Armoede

En wat het doet met kinderen en met hun leren. Het openingsverhaal maakt dat pijnlijk duidelijk.
Ik las wel eens dat de school een baken van rust is te midden van die groezelige zee waarin deze kinderen ronddobberen. Op school kunnen kinderen even vergeten hoe het thuis is en kunnen ze zich laven aan kennis. Niet dus, maken onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen duidelijk. Die kinderhoofden zitten soms zo vol dat er geen ruimte is voor leren. De leraren op hun school zien dat en weten dat ze eerst iets anders moeten doen dan het periodiek systeem of Engelse grammatica uitleggen.

Die kinderhoofden zitten
soms zo vol dat er geen
ruimte is voor leren

Deze leraren, zo zeggen de Groningse onderzoekers, hebben last van landelijk beleid. Dat heeft de mond vol van kansengelijkheid en ambitieus onderwijs, maar begrijpt niet wat er echt nodig is. Zal dat beter worden, zo vraag je je af, met de nieuwe koers van ‘betrokken overheid’ die minister Wiersma half april aankondigde? In een notendop: de klas en de leraar weer centraal, meer verantwoording van besteding van geld en vaker de inspectie op de stoep.
Die inspectie moet van Wiersma vooral toezien op het niveau van basisvaardigheden en mag daarbij scholen dicht op de huid zitten. Misschien goed als de minister en de inspectie eerst nog even het artikel van Piet van der Ploeg lezen. Hij geeft een scherpe analyse van het beleid rondom burgerschapsonderwijs: de inspectie stelt niet alleen onmogelijke eisen, maar geeft ook een definitie van burgerschap die ‘geen onderwijs is, maar training of conditionering’.
Ook Gert Biesta wast in zijn bijdrage aan dit nummer de oren van de overheid. In de Monitor leskwaliteit presenteert de inspectie volgens Biesta ‘een heel beperkt beeld van lessen en het werk van de leraar’.
Armoe troef dus in onderwijsland Nederland? Ik hoop niet dat dat de conclusie is. Je kunt ook zeggen dat de boel in beweging komt. Dat we ons druk maken over wat we leerlingen kunnen en moeten meegeven. Met af en toe een portie schaamte om ons weer bij de les te brengen.  

Bea Ros, wetenschapsredacteur

Dit artikel verscheen in Didactief, mei 2023.