Gelukkig nieuwjaar?

Leerlingen hebben er meestal veel zin in, zitten vol met goede voornemens en gaan weer een volgende fase in van hun ontwikkeling op elk denkbaar gebied. Docenten zijn uitgerust. Ze staan klaar om weer een jaar te werken aan de kansen van jonge mensen. Voelt de start van het schooljaar ook deze keer zo? Ik vrees dat de stemming op veel scholen dit jaar minder feestelijk is. Alleen al in de maand juni zijn 2400 ontslagen gevallen in het onderwijs. Dit bracht het totaal aantal werklozen op 14.700. Het onderwijs is daarmee de sector met de snelst groeiende werkloosheid. Het is triest voor de vaak jonge docenten die hun baan verloren. Het is nog triester als je bedenkt dat deze docenten over een paar jaar juist weer hard nodig zijn. Tegen de zin van het kabinet nam de Tweede Kamer voor het reces een motie aan die de staatssecretaris opdraagt alles in het werk te stellen om deze docenten voor het leraarschap te behouden. We gaan het zien.

Maar ook over de docenten die hun baan behielden maak ik mij zorgen. Zij worden geconfronteerd met grotere klassen, meer lessen en meer taken. Want het aantal handen in de klas neemt af. Het rechtstreekse gevolg van sluipende bezuinigingen, zoals het recente onderzoeksrapport van de Algemene Rekenkamer (ARK) voor het primair onderwijs feilloos aantoont. De inkomsten van de scholen per leerling zijn globaal gelijk gebleven, de kosten zijn fors gestegen. Al 20% van de basisscholen heeft geen enkele financiële buffer meer.

Een vergelijkbaar onderzoek van de ARK is op mijn initiatief gaande voor het voortgezet onderwijs. Ik weet zeker, ook vanuit mijn vorige werk als rector en schoolbestuurder in het vo, dat de conclusies gelijkluidend zullen zijn. De scholen in po en vo hebben immers al een aantal jaren gezamenlijk een negatief resultaat. Eind dit jaar zal dit rapport verschijnen. Dit alles wordt geconstateerd in het jaar voorafgaande aan Passend Onderwijs. Hiermee zal de complexiteit en de diversiteit in de klas verder toenemen. Juist dat vraagt om ondersteuning voor de docent door remedial teachers, intern begeleiders en klassenassistenten. Maar dat zijn precies degenen die door de bezuinigingen het veld moeten ruimen, zo constateert de ARK.

Tot zover Nederland kennisland. De ambities in Den Haag zijn torenhoog, het woord 'excellentieʼ valt om de twee beleidszinnen, maar ondertussen vindt er een ordinaire kaalslag plaats. De rek is eruit in po en vo. Als het aan D66 ligt, is het tijd om fors te investeren in het funderend onderwijs! Alleen investeringen staan garant voor optimale kansen voor kinderen. Alleen investeringen maken maatwerk mogelijk. En alleen investeringen versterken onze docenten en daarmee de onderwijskwaliteit. Tot het zo ver is, is het goed nieuws dat een gerenommeerd en onafhankelijke instituut, de Algemene Rekenkamer, nu openlijk constateert wat u en ik al wisten: onderwijs is geen kostenpost, maar de beste investering in de toekomst van ons land. Dat mag en kan de politiek niet langer negeren. Laat dat, aan de start van dit nieuwe schooljaar, een troostrijke gedachte zijn.

Paul van Meenen is Tweede Kamerlid D66.

Dit artikel is verschenen in de rubriek 'Rondom het Binnenhof' van Didactief, september 2013.