Poetin heeft gelijk

Op het vmbo heb ik het meestal alleen over 'Het meisje met de vlechtjes'  dat toegankelijker is dan 'Elke dag een druppel gif'. Maar vanwege de actualiteit wilde ik het dit keer wél over beíde boeken hebben: over 'Elke dag een druppel gif' dat gaat over een overtuigd NSB-kind, en over 'Het meisje met de vlechtjes', gebaseerd op Nederlands jongste meisje in het gewapend verzet.

Ik liet 'Elke dag een druppel gif' zien. ‘Helaas niet alleen een verhaal van vroeger, maar ook van nu,’ begon ik. ‘Hebben jullie het nieuws een beetje gevolgd?’
De leerlingen knikten, ze wisten allemaal wat er aan de hand was.
‘Maar Poetin heeft wel gelijk!’ riep een jongen van achter uit de klas.
‘Ja, dat is zo!’ riep de jongen naast hem.
Ik vroeg om uitleg.
‘Het grondgebied van Oekraïne,’ zei de eerste jongen, ‘hoort oorspronkelijk bij Rusland. Daarom dus.’
De jongen naast hem knikte hartgrondig.
Er volgde een korte discussie – over Poetin en over Hitler – waar ik niet helemaal blij mee was. Ik kon hen niet overtuigen en het lukte me niet helemaal mijn mening te onderdrukken. Een derde jongen mengde zich en zei: ‘Wat weet u nou van Hitler, u bent er toch niet bij geweest?’

Ik legde wat uit over dictators en waarom veel burgers in Rusland Poetin volgen, maar ik wilde niet de positie innemen dat ík even zou vertellen wat goed of fout is. Terwijl ik dat tegelijk stiekem ook wél wilde – áls het zou werken…

Even later liet ik, zoals altijd, een foto zien van Maarten (die opgroeide tot een overtuigd NSB-kind) en Freddie (die als vijftienjarige toetrad tot een gewelddadige verzetsgroep): twee jongeren, even oud als de leerlingen, wonend in dezelfde stad, maar met totáál verschillende denkbeelden. ‘Hoe kan dat?’ vroeg ik.

‘Ouders, opvoeding,’ werd al snel door meerdere leerlingen gezegd.
Mijn blik viel op de twee jongens achter in de klas. ‘Denken jullie eigenlijk ook net als jullie ouders?’ vroeg ik.
Ja, dat was zo.
‘Dus net als Maarten,’ zei ik. ‘Net als Freddie.’
Er viel een stilte en het lukte me die er even te laten zijn.
En toen kon ik nog wat vertellen over Maarten die na de oorlog in het reine moest komen met zijn verleden, die zich alsnog moest verhouden tot de ideeën van zijn ouders. En Freddie die met haar trauma’s moest leren leven.

Het was een kort maar mooi moment. Ik hoop dat er een zaadje is geplant: dat je de ideeën van je ouders in twijfel mag trekken – soms zelfs in twijfel móét trekken.