Corona brengt scherp in beeld wat we al wisten: er zijn grote verschillen in de thuissituatie van leerlingen, en die verschillen doen ertoe voor het verloop van schoolloopbanen. Natuurlijk wisten we al dat de ouderlijke ondersteuning bij schoolwerk sterk varieert. We wisten dat niet elke leerling thuis voldoende rust en ruimte kan vinden om het schoolwerk te maken. En ook wisten we dat de school voor sommige leerlingen de enige veilige haven is in een verder turbulent leven. Corona slaat deze realiteiten nog maar eens hard in ons gezicht.
Waar veel ouders zeiden te worstelen met hun plotselinge rol als leerlingbegeleider, staan hun moeizame pogingen nog altijd in schril contrast met de afwezigheid van die rol in andere gezinnen. Sommige leerlingen verdwenen uit beeld zodra de scholen sloten. Andere leerlingen meldden zich zeer sporadisch online, soms op tijden dat ze al lang in bed hadden moeten liggen. Ook de meest gemotiveerde leerlingen hebben het lastig wanneer ouderlijk toezicht en ondersteuning ontbreken, of bij gebrek aan een internetaansluiting, werkplek of computer.
Dergelijke verschillen waren eerder aanleiding voor onderwijssociologen om te pleiten voor het afschaffen van huiswerk. De schoolloopbaan mag niet afhangen van de kansen die de gezinssituatie biedt om thuis vorderingen te boeken. Het voorstel van de Onderwijsraad om vanwege de coronacrisis de zomervakantie in te korten, sluit – eenmalig – aan bij een ander idee om ongelijkheid tegen te gaan: lange onderwijsvrije periodes afschaffen.
We wisten al dat lange vakanties tot een ‘leerlek’ kunnen leiden: leerlingen die tijdens de schoolweken nog gelijk opgaan, lopen in de weken dat ze niet naar school gaan steeds verder uit elkaar. De kloof die zo ontstaat, loopt langs sociaal-economische lijnen. Kinderen van hoger opgeleide ouders krijgen tijdens de vakanties vaak voldoende input om zich te blijven ontwikkelen. De leerontwikkeling van kinderen met lager opgeleide ouders komt juist vaker tot stilstand tijdens schoolvakanties, of gaat zelfs achteruit.
Het verschil tussen leerlingen die tijdens de coronasluiting dagelijks onder toezicht en begeleiding van hun ouders aan het werk bleven, en de leerlingen voor wie dat niet het geval was, zal aanzienlijk zijn. Deze laatste groep heeft de school hard nodig om het gat te dichten. De scholen zullen op volle toeren moeten draaien, juist voor hen. Zomerscholen zullen een belangrijke bijdrage kunnen leveren. Als corona ons iets leert, dan is het wel dat de school ertoe doet. Maar dat hoef ik Didactief-lezers natuurlijk niet te vertellen.
Louise Elffers is universitair docent Onderwijswetenschappen (UvA), lector Kansrijke schoolloopbanen in een diverse stad (HvA) en auteur van De bijlesgeneratie. Lees hier al haar columns.
Lees meer over corona en gelijke kansen in 'Corona en achterstanden' en 'Coronacrisis en gelijke kansen'.
Dit artikel verscheen in Didactief, mei 2020.
1 Eindtoets: gelijke kansen
2 Pabo: fixed mindset
3 De grote ongelijkmaker
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven