Daar heb je er weer één

Maar het verhaal dat ik te vertellen heb, gaat niet over de vreugde van het onbaatzuchtige helpen van de Afrikaanse medemens. Dat soort opmerkingen doen mijn tenen krommen en hopelijk de uwe ook. De Juf is een Mzungu, het boek dat ik schreef over mijn stage in Tanzania, gaat over een leerkracht in de dop die er pas achter komt hoe Westers haar waarden zijn als ze in de keiharde confrontatie terecht komt met een onderwijssysteem waar klassen overvol zitten, leerkrachten niet worden betaald en leerlingen geslagen worden met stokken die ze zelf in de bosjes hebben moeten zoeken.

In 2012 vertrok ik voor mijn Pabo-studie aan de Hogeschool Utrecht naar Tanzania voor een stage op een overheidsschool in Mwanza, één van de snelst groeiende steden van Afrika. Ik was nieuwsgierig en reislustig. Ik wilde iets anders ervaren dan het vertrouwde Nederlandse onderwijssysteem. Drie maanden gaf ik les op Nyamalango Primary school. Voornamelijk doceerde ik Engels en wiskunde in Standard VI, de equivalent van de Nederlandse groep 7. Mijn klas bestond uit ongeveer 75 leerlingen. De misstanden waar ik mee te maken kreeg, waren niet van de lucht. Het is moeilijk om aan te wijzen wie precies de schuld heeft aan de erbarmelijke situatie in het publieke onderwijssysteem van Tanzania. Doet de regering niet genoeg? Zijn de lerarenopleidingen slecht? Zijn er simpelweg teveel kinderen in Tanzania?

Ik zette door en deed wat ik kon. Toen ik eenmaal van de eerste schrik was bekomen en een realistisch beeld had gekregen van de situatie waar ik mij zo eigenwijs in had gestort, schreef ik: "Ik ga deze leerlingen op zijn minst geven waar ze recht op hebben, waar iedere leerling recht op heeft: een lerares die aan haar leerlingen toegewijd is." Ook hier kunnen we natuurlijk vraagtekens bij plaatsen. Toewijding voor een Westerse juf is iets anders dan voor een Tanzaniaanse juf. Bovendien vertrekt de Westerse juf met haar toewijding na een tijdje weer terug naar het veilige Nederland. Ik heb mij dan ook regelmatig afgevraagd of ik er goed aan deed om daar te zijn met mijn blanke interventie. Toch hoop ik dat het een leerzame ervaring was voor de leerlingen, net zoals het voor mij is geweest. Het verschil zit hem natuurlijk in de gelijkwaardigheid. Tanzania wordt overspoeld door ontwikkelingshulp. De laatste tijd horen we in de media gelukkig al wat kritischere geluiden over al dat vrijwilligersgeweld, mede dankzij de campagne van Unicef 'Children are not tourist attractions'.

Waar we uiteindelijk naartoe willen, waar ik uiteindelijk naartoe wil, is dat de motivatie voor verbetering van het onderwijs uit de Tanzanianen zelf komt. Dat één van de leerlingen in mijn klas heeft gedacht: 'Ik ga ook voor de klas staan later. En dan ga ik het allemaal anders doen.' En dan vasthoudt aan dat voornemen, ondanks de moeilijke situatie waarin hij of zij zich bevindt. Het kan generaties duren, maar ik heb goede hoop. Hoe naïef dat misschien ook mag zijn.

Onder de lezers worden drie exemplaren van De Juf is een Mzungu verloot. Het boek wordt in eigen beheer verkocht voor €7,50 per stuk. De opbrengst komt in zijn geheel ten goede aan de stichting Upendo Daima. (www.upendodaima.nl). Wilt u het boekje aanschaffen, mail dan naar [email protected]