Niveau of basis?

Cito meent dat de ‘makkelijke versie’ de zenuwen wegneemt bij leerlingen, omdat de toets beter aansluit bij hun vaardigheden. Hierdoor ervaren ze meer succes en neemt hun motivatie toe. En dat verhoogt weer de kans op een betrouwbare uitslag ( Parool, 24 oktober).

Aan de andere kant wordt er gerept over het stigma van de niveautoets. Manja Smits van de SP denkt dat het onderscheid maken, door kinderen ervaren zal worden alsof ze een tweederangs toets maken en dus minderwaardig zijn (Parool, 24 oktober). Een directeur van een basisschool zegt dat haar school ervoor kiest om geen leerlingen door te schuiven naar het speciaal onderwijs. Deze kinderen doen dan in groep 8 wel de reguliere toets en ‘…het is sneu om te zien hoe de leerlingen daarmee worstelen’ (NRC, 24 oktober).

Wat pleit er voor een extra toets op niveau?

Een kind is niet gefrustreerd omdat het een toets moet doen die hij/zij niet aan kan. Iedereen kan mee doen, dat is organisatorisch simpel. Een kind hoeft niet te gokken.

Wat pleit er tegen een extra eindtoets?

De Cito-toets scoort wat de school heeft aangeleerd, niet wat de mogelijkheden van een kind zijn. Daar zijn andere toetsen voor. Je mag aannemen dat de school al op de hoogte is van de schoolvorderingen, dus welke nieuwe informatie geeft deze toets? Want een kind dat de niveautoets zal doen, heeft vaak allerlei andere toetsen en onderzoek gedaan, of gaan we nu gemakshalve alle kinderen die wat minder scoren dan maar de niveautoets laten doen? En dan wordt het percentage afgenomen niveautoetsen ook weer opgenomen in de bekende kwaliteitslijstjes…

Het trainen voor de toets wordt verlegd naar nog vroeger in de schoolloopbaan, want de toetsen van het leerlingvolgsysteem worden belangrijker: die geven immers aan welke toets een kind uiteindelijk gaat doen. Trainen voor de toets leidt tot kinderen die heel goed toetsen kunnen maken, maar dat zegt nog niets zegt over leren. Of wel? Zoals een ouder bij mij op school opmerkte: ‘Net als mensen die heel goed kunnen solliciteren na een sollicitatietraining. Maar de uiteindelijke baan lukt niet.’

En waar blijven we met hoge verwachtingen? Wat doet het met een kind als we al vroeg in zijn/haar schoolcarrière zeggen: doe jij maar de makkelijke toets? Leggen we ons dan niet te snel neer bij mindere resultaten? We gaan meer toetsen afnemen: een te hoge score voor de niveautoets vraagt om de basistoets en omgekeerd. En zo’n toets moment wordt nog belangrijker, want wie weet moet je anders een toets opnieuw maken! Lijkt me ook niet bevorderlijk voor de zenuwen van kinderen.

Er is een ( kleine) groep kinderen die we niet moeten blootstellen aan de Eindtoets. Voor deze groep zijn nu al aanvullende toetsen, die meer onderzoeken dan alleen de schoolvorderingen. Voor deze groep is dus geen aanvullende Cito-eindtoets nodig. De minister zegt zelf (NRC, 24 oktober): ‘Leraren weten het beste wat een kind aankan…’. Belijd dat vertrouwen niet alleen met de mond, maar straal dat ook uit in beleid.

En wil je echt iets veranderen aan de eindtoets, kies dan voor een toets die meer is dan een momentopname en alleen de schoolvorderingen toetst. Kies voor een portfolio, een intelligentietoets, motivatie- en werkhoudingsgesprekken. Kijk vooral niet alleen naar de uitslagen van een gestandaardiseerde toets.

Miriam Heijster is directeur van De Kleine Reus, brede basisschool voor ontwikkelingsgericht in Amsterdam.