Enne…iets geleerd??

Ik ben hoofdredacteur van een gerenommeerd wetenschappelijke tijdschrift over computerondersteund leren. Samen met de assistent editor en de uitgever eisen wij dat om überhaupt in aanmerking te komen voor review duidelijk moet zijn dat een artikel over leren gaat: dat echt leren wordt gemeten. Je zou denken: ‘Dat is nogal wiedes’, maar de praktijk is anders. Wij worden bedolven onder artikelen over onderzoek waarin leren – in welke vorm dan ook – niet wordt gemeten. Wij zien onderzoeken die leerlingbetrokkenheid (engagement) of -welbevinden meten, of leerlingen hard hebben gewerkt, die meningen van leerlingen of leerkrachten rapporteren over (1) of er geleerd is en zo ja (2) hoe veel, die plezier in/van leren meten, enzovoorts. Allemaal slechte proxies (vervangingen) voor echt leren. Zie o.a. Robert Coe of deze blog van Pedro de Bruyckere over proxies.

Wij krijgen ook veel artikelen binnen over onderzoek naar vormgeving, gebruiksgemak, toegankelijkheid, ervaren plezier en wat dan ook van computerprogramma’s en elektronische leeromgevingen. Mijn opmerking over zulk onderzoek – gestolen van David Merrill – is altijd: ‘Enne? Fijn dat de leerlingen de omgeving mooi vonden of dat ze betrokken waren…maar hebben zij ook iets geleerd?’ Met andere woorden, zulke artikelen komen niet in aanmerking voor ons tijdschrift.

Laatst kwam ik een artikel tegen over het ondersteunen van zelfgestuurde en op ontdekking gebaseerde leeromgevingen (ik noem geen namen). In hun onderzoek maken de auteurs gebruik van een instructieontwerp dat, in hun eigen woorden,  gebaseerd is op ‘constructivistische leertheorieën’, om meerdere ondersteuningsstrategieën te implementeren. De onderzoekers keken naar leerlingbetrokkenheid in een zelfgestuurde online leeromgeving om ‘kritische elementen van de ondersteuning te identificeren’. Tot hier niets aan de hand. De bevindingen, gebaseerd op de interacties van studenten en betrokkenheid bij de aangeboden leermodules (en niet op de vraag of er geleerd werd), maakten – in hun woorden ‘de conceptualisatie mogelijk van een multimodale ondersteuningsstrategie voor zelfgestuurd ontdekkend leren’; zij stellen voor dat ‘de aanbevelingen…voorbeelden kunnen zijn ter ondersteuning van het onafhankelijke leren in gemengde (blended) omgevingen’. Enne? Fijn dat de leerlingen betrokken waren, maar hebben zij ook iets geleerd? Waarom zou ik de aanbevelingen volgen en implementeren?

Een ander voorbeeld is een artikel van een groep onderzoekers in de VS die zich bogen over de effecten van framing (hoe leraren onderwerpen aanbieden in de klas) op de betrokkenheid van leerlingen en hun bereidheid om met elkaar in discussie te gaan (samenwerkende / collaboratieve argumenteren). De auteurs stelden dat collaboratieve argumentatie de redenering, het leren en de interesse van studenten kan verbeteren, maar dat deze voordelen afhankelijk zijn van studentbetrokkenheid. Dat lijkt een beetje op een cirkelredenering, niet echt een uitgangspunt voor wetenschappelijk onderzoek… En het wordt nog erger: ‘het bieden van taakstructuur op autonomie-ondersteunende manieren (kan) de betrokkenheid van studenten tijdens collaboratieve argumentatie vergroten’. Enne? Fijn dat het bieden van structuur de betrokkenheid van de leerlingen kan vergroten, maar leidde dat ook tot beter redeneren en beter leren? Waarom zou ik de moeite nemen om taakstructuur op autonomie-ondersteunende manieren aan te bieden?

Beste collega’s: Onderzoek naar hartenlust van alles en nog wat en door welke lens dan ook, maar probeer steeds antwoord te geven op de vraag ‘Enne? Fijn dat je a, b of c hebt onderzocht maar hebben de leerlingen ook iets geleerd?’

En beste docenten: Maak a.u.b. zoveel mogelijk gebruik van wat mijn collega onderzoekers hebben onderzocht en uitgevonden, maar doe dat alleen als het onderzoek antwoord geeft op de vraag ‘Enne? Fijn dat ze a, b of c hebben onderzocht maar zullen mijn leerlingen ook (beter) leren hierdoor?’

Coe, R. (2013) Improving Education: A triumph of hope over experience. Inaugural Lecture of Professor Robert Coe, Durham University, 18 June 2013. Lees hier het essay of bekijk de video.