Brief aan het nieuwe kabinet

Tekst Filip Bloem
Gepubliceerd op 25-01-2024

Aan probleemdossiers geen gebrek in het onderwijs. Waar moet een nieuw kabinet meteen mee aan de slag? Drie experts komen met goede raad.

Eddie Denessen, hoogleraar Radboud Universiteit Nijmegen en Universiteit Leiden:

‘Als het nieuwe kabinet kansengelijkheid echt wil bevorderen, zou het daar structurele middelen voor vrij moeten maken. Er bestaan goede initiatieven zoals de Gelijke Kansen Alliantie, maar er wordt veel met incidentele subsidies gewerkt. Verder moet er iets gebeuren met de overgang van de basisschool naar het middelbaar onderwijs. Daar wordt nu vooral op sociale achtergrond geselecteerd. Schaf het basisschooladvies af en ga pas op een later moment in het vo differentiëren. Er bestaat een diepgewortelde angst dat begaafde leerlingen daar de dupe van worden, maar daar is geen wetenschappelijk bewijs voor. Ook voor die groep kun je in een brede brugklas uitdagend onderwijs organiseren. Daar bestaan genoeg voorbeelden van.’

Frank Cörvers, hoogleraar Onderwijsarbeidsmarkt (Universiteit Maastricht):

‘Het lerarentekort is inmiddels een nationale ramp. Daarom moet er een soort Deltaplan komen, net als na de Watersnoodramp van 1953. Ik raad het nieuwe kabinet aan om het voortouw te nemen in zo’n langetermijnplan waaraan een zo breed mogelijke coalitie van politieke partijen, vakbonden, beroepsorganisaties en andere belanghebbenden zich committeert. Dat brede draagvlak is cruciaal want dit lossen we niet in één kabinetsperiode op. Het leraarschap moet een aantrekkelijk vak zijn met goede arbeidsvoorwaarden, voor aankomende én huidige leraren. Begeleid beginnende leraren zodat de uitval vermindert. Zorg voor voldoende ondersteunend personeel en onderwijsassistenten, bied mogelijkheden voor zij-instromers, schep voorwaarden voor professionalisering en carrièreplanning. Er bestaat geen magic bullet, we hebben een waaier aan maatregelen nodig.’

Karen Heij, toetsexpert (Parrhesia Onderwijsadvies):

‘Ik raad het nieuwe kabinet aan om een einde te maken aan de enorme nadruk op meetbare leerprestaties. Toetsen zijn veel te dominant geworden en bepalen nu het onderwijs. In het basisonderwijs zorgen de eindtoets en het leerlingvolgsysteem voor oneerlijke selectie. Kinderen worden alleen maar beoordeeld op begrijpend lezen en rekenen. Laat scholen naar de brede ontwikkeling kijken. Ook in het vo is het examen leidend. Belangrijke vaardigheden zoals schrijven, sneeuwen zo onder. Nederland is uniek in dat pushen op resultaat en het werkt niet, kijk maar naar de laatste PISA-scores. Stimuleer de inspectie om in gesprek te gaan met scholen, in plaats van uitsluitend naar resultaten te kijken. Anders verschraalt het onderwijs nog verder.’