Op 8 april jongstleden maakte minister Slob bekend dat leerlingen die na afronding van hun schoolexamen (se) 2020 nog niet geslaagd zijn, alsnog hun cijfers kunnen verbeteren met een zogenaamde resultaatverbeteringstoets (rv-toets). Deze toets zou gebaseerd moeten worden op het programma van toetsing en afsluiting, bij iedere vo-leerling en ouder bekend als het pta. In dit pta staan alle schoolexamens (se’s) beschreven die een leerling in de bovenbouw van het vo moet maken.
Wij werden meteen onrustig van het besluit om de rv-toets te baseren op het pta moderne vreemde talen (mvt). Het examenprogramma mvt kent naast een vakonderdeel literatuur vier vaardigheden: schrijf-, luister-, spreek- en leesvaardigheid. De eerstgenoemde drie vaardigheden worden al dan niet samen met literatuur via het se getoetst en daarom worden alleen deze componenten vermeld in het pta. Samen leveren ze een cijfer op dat slechts de helft van het uiteindelijke eindexamencijfer bepaalt. Tot zover het pta.
Leesvaardigheid wordt als enige mvt-vaardigheid getoetst via het centraal schriftelijk examen (cse). Leesvaardigheid levert dus een cijfer op dat in haar eentje de andere helft van het eindexamencijfer oplevert. Omdat leesvaardigheid niet via het se wordt getoetst, maakt het ook geen deel uit van het pta.
Het zal toch niet zo zijn
dat 33% van alle bovenbouwlessen
in de prullenbak verdwijnt
met die rv-toets?
Onvermijdelijk gevolg van deze opsplitsing was - en is nog steeds - dat leesvaardigheid een veel groter belang wordt toegekend in de praktijk van het mvt-onderwijs dan de drie andere vaardigheden plus literatuur samen. Gedurende inmiddels een halve eeuw hebben dus generaties leerlingen in hun bovenbouwjaren mvt zeker een derde van hun lessen en thuiswerktijd besteed aan leesvaardigheid. En dat percentage neemt logischerwijs toe in de loop van het examenjaar.
Het zal, kortom, toch niet zo zijn, dachten wij op 8 april, dat die 33% van alle bovenbouwlessen, al die leeslesmoeite van een compleet cohort leerlingen, in de prullenbak verdwijnt omdat de rv-toets op de drie se-vaardigheden dient te worden gebaseerd? Op 22 april volgde dan eindelijk de uitwerking van de minister bij het besluit van 8 april, en wel via een handreiking ontwikkeling rv-toets. De handreiking bevestigde onze vrees: voor mvt dient een rv-toets te komen voor luisteren, schrijven en spreken; leesvaardigheid mag hooguit via bijvoorbeeld een literair tekstfragment een bijrol vervullen.
Met dit besluit wordt de enorme hoeveelheid leesvaardigheidstraining die de leerlingen mvt de afgelopen twee tot drie bovenbouwjaren hebben gevolgd, volkomen tenietgedaan. Wij vinden dat onbegrijpelijk en heel moeilijk te verdedigen tegenover de leerlingen.
Er zijn leerlingen die van nature goed scoren op leesvaardigheid, vaak hoger dan het gemiddelde van hun cijfers voor de andere drie vaardigheden. Voor dat type leerlingen kan een voldoende voor een mvt afhangen van het cse-cijfer. Er zijn natuurlijk ook leerlingen die het op het cse laten aankomen omdat ze nu eenmaal goed zijn in lezen. Hun wordt nu een - misschien wel cruciale - kans op een mvt-voldoende ontnomen.
Daarnaast wordt van de docenten verwacht om in slechts vier weken tijd een betrouwbare, gevalideerde én uitgebalanceerde rv-toets te construeren. Cito doet daar pakweg twee jaar over, inclusief de benodigde testrondes. Is deze opdracht op zichzelf dus al een uitdaging, in de helft van die vier weken zou er eigenlijk ook nog een voorbeeldtoets moeten worden ontwikkeld, zodat de leerlingen kunnen oefenen, omdat ze nu slechts een vaag idee hebben wat hun te wachten staat. Extra werk voor docenten die al zo druk zijn met de constructie van die ene toets. Al met al kan voor geen van de partijen sprake zijn van een optimale voorbereiding op de rv-toets mvt.
Na het abrupte einde van de se-periode worden leerlingen voor wie het behalen van het diploma afhankelijk is van een rv-toets mvt, nog een keer gedupeerd. Van de intensieve leesvaardigheidstraining kunnen ze niet meer profiteren. En de voorbereiding op de rv-toets kan per definitie niet optimaal zijn. Wij roepen de minister daarom met klem op om vóór het eind van de meivakantie (3 mei) het cse leesvaardigheid 2020 mvt alsnog beschikbaar te stellen voor gebruik als rv-toets.
René van Dijk, docent Duits, en Eveline Brunklaus, docent Frans op havo/vwo.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
