘Daar zit denk ik ook veel overlap in.’
Jeroen: ‘Burgerschap op school gaat ook over hoe je met elkaar omgaat bij onenigheid en een discussie die uit de hand loopt. Dat als het spannend wordt je elkaar terug kan roepen. Zodat je uiteindelijk toch weer samen door één deur kan.’
Sebastiaan van der Laan is begonnen als docent Mens & maatschappij en is sinds dit schooljaar regisseur van Unit 1. Hierin begeleidt, ondersteunt en coacht hij leerlingen en collega's bij leervragen.
Rosa Hettinga is leerling in klas 1 van Onderwijsroute 10-14, ze wil later kinderboekenschrijfster worden.
Duuk: ‘Je mag hier veel zelf kiezen en samenwerken, een toets mag je op papier of op de laptop maken. En laatst hadden we een opdracht waarbij we onze eigen duurzame school moesten maken. Hoe, dat mochten we helemaal zelf bedenken. We bouwden een school met Fortnite Creative, een soort Minecraft en we verdeelden zelf de rollen. Ik maakte de PowerPoint-presentatie en zorgde dat het op tijd af was.’
Rosa: ‘Je hebt aan het eind van een thema een eindopdracht, die mogen we zelf verzinnen. Bij Mens & Natuur maakte ik met iemand samen een strip over hoe de maan werkt. Dat was heel leuk omdat ik mijn creativiteit er in kwijt kon.’
Duuk Fikse is leerling in klas 2 van onderwijsroute 10-14, hij wil later ondernemer worden.
Jeroen Bron is portefeuillehouder en projectleider voor burgerschapsonderwijs en maatschappelijke thema's bij SLO. In 2018 promoveerde hij op een onderzoek naar leerlingenparticipatie in leerplanontwikkeling.
Sebastiaan: ‘We hebben als test de leerlingen een keer helemaal vrij gelaten. Ze kregen een onderwerp en moesten daar vervolgens zelf een insteek bij bepalen. Die vrijheid vonden ze twee weken leuk, maar daarna vroegen de leerlingen: mogen we weer een echte opdracht? Ofwel: wat is het leerdoel? Wat moeten we weten en vertellen nadat we alles over dit onderwerp hebben gelezen?’
Jeroen: ‘Prachtig als leerlingen reflecteren op doelen. Waarom doen we dit? Aantrekkelijk onderwijs gaat vaak over didactiek, maar de vraag: “Wat willen we ermee bereiken?” wordt door leraren nog wel eens overgeslagen. Onderwijs specifieker maken, daar willen we naartoe. Vraag je leerlingen bijvoorbeeld niet: “Vertel wat je weet over kikkers”, maar: “Hoe gaan kikkers ademhalen?” Bij SLO proberen we het doelenbewustzijn te vergroten, zowel op inhouden als op vaardigheden.’
Leerlingen betrekken in stappenSLO heeft recent een systematisch stappenplan voor leraren ontwikkeld om leerlingen van 10-14 scholen meer bij de onderwijsinhoud te betrekken. Jeroen Bron: ‘Je begint met de voorkennis van een leerling. Wat weet hij al? Wat voor vragen roept de stof op? Welke associaties heb je bij dit hoofdstuk, thema of onderwerp? Leerlingen werken de vragen in kleine groepjes uit en formuleren samen vragen. Die bespreken ze vervolgens met hun leraar. De leraar bewaakt daarbij de leerlijn.’ De effecten van deze aanpak worden in februari 2020 geëvalueerd. |
Sebastiaan: ‘Zeker. Leerlingen kunnen bij de regisseur of coach (mentor) aan de bel trekken over hoe iemand lesgeeft of voor de groep staat: “Als u zo lang achter elkaar praat, kan ik minder goed opletten.” We proberen ook samen dingen op te lossen. Laatst hadden dertig leerlingen een dictee. Van tevoren hebben we gevraagd hoe we die toets zouden afnemen. In een lokaal of maken ze het dictee in de open ruimte met honderdzestig leerlingen? Met elkaar spraken ze af: we zijn stil tijdens het dictee. En ze waren stil.’
Jeroen: ‘Dat is mooi, want je legt het initiatief bij de leerling, zo leren ze ook het gevoel van solidariteit kennen: rekening houden met elkaar. “Anderen hebben ook recht om een dictee goed te maken. En de volgende keer, als ik in zo’n situatie zit dan kan ik ook op de groep rekenen.” Dat zijn basisvaardigheden van de rechtsstaat die ze aan het oefenen zijn.’
Dit artikel verscheen in de special Digitale geletterdheid & burgerschap bij Didactief, december 2019. Deze special kwam tot stand met financiering van SLO, nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
