Flexstuderen

De nieuwste loot aan de flexibele onderwijsstam is flexstuderen. Als het aan de regeringspartijen en D66 ligt, kunnen studenten in het hoger onderwijs straks per studiepunt betalen. Dat klinkt heel sympathiek. Studenten die (chronisch) ziek of gehandicapt zijn, voor ouders, partners of kinderen zorgen, of naast hun studie werken, hoeven dan niet meer het volle pond te betalen. Ze betalen alleen voor díe vakken die ze van plan zijn te volgen. Minder mag ook – voor dezelfde prijs – maar meer kan niet. Dan volgt een extra rekening.

Flexstuderen maakt van
onderwijs een wegwerpartikel

Veel instellingen voor hoger onderwijs hebben hun programma’s al opgedeeld in brokken. Een studiejaar heeft zestig studiepunten, een brok is vaak vijf punten. In het voorstel gaat een student voor zo’n vijfpuntenbrok, inclusief tentamen, € 190,- betalen. Dat zou studenten stimuleren om voor langere termijn te plannen en het beste uit zichzelf te halen. Het hoger onderwijs moet er toegankelijker van worden, met studenten die tevredener zijn, en met minder uitval.

Andere landen gingen Nederland voor met het flexibel inrichten van het hoger onderwijs. In Noorwegen kun je bijvoorbeeld punten van verschillende opleidingen combineren. Maar uit onderzoek van de EU blijkt dat studenten in flexibele onderwijssystemen langer over hun studie doen en hun studie vaker niet afmaken. Flexibilisering leidt niet tot de veronderstelde planning op de lange termijn, maar geeft juist alle ruimte aan instantkeuzes. Zitten werkgevers daar nu op te wachten?

Ik vind het een onzalig plan. Natuurlijk zie ik de onredelijkheid voor zieke en zorgende studenten. Maar dat probleem is prima anders op te lossen. Mijn grootse bezwaar tegen dit flexstuderen is het denken wat erachter zit. Daarin verkopen onderwijsaanbieders hapklare brokken en rekenen student-consumenten per brok af bij de kassa. Zo degradeert de onderwijsinstelling tot groothandel in onderdelen. Onderwijs als wegwerpartikel.

Waar blijft in dit verhaal de ontwikkeling van jonge mensen? Waar blijft de binding van studenten met hun studie, studiegenoten en docenten? Waar blijft de stimulans om nieuwe dingen te ontdekken, ongeremd je fascinatie te volgen? Waar blijft het idee dat onderwijs een vormingsproces is waar tijd, aandacht en zorg voor nodig is? Flexstuderen is het toppunt van armetierigheid.

Sietske Waslander is hoogleraar Sociologie. 

Deze column verscheen in Didactief, november 2016.

Bronvermelding

1 Besluit experiment flexibel studeren in het hoger onderwijs. 30 september 2016. (B7511.K-1) European Union (2015). Dropout and completion in higher education in Europe. Luxembourgh: Publications Office of the European Union.