Dan weer bepleit iemand – zoals Angela Crott in haar opiniestuk in Didactief 1/2012 – dat jongens zo ‘bijzonder’ zijn dat ze ook bijzondere maatregelen behoeven om niet uit de boot te vallen. De basis van al deze pleidooien ligt al te vaak in niet goed uitgevoerd onderzoek of het verkeerd interpreteren van onderzoek. In een blog schreef ik recentelijk al hoe gevaarlijk een beetje wetenschappelijke kennis kan zijn.
Ik baseerde mij, uiteraard, op onderzoek zoals het artikel in Science over ‘The pseudoscience of single-sex schooling’. De auteurs – allen (neuro)psychologen die onderzoek doen naar sekseverschillen en -rollen – constateren dat de roep om gescheiden onderwijs ‘deeply misguided’ is en zelden gebaseerd op valide wetenschappelijk bewijs. Zij stellen dat het sterkste argument tegen gescheiden lessen is dat dit de mogelijkheid tot samenwerken tussen jongens en meisjes minimaliseert en op sekse gebaseerde stereotypen versterkt. Slotconclusie: Er is GEEN wetenschappelijk bewijs dat gescheiden onderwijs tot betere leerresultaten leidt!
Hoe komt het toch dat de mythes over jongens en meisjes zo hardnekkig is? Neem de vermeende nadelige invloeden op jongens van feminisering van het onderwijs. Een typisch geval van twee dingen waarnemen en ze plompverloren aan elkaar verbinden. Men ziet meer vrouwen in het onderwijs (of dit zo is, laat ik in het midden, maar volgens OCW gaat het om een toename van 76% naar 80% in het eerste decennium van de 21ste eeuw in het primair onderwijs) en men ‘ervaart’ meer gedragsproblemen bij jongens. Vervolgens concludeert men dat er een verband tussen beide waarnemingen is, ja zelfs een oorzakelijk verband.
In een recent Nederlands onderzoek gepubliceerd in de Journal of School Psychology concluderen Jantine Spilt, Helma Koomen en Suzanne Jak dat vrouwelijke docenten gemiddeld veel betere relaties hebben met alle leerlingen – ongeacht sekse – dan hun mannelijke collega’s. Hun relaties met leerlingen zijn hechter en kennen veel minder conflicten. Verder zijn er, ongeacht het geslacht van de docent, meer conflicten met jongens dan met meisjes. Volgens de auteurs ‘betwisten de bevindingen de maatschappelijke veronderstelling dat mannelijke docenten betere relaties hebben met jongens dan vrouwelijke docenten’.
Een verdere vraag is of er een wezenlijk ofwel genetisch verschil bestaat tussen jongens en meisjes dat gescheiden onderwijs toch wenselijk – of misschien zelfs noodzakelijk – zou maken. En of er ooit een situatie zou zijn waar gescheiden lessen toch beter zijn. Onderzoekers Booth, Sosa en Nolen schrijven in een rapport van de Duitse Forschungsinstituut zur Zukunft der Arbeit dat er wel bewijs is dat vrouwelijke adolescenten zich in niet gemengde groepen anders gingen gedragen dan in gemengde groepen. In acht weken gingen vrouwen minder risicomijdend gedrag vertonen, terwijl het gedrag van mannen – ongeacht de samenstelling van de groep – hetzelfde bleef. De onderzoekers concluderen dat sekseverschillen voor risicomijdend gedrag eerder het gevolg zijn van sociaal leren dan van aangeboren geslachtskenmerken.
En wat zou dit kunnen betekenen voor het onderwijs? Ten eerste dat men misschien de nadruk moet leggen op het sociaal aanleren van zulk gedrag. Met andere woorden, hoe kunnen wij in het onderwijs zorgen dat wij meisjes niet aanleren om timide en risicomijdend te zijn dan wel hoe kunnen wij ze wel leren sterker in hun schoenen te staan. En ten tweede, dat er heel misschien bij sommige vormen van samenwerkend leren even nagedacht moet worden over de precieze samenstelling van de groepjes. Misschien vragen sommige soorten groepsopdrachten gemengde groepen en andere juist gescheiden groepen. Goed onderzoek zal ons dat leren.
De enige keiharde conclusie die we kunnen trekken, is dat beleidsmakers en bestuurders alvorens zevenmijlslaarzen aan te trekken, eerst veel en goed onderzoek moeten (laten) doen! Of tenminste zich goed op de hoogte laten stellen van bestaand goed onderzoek.
Paul Kirschner, hoogleraar Onderwijspsychologie aan de Open Universiteit, kiest tweemaandelijks de pareltjes uit recent onderzoek. De besproken onderzoeken zijn te vinden op www.didactiefonline.nl Volg Paul ook op Twitter: @P_A_Kirschner
Deze column verscheen in Didactief, juni 2012.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
